Ngày mai, Huawei bước vào thế giới u ám mới

Sau nửa đêm ngày 14/9, tất cả các nhà cung ứng không phải của Mỹ trên toàn cầu sẽ phải ngừng giao hàng cho Huawei nếu sản phẩm của họ chứa công nghệ Mỹ. Theo quy định kiểm soát xuất khẩu ngày 17/8, họ cần xin giấy phép từ Bộ Thương mại Mỹ nếu muốn duy trì quan hệ với Huawei.

Tất cả linh kiện quan trọng nhất với Huawei đều chịu ảnh hưởng: từ con chip đến màn hình, ống kính máy ảnh, bảng mạch. Công ty Trung Quốc bắt đầu dự trữ mọi loại chip từ cuối năm 2018 song không rõ họ có làm như vậy với các bộ phận khác như màn hình hay ống kính hay không. Wu Chia Chau, Chủ tịch Nanya Technology, chia sẻ: “Thiết bị điện tử rất phức tạp. Thiếu bất kỳ linh kiện nào, bạn không thể lắp ráp thiết bị hoàn chỉnh: smartphone, laptop hay trạm gốc”.

Su Tze-yun, Giám đốc Viện Nghiên cứu Bảo mật và Quốc phòng quốc gia Đài Loan, một chuyên gia về chuỗi cung ứng, cho rằng Huawei có thể tìm tới một số linh kiện thay thế cấp thấp. Song, điều đó khiến sản phẩm Huawei kém hấp dẫn hơn nhiều, thậm chí về lại 10 năm trước.

Không chỉ đối mặt với sóng gió bên ngoài, bên trong Huawei cũng đầy bão tố. Hãng công nghệ lớn nhất Trung Quốc có nguy cơ chảy máu chất xám trầm trọng. Họ đã mất hàng trăm nhân tài vào tay đối thủ. Một quan chức ngành chip tiết lộ nhóm phát triển chip của Huawei, vốn làm việc không ngừng nghỉ, nay đột nhiên dễ thở hơn. Nhiều nhân viên đang chờ được giao trọng trách tiếp theo từ công ty nhưng cũng thấy rõ nhiều bất định phía trước.

Số phận của Huawei cũng là khoảnh khắc trọng đại đối với ngành công nghệ nói chung.

Các nhà cung ứng phải điều chỉnh trước việc mất mát một khách hàng lớn. Các đối thủ lớn nhỏ - Apple, Samsung, Xiaomi, Oppo, Vivo, Ericsson và Nokia – sẵn sàng giành giật thị phần. Trong khi đó, những công ty mua thiết bị 5G từ Huawei cũng phải tìm phương án thay thế. Tất cả đều khiến chuỗi cung ứng công nghệ phải rúng động.

Vì sao Mỹ truy quét Huawei?

Sự phát triển nhanh chóng và liên hệ với chính phủ khiến Mỹ lo lắng trước Huawei. Căng thẳng leo thang nhanh chóng khi Tổng thống Mỹ Donald Trump lên nắm quyền, đặc biệt sau vụ bắt giữ Giám đốc Tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu, con gái nhà sáng lập Nhậm Chính Phi, tại Canada theo yêu cầu của Mỹ. Bà Mạnh bị tố cáo vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ với Iran.

Tháng 5/2019, Mỹ đưa Huawei vào danh sách đen thương mại Entity List, hạn chế khả năng dùng công nghệ Mỹ, yêu cầu nhà cung ứng Mỹ phải xin giấy phép để bán hàng cho Huawei. Tháng 5/2020, Mỹ siết chặt lệnh cấm, lần này cấm cả các nhà sản xuất không phải của Mỹ như TSMC phát triển sản phẩm cho Huawei và HiSilicon nếu dùng thiết bị Mỹ. Tháng 8/2020, Mỹ giáng đòn chí mạng khi cấm tất cả các nhà cung ứng dùng công nghệ Mỹ bán hàng cho Huawei nếu không có giấy phép.

Một số công ty cho biết họ đã xin giấy phép để tiếp tục bán hàng cho Huawei. Khi lệnh cấm năm ngoái được ban hành, hầu hết các nhà sản xuất chip đã tạm dừng giao hàng, song vài ngoại lệ như Qualcomm và Intel thông báo đã nhận được giấy phép đối với một số sản phẩm.

MediaTek, Samsung Electronics, Samsung Display, SK Hynix… đều cho biết đã nộp hồ sơ xin giấy phép. Theo Harry Clark, đối tác của hãng luật Orrick, ngay cả công ty đã có giấy phép bán hàng cho Huawei trước đó cũng phải xin cấp phép mới hoặc chỉnh sửa giấy phép theo quy định mới của Mỹ.

Điện thoại Huawei ảnh hưởng ra sao?

Trong mảng kinh doanh smartphone, cho đến nay, Huawei tỏ ra linh hoạt trước lệnh cấm của Mỹ. Trong quý II, thậm chí Huawei còn vượt Samsung trở thành nhà sản xuất smartphone lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, những vấn đề của hãng cũng dầy lên.

Chip Kirin mà Huawei tự phát triển cho các dòng smartphone cao cấp (flagship) có nguy cơ “tuyệt chủng” vì lệnh cấm. Tuần này, Huawei cho biết sẽ bắt đầu dùng hệ điều hành Harmony 2.0 trên smartphone từ năm sau, ám chỉ họ không còn hi vọng vào khả năng phục hồi quan hệ với Google, đồng thời thừa nhận nguồn cung chip sẽ tác động tới doanh số smartphone.

Huawei đã cảm nhận sức nóng tại thị trường châu Âu, nơi doanh số giảm 16% trong quý II trong khi Samsung và Xiaomi tận hưởng tăng trưởng 20% và 48% so với cùng kỳ năm 2019. Theo nhà phân tích của Canalys, Samsung nhanh chóng tận dụng khó khăn của Huawei, khẳng định vị thế như một phương án thay thế ổn định trong khi thương thuyết với các nhà bán lẻ và nhà mạng lớn.

Donnie Teng, nhà phân tích của Nomura Securities, nhận định mảng di động Huawei đối mặt với bất ổn lớn. Huawei tỏ ra thận trọng với Mate 40, mẫu flagship quan trọng nhất của hãng. Teng còn dự đoán Huawei bắt đầu mất thị phần tại quê nhà sau ngày 15/9.

Jeff Pu, nhà phân tích của GF Securities, dự báo doanh số smartphone Huawei năm tới có thể giảm còn 50 triệu máy từ 195 triệu máy năm nay và 240 triệu máy năm 2019 nếu Mỹ không nới lỏng lệnh cấm.

Các mảng kinh doanh còn lại?

Thiết bị viễn thông là mảng trụ cột của Huawei hàng chục năm qua, đóng vai trò lớn giúp các nhà mạng Trung Quốc xây dựng hạ tầng 5G. Huawei đã chuẩn bị linh kiện đủ dùng trong ít nhất 1 năm. Tuy nhiên, tốc độ lắp đặt 5G tại Trung Quốc đã chậm lại khi Huawei chạy đua thiết kế lại và loại bỏ nhiều công nghệ Mỹ nhất có thể ra khỏi sản phẩm. Tại nước ngoài, nhiều nơi như Anh quyết định hạn chế dùng thiết bị Huawei.

Huawei hiện nắm khoảng 28% thị trường thiết bị viễn thông. Nếu không thể cung ứng lâu dài, người hưởng lợi sẽ là Samsung, Ericsson, Nokia cũng như một số công ty Nhật Bản như NEC, Fujitsu. Theo Stephane Teral, chuyên gia viễn thông kỳ cựu của LightCounting Market Research, Samsung – người chơi mới vô cùng năng nổ trên thị trường thiết bị mạng và viễn thông – có thể trúng đậm nhất vì họ đã giành được thị phần tại các thị trường trọng điểm như Nhật và Mỹ, nhận được sự quan tâm tại nhiều thị trường khác. Thương vụ 6,7 tỷ USD mới đây với Verizon đã đưa Samsung lên “chiếu trên” cùng với Ericsson, Huawei và Nokia.

Cơ hội cho đối thủ

Samsung, kình địch lớn nhất của Huawei trên thị trường smartphone, ráo riết ra mắt sản phẩm mới. Mẫu smartphone gập thế hệ hai đang bán tại nhiều nước trong khi sản phẩm tương tự của Huawei chỉ bán tại Trung Quốc. Xiaomi, Oppo, Realme lúc này bận rộn mở rộng thị phần tại châu Âu.

Theo Chiu Shih Fang, nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan, Xiaomi vô cùng khẩn trương tại nước ngoài vì thị trường quê nhà đã bị Huawei thống lĩnh. Song, Xiaomi có thể đoạt lại thị phần Trung Quốc nếu Huawei không thể ra nhiều smartphone mới như trước.

Apple cũng không bỏ lỡ cơ hội. Dù việc sản xuất iPhone 5G bị trì hoãn, công ty Mỹ vẫn lên kế hoạch ra mắt dòng sản phẩm mới trong năm nay và yêu cầu đối tác chuẩn bị linh kiện đủ cho tối đa 80 triệu iPhone 5G, cho thấy triển vọng vô cùng lạc quan.

Chuyên gia Teng của Nomura nhận định năm 2021, tất cả đối thủ của Huawei - Samsung, Oppo, Vivo, Xiaomi và Apple – mỗi bên hi vọng giật từ 20 tới 30 triệu khách hàng của Huawei.

Ý nghĩa đối với các nhà cung ứng?

Nhiều nhà cung ứng chạy nước rút để giao hàng cho Huawei trước khi lệnh cấm có hiệu lực, dẫn tới một tháng Tám vô cùng sôi động. Doanh số tháng 8 của MediaTek tăng 42% so với cùng kỳ năm 2019. Novatek, nhà cung ứng Display Driver IC, ghi nhận doanh thu tăng hơn 30%, còn TSMC tăng 16%. Xuất khẩu linh kiện điện tử của Đài Loan sang Trung Quốc tăng khoảng 30% trong ba tháng 6, 7, 8.

Thị trường chip DRAM – linh kiện cần thiết trong mọi loại thiết bị điện tử - cũng nóng lên. Theo nghiên cứu của Nikkei, giá loại chip DDR4 8-gigabyte cuối tuần qua vào khoảng 2,95 USD, tăng 7% so với đầu tháng. Theo nguồn tin của công ty giao dịch bán dẫn Nhật Bản, Huawei đang thu mua đến phút cuối cùng.

Tuy nhiên, nhà cung ứng sẽ chứng kiến doanh thu giảm sốc một khi không thể bán hàng cho Huawei. Họ sẽ cần thời gian để cân đối danh mục khách hàng. TSMC, nơi Huawei là khách hàng lớn thứ hai khi đóng góp gần 20% doanh thu, nhanh chóng lấp đầy một số chỗ trống nhờ các hãng khác như Apple, Nvidia, AMD.

Dù vậy, không phải nhà cung ứng nào cũng có nền tảng khách hàng đa dạng như TSMC. Kinh tế giảm tốc tăng thêm gánh nặng cho họ. ASE Technology Holding, công ty thử nghiệm và đóng gói chip lớn nhất thế giới, đã cảnh báo lệnh cấm Huawei sẽ khiến doanh thu năm 2020 giảm mạnh.

Các nhà sản xuất chip nhớ Hàn Quốc như Samsung, SK Hynix cũng dự báo tác động tiêu cực, trong khi toàn bộ thị trường phải điều chỉnh lại sau lệnh cấm Huawei. Huawei là khách hàng lớn thứ hai của Samsung sau Apple, chiếm 3,2% doanh số công ty. Với SK Hynix, Huawei đóng góp tới 11,4% doanh số.

Một số nhà cung ứng tin rằng nhu cầu 5G vẫn tăng và thị trường sẽ ổn định về lâu dài sau vài xáo trộn.

Huawei và bầu cử Tổng thống Mỹ

Bất luận ai thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 3/11, nhiều người tin căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn không biến mất do hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tranh nhau vị trí bá chủ công nghệ.

Joe Biden, đối thủ của Tổng thống Trump, cũng tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc. Chiến dịch của ông nhấn mạnh các chính sách kìm hãm quyền lực và ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, tăng cường tính cạnh tranh của Mỹ trên các lĩnh vực công nghệ như 5G và trí tuệ nhân tạo. Song, ông cũng công khai chỉ trích chiến tranh thương mại của Trump khiến nền kinh tế Mỹ bị hủy hoại. Nếu thắng cử, ông nói sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với đồng minh để gây áp lực lên Trung Quốc về nhiều vấn đề, đồng thời cởi mở với Bắc Kinh để đối phó với các thách thức toàn cầu.

Nhiều nhà quan sát và chuyên gia tin rằng dưới sự lãnh đạo của Biden, Mỹ có nhiều cơ hội đối thoại với Trung Quốc hơn và có khả năng Washington nới lỏng lệnh cấm lên các sản phẩm điện tử tiêu dùng không có nhiều liên hệ với an ninh quốc gia và lĩnh vực quan trọng như mạng lõi 5G, trí tuệ nhân tạo.