Ngành sáng tạo nội dung số trong nước đang chịu cảnh “thuế chồng thuế”?

Tiềm năng thị trường sáng tạo nội dung số

Thông tin tại hội nghị Khai thác thị trường quốc tế và chính sách thuế đối với lĩnh vực sáng tạo nội dung số do Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) phối hợp với Hội truyền thông số Việt Nam tổ chức ngày 31/3, ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Công nghiệp CNTT - Truyền thông, Bộ TT&TT cho biết, lĩnh vực sáng tạo nội dung số đang phát triển rất nhanh tại Việt Nam và có doanh thu khoảng 800 triệu USD năm 2022.

Dù nhiều dư địa, nội dụng số chỉ chiếm một phần nhỏ trong doanh thu của ngành công nghệ thông tin và truyền thông (khoảng 148 tỉ USD năm 2022). Theo ông Nghĩa, đây sẽ là điều thôi thúc những nhà sáng tạo phát triển hơn nữa, nhằm tận dụng tối đa lợi thế của Việt Nam là chi phí sản xuất thấp hơn so với trung bình thế giới hàng chục lần.

Bên cạnh việc nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, ông Nghĩa cho rằng cơ quan quản lý cần có những chính sách ưu đãi về thuế, cả thuế thu nhập cá nhân lẫn thuế thu nhập doanh nghiệp, để duy trì lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, cũng như giữ chân các chuyên gia.

Hiện ngành kinh doanh nội dung số rất đa dạng, tại nhiều nền tảng xuyên biên giới. Đó là: Sản xuất nội dung trên các nền tảng miễn phí như YouTube, Facebook, TikTok; Kinh doanh trên nền tảng âm nhạc trực tuyến như Spotify, Apple Music, Amazon Music...; Game online phát hành trên Apple Store và CH Play.

Trong đó, YouTube là nền tảng được người Việt sáng tạo nội dung nhiều bậc nhất. Năm 2022, khoảng 20.000 người kiếm tiền trên hạ tầng này, với hàng triệu người liên quan, mang về khoản doanh thu ngoại tệ tương đương 1.500 tỷ đồng. Việt Nam hiện có gần 500 kênh YouTube đạt nút vàng (hơn 1 triệu người đăng ký và 8 kênh đạt nút kim cương (trên 10 triệu lượt đăng ký).

Ngành nội dung số đang bị “thuế chồng thuế”

Theo chính sách của YouTube, các nhà sáng tạo nội dung ở ngoài Mỹ, nếu đăng ký thuế tại nước này, sẽ chịu khấu trừ 30% thuế thu nhập cho các lượt xem đến từ Mỹ. Lượt xem từ quốc gia khác sẽ không bị khấu trừ thuế.

Cũng theo chính sách của YouTube, nếu không đăng ký thuế tại Mỹ, nhà sáng tạo nội dung từ các quốc gia ngoài Mỹ sẽ bị khấu trừ 24% thuế thu nhập cho tổng lượt xem toàn cầu.

Khi dòng tiền về Việt Nam, nhà sáng tạo cá nhân phải nộp thêm 7%, bao gồm 5% VAT và 2% thuế thu nhập cá nhân. Còn tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh trên YouTube phải đóng khoản thuế là 30%, gồm 10% VAT và 20% thuế thu nhập doanh nghiệp.

“Các doanh nghiệp, cá nhân hoạt động trên YouTube tại Việt Nam đang phải chịu 2 lần thuế đối với khoản doanh thu từ lượt xem tại Mỹ. Bản chất là họ đang bị nộp thuế chồng thuế", ông Nguyễn Việt Tiệp, chuyên viên cao cấp về kế toán thuế, đại diện Liên minh Sáng tạo Nội dung số (DCCA) bày tỏ.

Từ năm 1992, Việt Nam đã ký hiệp định tránh đánh thuế 2 lần với 72 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó 60 hiệp định đã có hiệu lực áp dụng. Với Mỹ, Việt Nam đã ký hiệp định vào 7/7/2015 nhưng do Chính phủ Mỹ chưa phê chuẩn nên Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Mỹ chưa có hiệu lực thi hành.

“Việc sớm thực thi hiệp định là bước đi quan trọng trong việc giảm bớt gánh nặng về thuế lên vai những nhà sáng tạo nội dung số tại Việt Nam”, ông Tiệp nói.

PGS.TS Lý Phương Duyên, giảng viên Học viện Tài chính nhìn nhận, hành lang pháp lý cũng như nguyên tắc thu thuế đã không phù hợp với tình hình hiện nay khi các đối tượng thu thuế chuyển từ dạng thực thể sang các dạng dịch vụ xuyên biên giới. Những khó khăn này không chỉ gặp riêng ở Việt Nam. Một số doanh nghiệp, cá nhân sáng tạo nội dung số trong nước còn gặp khó khăn trong việc kê khai, hạch toán chi phí, dẫn đến không được hưởng những ưu đãi về thuế.

“Chúng tôi đang tham gia cùng nhiều tổ chức và các dự án để tìm hiểu kỹ hơn cách các thực thể trong nền kinh tế số vận hành. Từ đó tìm ra các giải pháp tối ưu đề xuất lên cơ quan thuế để có thể giảm bớt việc trốn thuế nhưng đảm bảo sự phát triển cho các doanh nghiệp, cá nhân trong nước với thị trường toàn cầu”, bà Duyên cho hay.