Ngân hàng tiền số - Cú lừa hút tiền tiết kiệm cả đời của hàng triệu người bằng mức lãi trên trời tới 18%

Tờ Bloomberg nhận định, Celsius Network đã tích lũy được khối tài sản hơn 20 tỷ USD bằng những những lời lẽ quảng cáo dường như thách thức tất cả những nguyên tắc cơ bản của tài chính. Công ty này nhận tiền gửi là các đồng tiền số và sau đó trả lãi suất tới 18%, cao hơn 10 hoặc thậm chí 100 lần mức lãi suất tiết gửi kiệm truyền thống. "Khi nhìn vào số tiền ngân hàng trả, bạn có thể sẽ lẩm bẩm: Ai đó nói dối ở đây. Là ngân hàng hay là Celsius dối trá", đồng sáng lập Celsius Alex Mashinsky nói trong bài phỏng vấn vào năm ngoái.

Hơn 1 triệu người đã giao phó tiền tiết kiệm của họ cho Celsius theo tài liệu của công ty. Dù những lời chỉ trích chồng chất về mức lãi suất không bền vững, và các khách hàng bắt đầu rút hàng trăm triệu USD giữa cú sụp của thị trường tiền số, Mashinsky vẫn khăng khăng rằng công ty của anh ta an toàn.

Sau đó, vào buổi tối ngày 12/6, Celsius tuyên bố họ ngưng việc rút tiền bởi "điều kiện thị trường cực kỳ khó khăn". Điều này cũng giống việc một ngân hàng khóa tài khoản tiết kiệm, không cho khách hàng rút ra để duy trì tiền mặt trong bối cảnh khủng hoảng. "Chúng tôi đang nỗ lực với một sự tập trung duy nhất: Bảo vệ và duy trì tài sản nhằm đáp ứng nghĩa vụ với khách hàng", Celsius nói.

Những nỗ lực rõ ràng của Celsius nhằm tránh một cú sụp đổ kể trên tới chỉ 1 tháng sau vụ sụp đổ 60 tỷ USD của TerraUSD và Luna – 2 đồng tiền số nằm trong hệ sinh thái đã thu hút các nhà đầu tư với mức lãi suất 20%.

Những cú sụp liên tiếp đã tạo ra cú sốc với các nhà đầu tư vốn đã rất ái ngại về giá trị tài sản tiền số. Giá Bitocin đã giảm xuống 20.102 USD vào ngày 15/5 – mức thấp nhất kể từ tháng 12/2020 và giảm 70% so với giá trị đỉnh. Hơn nữa, đồng tiền số phổ biến thứ 2 là Ether cũng giảm 75% giá trị từ mức đỉnh năm 2021 và điều tương tự cũng diễn ra với nhiều đồng tiền số khác. Tổng giá trị thị trường của các đồng tiền số vốn đạt 3 nghìn tỷ USD vào tháng 11 năm ngoái nay đã giảm xuống chỉ còn 1 nghìn tỷ USD.

Một vài công ty nói rằng: Hãy tới đây, đưa cho chúng tôi số tiền tiết kiệm khó nhọc của bạn và chúng tôi sẽ trả cho bạn mức lãi 17%. Rồi một người chợt nghĩ: Số tiền lãi đó họ lấy từ đâu mà có?

Tất cả hiện thực kể trên đang đặt ra câu hỏi đâu sẽ là đáy và hệ thống của Celsius rồi những dự án khác quan trọng thế nào với thị trường tài sản tiền số? "Một sự đổ vỡ của Celsius cuối cùng có thể gây ra một tác động lớn hơn tới toàn thể thị trường so với sự sụp đổ của hệ sinh thái Terra", Noelle Acheson – Chủ tịch công ty nghiên cứu tại Genesis Global Trading nói. "Việc đó nếu xảy ra sẽ tác động tới nhiều hệ sinh thái bởi Celsius có một loạt tài sản kinh doanh cho vay trên các nền tảng khác nhau".

Ý tưởng rằng nhà đầu tư có thể kiếm được lãi suất cao mà không phải chấp nhận rủi ro nghe có vẻ ngốc nghếch. Tuy nhiên, Celsius và Terra đã sử dụng chiêu trò, kết nối với cái gọi là tài chính phi tập trung hay DeFi – được cho để là xây dựng hệ thống tài chính mới quanh tiền số và công nghệ blockchain.

Trong khi Celsius được tổ chức như một công ty truyền thống thì nhiều dự án DeFi được điều hành bởi những giao thức lập trình được quản lý bởi người dùng. Một số tuyên bố khả năng vi diệu để trả lợi nhuận lớn.

Trong suốt hơn 1 năm, mọi chuyện dường như diễn ra suôn sẻ. Tháng 11 có hơn 100 tỷ USD được vay, cho vay, hoặc gửi vào với các giao thức DeFi. Hoạt động này đã góp phần làm tăng giá của tất cả các loại tiền số. "Cách mạng tài chính là DeFi và tất cả những bên trung gian sẽ bị loại ra khỏi hệ sinh thái tài chính", theo Cathie Wood – nhà sáng lập kiêm CEO công ty quản lý tài sản ARK Invest.

Mashinsky của Celsius, 56 tuổi là một người thuyết trình không biết mệt mỏi. Trong những bài thuyết trình tại hội nghị và sự xuất hiện nhiều giờ liền hàng tuần trên YouTube, ông ta đã nói với người hâm mộ của mình rằng Celsius là cách hướng tới sự tự do tài chính. Năm ngoái, trong một bài đăng trên Twitter, nhiều người nói họ tin tưởng công ty bằng tất cả tiền tiết kiệm. Slogan của Celsius là "Unbank Yourself" và Mashinsky quảng cáo công ty của mình như một sự thay thế tốt hơn ngân hàng truyền thống. "Chúng tôi cung cấp phần lớn thu nhập tới cộng đồng. Đó là một hình mẫu mới. Là một mô hình kinh doanh mới, chưa bao giờ tồn tại trước đây".

Các bài thuyết trình của Mashinsky tập trung vào mức lãi suất cao và những mô tả mơ hồ về việc Celsius đang làm gì để kiếm được tiền trả lãi cho các nhà đầu tư. Anh ta nói rằng công ty cho các quỹ đầu cơ và những tổ chức khác trong thị trường tiền số vay tiền và họ cũng gửi tiền của người dùng vào quy ước DeFi.

Năm ngoái, Celsius đã tận dụng sự tăng trưởng của mình để huy động 750 triệu USD từ các nhà đầu tư gồm cả quỹ hưu trí Canada. Giá trị công ty sau vòng gọi vốn này khoảng 3 tỷ USD, biến Mashinsky thành tỷ phú trên giấy tờ. Anh ta nói rằng kỳ vọng giá trị công ty sẽ tăng gấp đôi, gấp 3 trong năm nay, nhiều nhất lên 10,5 tỷ USD.

NHỮNG CÂU HỎI

Những chỉ trích bắt đầu nổ ra xung quanh những khoản đầu tư của Celsius. Một người ẩn danh – sử dụng dữ liệu có được từ blockchain để cho thấy ví dụ về nơi chính xác Celsius đang đầu tư. Tài khoản của anh này đã có 14.000 người theo dõi trên Twitter và đã tạo ảnh hưởng cho những người khác để bắt đầu đặt câu hỏi về Celsius. Trong một bài phỏng vấn, người này nói rằng tên thật của mình là C.J Block và anh là một người mới tốt nghiệp trường y đã bắt đầu dự án trong thời gian rảnh rỗi. "Điều khiến tôi ngạc nhiên là những rủi ro mà họ đang phải gánh chịu".

Một nơi mà Celsius đầu tư tiền của người dùng là Terra – cũng là nơi hiếm hoi có thể kiếm được đủ tiền để trả lãi cho những người đầu tư. Celsius nói họ đã rút ra ngay trước khi Terra sập vào tháng trước nhưng rất không đang tin. Mashinsky khẳng định không có vấn đề gì và nói rằng những người chỉ trích Celsius có thể là bởi những đơn vị khác trả tiền để làm điều đó. "Celsius có hàng tỷ USD thanh khoản và chúng tôi có thể ngay lập cung cấp quyền tiếp cận tới mọi người", ông nói trong một livestream vào 10/6, 2 ngày trước khi Celsisu tuyên bố lệnh ngừng rút tiền.

"Đây là một lỗi về quản trị rủi ro", theo Campbell Harvay – Giáo sư tài chính tại Đại học Duke.

CEO Celsius Alex Mashinsky.

Hiện tại, các nhà đầu tư tiền số đang lo ngại họ có bị nguy hiểm không. Ngày 14/6, với lời đồn về những vấn đề tại Three Arrow Capital – một quỹ đầu cơ tiền số lớn, một trong những nhà sáng lập của họ đã tweet rằng anh ta "đã liên lạc với các bên liên quan và cam kết đầy đủ".

Trong số những công ty đã đầu tư vào Celsius có stablecoin Tether. Tether nói rằng có 71,5 tỷ USD tài sản nhưng họ đã bị phạt vì "nổ" về con số này. Tether là nhà đầu tư sớm vào Celsius và cho công ty vay khoảng 1 tỷ USD. Tether nói vào ngày 15/6 rằng họ đã đóng khoản vay của Celsius mà không bị lỗ và đó là khoản đầu tư khá nhỏ.

Hiện Celsius đang tuyển người từ Akin Gump Strauss để xin lời khuyên về con đường phía trước. Dù nếu Celsius đủ tiền để trả cho các nhà đầu tư- một số việc sẽ không được giải quyết như mong muốn và họ sẽ không sớm lấy lại được lòng tin của khách hàng. SEC nói rằng họ đang điều tra Celsius kể từ đầu năm nay về việc liệu sản phẩm của họ đã đăng ký với cơ quan này chưa.

Ngày 14/6, Giám đốc SEC là Gary Gensler nói rằng các công ty tiền số nên được yêu cầu tiết lộ rủi ro. "Có các công ty nói rằng: Hãy tới đây, đưa cho chúng tôi số tiền tiết kiệm khó nhọc của bạn và chúng tôi sẽ trả cho bạn mức lãi 17%. Rồi một người chợt nghĩ: Số tiền lãi đó họ lấy từ đâu mà có?"

Nguồn: Bloomberg