Nguyên nhân cốt lõi khiến máy bay Boeing 737 Max liên tục gặp sự cố

Thiết kế cửa có vấn đề?

Ngày 5/1, một cánh cửa của chiếc Boeing 737 Max-9 trên chuyến bay 1282 của hãng hàng không Alaska Airlines bị bung ra trên không khi vừa cất cánh khỏi sân bay quốc tế Portland, Mỹ.

Trên các máy bay được thiết lập để chở nhiều hành khách, quy định của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) yêu cầu phải lắp đặt cánh cửa thoát hiểm. Nhưng do máy bay thân hẹp Boeing 737 Max-9 của Alaska Airlines chở ít hành khách hơn và theo quy định của FAA, việc có thêm lối thoát hiểm khẩn cấp là không cần thiết nên lỗ hổng này đã được bịt kín bằng tấm bịt cửa.

Việc sử dụng một thiết kế thân tàu bay duy nhất cho cả phiên bản chở nhiều khách và ít khách trở nên phổ biến. Yếu tố này giúp đơn giản hóa và giảm chi phí sản xuất. Bộ phận bịt cửa được phép sử dụng trong ngành sản xuất hàng không nhưng nhà sản xuất phải kiểm soát chất lượng chặt chẽ để đảm bảo không có sự cố xảy ra.

Henry Harteveldt - nhà phân tích du lịch và là người đồng sáng lập của công ty nghiên cứu thị trường du lịch Atmosphere Research Group - nhận định rằng tấm bịt cửa trên Max -9 giống như trên dòng 737-900 nhưng 737-900 máy bay này hoạt động rất tốt.

Tuy nhiên, nhà phân tích Harteveldt lưu ý rằng không rõ liệu Boeing hoặc các nhà cung cấp có thay đổi quy trình lắp đặt hoặc kiểm soát chất lượng cho tấm bịt cửa của Max-9 hay không.

Spirit AeroSystems - nhà cung cấp lớn nhất của Boeing và là công ty chế tạo khung của hầu hết các máy bay 737 Max - tuyên bố hiện đang tham gia vào cuộc điều tra của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia về vụ việc (NTSB).

Hai trong số những hãng bay khai thác Boeing 737 Max-9 là Alaska Airlines và United Airlines của Mỹ. Sau sự cố, họ phát hiện bu-lông lỏng lẻo trên chốt cửa của những chiếc 737 Max-9 khác trong đội bay. Mặc dù cuộc điều tra của NTSB đang diễn ra nhưng nhiều nhận định cho rằng nguyên nhân sự cố bắt nguồn từ khâu kiểm soát chất lượng kém. Trong khi đó, Boeing tuyên bố nhà sản xuất sẽ hợp tác đầy đủ và minh bạch với FAA và NTSB trong các cuộc điều tra của họ.

“Chúng tôi sẽ phải chứng minh điều đó bằng hành động của mình, bằng sự sẵn sàng làm việc trực tiếp và minh bạch, để đảm bảo rằng khách hàng và nhà chức trách hiểu rằng mọi chiếc máy bay mang tên Boeing đều thực sự an toàn", Giám đốc điều hành Boeing Dave Calhoun cho biết trong một tuyên bố.

Tuy nhiên, chính lịch sử của Boeing về những lựa chọn thiết kế mà họ thực hiện với 737 Max và các vấn đề về kiểm soát chất lượng hiện tại đã trực tiếp ảnh hưởng tới danh tiếng của hãng, khiến một số du khách có tâm lý sợ hãi khi đặt chân lên máy bay của họ.

Chất lượng của dòng Boeing Max có vấn đề từ khi ra đời

Khi Boeing lần đầu hình thành dòng Max vào năm 2011, hãng muốn làm giống với mẫu máy bay tiền nhiệm 737NG nhất có thể. Điều đó có nghĩa là thay vì một chiếc máy bay hoàn toàn mới, Boeing sẽ sửa đổi để có thể sử dụng động cơ lớn hơn và tiết kiệm nhiên liệu hơn như mẫu máy bay mới của Airbus đang chiếm thị phần vào thời điểm đó. Những điểm tương đồng cũng giúp cho việc bảo trì và đào tạo phi công trở nên dễ dàng, khiến các thương hiệu hàng không dễ dàng tiếp cận.

Những động cơ lớn hơn khiến sự cân bằng của máy bay bị ảnh hưởng, vì vậy Boeing đã tạo ra một hệ thống tự ổn định với tên gọi MCAS để đạt tiêu chuẩn như sản phẩm tiền nhiệm. Nhưng các nhà điều tra cho biết Boeing sau đó đã che giấu sự tồn tại của MCAS vì nó không được đưa vào tài liệu đào tạo và sách hướng dẫn. Đáng chú ý, hệ thống MCAS là nguyên nhân khiến 346 người tử vong liên quan đến hai vụ tai nạn trên máy bay Boeing Max vào năm 2018 và 2019.

Lúc bấy giờ, cựu Giám đốc điều hành Boeing Dennis Muilenburg nói với các thành viên Quốc hội Mỹ trong phiên điều trần năm 2019: “Chúng tôi đã phạm sai lầm và có một số điều không đúng. Chúng tôi đang cải thiện và chúng tôi đang học hỏi”.

Đến hiện tại, một vấn đề mới nảy sinh đối với Boeing nằm ở khâu kiểm soát chất lượng trong các nhà máy và với các nhà cung cấp. Hai tuần trước khi tấm bịt của ở Alaska bị rơi, Boeing phải yêu cầu các hãng hàng không kiểm tra dòng máy bay Max để tìm một chiếc bu-lông có thể bị thiếu đai ốc trong hệ thống bánh lái, một bộ điều khiển nhằm giữ thăng bằng cho máy bay.

Nhà phân tích an toàn David Soucie cho biết nếu máy bay rời nhà máy mà thiếu bộ phận này, những cải tiến về hoạt động kiểm tra an toàn quan trọng của Boeing trong 3 năm qua không hề hiệu quả.

Các vấn đề về chất lượng của Boeing còn liên quan đến đối tác cung ứng Spirit AeroSystems. Vào tháng 8/2023, Boeing phát hiện ra lỗ khoan sai trên dòng 737 Max do Spirit AeroSystems sản xuất. Trước đó 4 tháng, đơn vị này bị phát hiện lắp giá đỡ không đúng cách cho phần đuôi thẳng đứng trên một số máy bay Max.

Các vấn đề trong sản xuất của Boeing dẫn đến sự chậm trễ trong việc giao dòng máy bay Max. Vào tháng 1/2020, Boeing chấp nhận đình chỉ sản xuất loại máy bay này sau lệnh ngừng hoạt động trên toàn thế giới.

Vấn đề kiểm soát chất lượng của Boeing sẽ khiến nhà sản xuất bước sang năm 2024 đầy chật vật. Cụ thể, CEO của thương hiệu hàng không giá rẻ Ryanair cho biết hãng có thể thiếu 5 đến 10 máy bay vào mùa hè, đúng thời gian cao điểm năm nay.

"Chúng tôi lẽ ra phải được giao 27 máy bay trước Giáng sinh nhưng cuối cùng chỉ có 11 chiếc. Chúng tôi dự kiến sẽ tiếp nhận 57 máy bay vào cuối tháng 4 năm nay nhưng đến giờ tôi nghĩ rằng thật may mắn khi nhận được 50 chiếc vào cuối tháng 6", CEO Michael O'Leary của Ryanair chia sẻ.

Các vấn đề về sản xuất của Boeing không chỉ ảnh hưởng đến Max. Việc giao máy bay Boeing 787 Dreamliner vốn rất được ưa chuộng cũng bị tạm dừng 3 lần trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến năm 2022. Và chiếc Boeing 777X sắp ra mắt của họ đã chậm hơn 5 năm so với kế hoạch, dự kiến sẽ gia nhập thị trường vào năm 2025.