Nếu không có cơ chế vượt trội, TPHCM sẽ mất hàng thế kỷ để làm 500 km đường sắt đô thị

Theo ông Phan Văn Mãi, thực hiện Kết luận 49 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045, Thành ủy TPHCM đã thành lập Tổ công tác xây dựng Đề án phát triển đường sắt đô thị Thành phố, mời tổ tư vấn là các chuyên gia trong và ngoài nước để góp ý cho đề án này.

Nội dung cơ bản của đề án là, dự kiến đến năm 2030, TPHCM sẽ xây dựng thêm 183 km đường sắt đô thị, lúc đó năng lực vận tải công cộng của đường sắt đô thị chiếm 15-20%.

Đến năm 2045, Thành phố có thêm 168 km, nâng tổng số đường sắt đô thị là 352 km, năng lực vận tải công cộng chiếm từ 40-50%. Đến năm 2060, hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị của TPHCM với tổng chiều dài là 510 km, năng lực vận tải công cộng chiếm 50-60%.

Để triển khai khối lượng hệ thống đường sắt đô thị này, ông Mãi nhìn nhận, TPHCM xác định nguồn vốn trong nước và đầu tư công là chủ yếu. Trong đó, Thành phố xác định nhu cầu vốn ở các mốc như: Đến năm 2035, Thành phố cần khoảng 36 tỷ USD; năm 2045 cần 33 tỷ USD; năm 2060 cần 48 tỷ USD.

Số tiền này được huy động qua các nguồn: Nguồn đầu tư công của Thành phố bằng cách bố trí hằng năm, tăng thu, tiết kiệm chi; nguồn từ khai thác quỹ đất; nguồn từ Trung ương hỗ trợ qua các dự án trọng điểm; nguồn từ vay trái phiếu chính quyền địa phương và sẽ trả từ các nguồn thu từ ngân sách Thành phố.

"Để triển khai đề án này, Thành phố kiến nghị cần có cơ chế vượt trội trong xây dựng đề án, trong giải phóng mặt bằng, trong huy động vốn và quản lý", ông Mãi nhấn mạnh và cho biết, nếu không có cơ chế vượt trội mà cứ thực hiện theo quy trình đầu tư công thì Thành phố mất 20 năm để làm 20 km Metro số 1, như vậy để làm 500 km sẽ mất hàng thế kỷ.

Cụ thể, TPHCM dự kiến sẽ trình Quốc hội ban hành một nghị quyết, trong đó có các cơ chế, chính sách về quy hoạch, thu hồi đất, bồi thường tái định cư, huy động vốn, thủ tục dự án.

Ông Mãi cho biết, thời gian qua, TPHCM đã trình đề án này cho Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố, trình HĐND Thành phố. Hiện Thành phố đang phối hợp với Thủ đô Hà Nội và Bộ Giao thông để hoàn thiện hồ sơ, dự kiến trình Quốc hội vào kỳ họp cuối năm nay.

3 vướng mắc đối với dự án đường Vành đai 3 TPHCM

Về dự án đường Vành đai 3 TPHCM, ông Mãi cho biết hiện có 3 vướng mắc, đó là cát cho khối lượng xây lắp; giải phóng mặt bằng ở 4 địa phương, trong đó Đồng Nai là nhiều nhất và tiến độ của một số hạng mục. Các địa phương có dự án đi qua đã thống nhất sẽ ngồi lại để đánh giá và cố gắng bảo đảm tiến độ đến tháng 1/2026 sẽ thông xe kỹ thuật và quý II/2026 hoàn thành dự án.

Đối với dự án Vành đai 4 TPHCM, về giải phóng mặt bằng, ông Mãi cho biết, ngoài TPHCM tự bảo đảm nguồn vốn, các địa phương có dự án đi qua kiến nghị Trung ương hỗ trợ 50%, riêng Long An đề nghị Trung ương hỗ trợ 75%.