New York Times: Không phải Fed, các bác sĩ mới là 'vị cứu tinh' của thị trường trước nguy cơ sụp đổ

Thị trường chứng khoán toàn cầu liên tiếp chứng kiến những phiên giao dịch đỏ lửa trong tuần qua, và mọi sự chú ý đều hướng đến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) – cơ quan được cho là chịu trách nhiệm đối với việc duy trì đà tăng trưởng kinh tế. Tuần trước, Tổng thống Donald Trump cũng phàn nàn rằng mức lãi suất hiện tại đang quá cao. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng cực kỳ mong đợi Fed hạ lãi suất.

Dẫu vậy, Fed lại có rất ít khả năng để bảo vệ "sức khoẻ" ngắn hạn của nền kinh tế Mỹ khi sự lây lan không thể tránh khỏi của virus corona bắt đầu diễn ra trên khắp nước Mỹ - như những gì các quan chức đã miêu tả. Điều quan trọng nhất mà chính phủ Mỹ có thể làm để giảm thiểu những tổn hại về kinh tế là đưa ra phản ứng hiệu quả về y tế công cộng. Cơ quan có ảnh hưởng lớn nhất đối với đà tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn ở thời điểm này không phải Fed, mà là Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).

Quyền lực của Fed thường xuyên và dễ dàng bị cường điệu hoá. Ngân hàng trung ương có ảnh hưởng đến những điều kiện kinh tế, chủ yếu bằng hành động tăng hoặc hạ lãi suất cơ bản – hiện đang nằm trong khoảng từ 1,5% đến 1,75%. Trong những ngày gần đây, nhà đầu tư đã đặt kỳ vọng lớn vào việc Fed sẽ hạ lãi suất trong cuộc họp tiếp theo vào tháng 3. Hơn nữa, Fed cũng có thể quyết định theo mong muốn của thị trường. Chủ tịch Fed – ông Jerome Powell, hôm 28/2 cho biết virus corona gây ra "rủi ro đối với đà tăng trưởng" của nền kinh tế và rằng ngân hàng trung ương đã chuẩn bị để đưa ra "hành động phù hợp".

Dẫu vậy, việc cắt giảm lãi suất không phải là "liều thuốc giải độc" hiệu quả đối với sự lây lan của virus corona. Hạ lãi suất sẽ giúp tăng trưởng kinh tế bằng cách thúc đẩy nhu cầu, trong khi đó sự gián đoạn hiện tại lại là do diễn biến phức tạp của virus corona khiến nguồn cung hàng hoá sụt giảm. Hạ lãi suất sẽ không thể giải quyết "cú shock cung" này, cũng không thể giúp công nhân của các nhà máy ở Trung Quốc hay tàu chở hàng trên Thái Bình Dương hoat động trở lại trong thời gian sớm hơn.

Tương tự như vậy, hạ lãi suất không giúp nền kinh tế Mỹ tránh được sự gián đoạn khi các lao động Mỹ ở nhà vì họ bị ốm, hoặc kể cả khi việc ở nhà trong một khoảng thời gian là điều bắt buộc.

Có thể kể đến một ví dụ có liên quan. Trung Quốc đã đóng cửa hàng nghìn rạp chiếu phim trên khắp cả nước để hạn chế sự lây lan của virus corona. Doanh thu bán vé của các rạp chiếu phim không thể tăng lên bằng cách hạ giá, hay chính phủ cũng không thể tăng doanh thu bằng cách hạ lãi suất để người lao động có thêm tiền. Chỉ khi các rạp chiếu phim mở cửa trở lại, thì họ mới có doanh thu bán vé. Việc đóng cửa rạp chiếu phim không chỉ khiến các rạp Trung Quốc chịu tổn thất, mà cả các hãng phim Mỹ không được chiếu trong thời gian đó.

Ví dụ được biết đến nhiều nhất về "cú shock cung" lớn trong thời hiện đại là cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, khi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) ngừng xuất khẩu dầu sang Mỹ và các đồng minh khách của Israel. Fed đã đưa ra phản ứng bằng cách cắt giảm lãi suất. Đây là một sai lầm phần nào dẫn đến tình trạng lạm phát gia tăng trong những năm 1970 nhưng không giúp hồi phục đà tăng trưởng kinh tế. Hiện tại, có rất ít lý do để lo ngại về lạm phát gia tăng, nhưng cũng có rất ít lý do để cho rằng động thái hạ lãi suất sẽ có hiệu quả trong việc phục hồi tăng trưởng kinh tế.

Những ngày gần đây, các quan chức của Fed đã giải thích về sự giới hạn trong quyền lực của họ trên sóng truyền hình. Đồng thời, họ cho biết hạ lãi suất có thể sẽ phù hợp trong trường hợp virus corona ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu. Đây là một vấn đề mà chính sách tiền tệ thực sự có thể góp phần giải quyết, nhưng cũng không phải là "liều thuốc tiên". Đó là bởi, những người lo ngại về nguy cơ nhiễm bệnh có thể không bị hấp dẫn bởi việc đến đại lý ô tô với lời hứa hẹn về lãi suất thấp hơn khi mua một chiếc xe bán tải đời mới. Ngoài ra, động thái hỗ trợ này của Fed cũng không phát huy hiệu quả trong thời gian sớm. Tác động của việc thay đổi lãi suất phải mất đến nhiều tháng mới có thể lan rộng trên khắp nền kinh tế. Và đến khi đó, cuộc khủng hoảng do virus corona có thể đã đi qua.

Hôm 28/2, chủ tịch Fed Dallas – Robert Kaplan, phát biểu trên Fox Business: "Đó sẽ là lần đầu tiên kể từ cuộc Đại Suy thoái khi chúng ta thực sự chứng kiến nhu cầu toàn cầu sụt giảm. Chúng tôi dự đoán được điều đó. Câu hỏi ở đây là, liệu tình trạng này sẽ kéo dài bao lâu, sẽ tồn tại bao lâu nữa sau quý I?"

Dẫu vậy, Fed vẫn là yếu tố có tầm ảnh hưởng. Một phần trong nhiệm vụ của ông Powel sẽ là bước ra trước công chúng và tuyên bố rằng ông vẫn đang theo dõi sát sao, sẵn sàng đưa ra động thái hỗ trợ. Trong lịch sử, nếu nhà đầu tư bắt đầu hoảng sợ, Fed vẫn thường có động thái can thiệp.

Tuy nhiên, ngay cả những người có niềm tin vững chắc nhất vào quyền lực của ngân hàng trung ương cũng nên cân nhắc đến trường hợp Fed sẽ ở ngoài cuộc. Cách hiệu quả nhất để hạn chế tác động kinh tế của virus corona không phải là hạ lãi suất, mà là hạn chế số lượng người Mỹ nhiễm bệnh, hồi phục sức khoẻ cho những người nhiễm bệnh, phát triển vắc-xin và đưa cuộc sống trở lại bình thường càng sớm càng tốt.

Tham khảo New York Times