Nhận diện thách thức và gỡ khó cho nông sản Việt

Thưa Bộ trưởng, theo quan điểm của ông, việc phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối diện những thách thức như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Việt Nam đã có những bước tiến rất lớn trong sản xuất nông nghiệp cũng như chuỗi giá trị ngành hàng nông sản của Việt Nam.

Tuy nhiên tới đây, để xác định hàng nông sản Việt Nam tham gia sâu hơn chuỗi nông sản giá trị toàn cầu là những thách thức rất lớn. Có thể nói về ba nhóm thách thức cơ bản.

Một là phải tiếp tục tổ chức lại nền sản xuất dựa trên hộ nhỏ lẻ với 8,6 triệu hộ thành một nền nông nghiệp tập trung hướng đến hàng hóa, có quản trị. Đây là một thách thức rất lớn.

Điểm thứ hai, cần phải tổ chức nền sản xuất nông nghiệp để làm sao thích ứng được với biến đổi khí hậu, một tác nhân đang gây hậu họa rất lớn trên thế giới. Việt Nam là 1 trong 5 nước tổn thương lớn nhất nên Việt Nam phải có những giải pháp tổng thể, lựa chọn đối tượng sản xuất cho đến quy trình, các bước khác để làm sao thích ứng được với phương châm là biến bất lợi thành lợi thế. Đây mới là lựa chọn khôn ngoan của Việt Nam.

Thách thức thứ ba là hội nhập sâu rộng, tính cạnh tranh quyết liệt trên thị trường. Hiện nay GDP bình quân đầu người mới được 2.574 USD, so với các nước có tiềm năng rất lớn về kinh tế, về khoa học kỹ thuật và thị trường mở như vậy thì còn rất khiêm tốn. Đây là một cạnh tranh khốc liệt.

Kể từ sau năm 2008 khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu xảy ra, hiện nay các nước có xu hướng chung là tập trung chăm lo, ưu tiên đầu tư cho khu vực nông nghiệp, lấy đây là khu vực để không chỉ đảm bảo sự ổn định an ninh chung mà còn là hướng ưu tiên số 1 của hầu hết các quốc gia. Vì thế, khi Việt Nam muốn tham gia XK chuỗi giá trị toàn cầu thì phải chịu áp lực cạnh tranh rất quyết liệt.

Xây dựng thương hiệu có giá trị giúp nông sản Việt thu về lợi nhuận cao - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Bộ trưởng có nhìn nhận để thúc đẩy phát triển nông nghiệp đòi hỏi sự phối hợp đa ngành. Cụ thể theo ông việc phối hợp này cần được thực hiện như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Đúng là câu chuyện phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn không phải là câu chuyện của riêng Bộ NN&PTNT với Bộ Công Thương. Đây là sự đòi hỏi tái cơ cấu một ngành hàng kinh tế, đòi hỏi sự vào cuộc chung của cả ba trục.

Một là khu vực Chính phủ, nói chung tiếp tục hoàn thiện thể chế làm sao tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, DN tham gia quá trình sản xuất, kinh doanh thuận lợi nhất. Đây là trục thứ nhất về các nhóm giải pháp. Đi đôi với hoàn thiện thể chế là cải cách hành chính thông thoáng nhất, tiện lợi nhất. Đây là việc của các bộ, ban, ngành.

Trục thứ hai là trục các DN, hiệp hội ngành hàng. Trong hội nhập cũng như trong tổ chức hàng hóa hiện nay, nếu không có DN chắc chắn không thể có sự thành công. DN sẽ là hạt nhân trong chuỗi liên kết. Chúng ta hiện nay tự hào có 10.000 DN trực tiếp sản xuất trong khu vực nông nghiệp, có khoảng 49.000 DN chế biến tham gia ở những phân khúc khác nhau, tạo ra sản phẩm phụ trợ nông nghiệp. Chúng ta phải coi đây là một thành tố rất tốt để trên nền tảng đó phát triển nhiều hợp tác xã theo chương trình phát triển 5 vạn hợp tác xã từ nay đến năm 2020, thành sự liên kết.

Một trong những thành tố liên quan là người dân. Người dân không thể đứng đơn lẻ. Một mình không thể hội nhập được, không thể sản xuất hàng hóa cung ứng cho thị trường 100 triệu dân đòi hỏi ngày càng cao mà phải tuân thủ bằng sự liên kết của chính mình, phải vào hợp tác xã, thành lập hợp tác xã, phải khởi nghiệp.

Trục thứ ba tôi muốn nói đến chính là sự vào cuộc của Chính phủ. Việc đưa ra các chính sách phù hợp để doanh nhân và người dân cùng đồng hành trên cơ sở tăng cường hợp tác quốc tế, tin tưởng là vô cùng quan trọng. Làm sao 8,6 triệu hộ nông dân liên kết chặt chẽ với 5 vạn hợp tác xã với hơn 10.000 DN hiện tại và tới đây sẽ từng bước có những chính sách thu hút thêm. Như vậy, chúng ta mới hình thành được sự liên kết chặt chẽ giữa khu vực sản xuất, khu vực chế biến và tổ chức thị trường, thì mới có thể thành công được.

Đây là những nhóm giải pháp giúp Việt Nam tiếp tục thành công trong cuộc hội nhập tới đây về nông sản.

Sản phẩm nông sản đa dạng là thế mạnh của thị trường Việt Nam - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Phát triển nông nghiệp hiện giờ theo hướng phát triển hàng hóa, vậy theo Bộ trưởng cần đặt mục tiêu và quan tâm yếu tố gì trong việc phát triển thị trường nông nghiệp hiện nay?

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Phát triển kinh tế là vì người dân. Đất nước hiện nay tự hào là đã có dân số gần 100 triệu dân, trước tiên phải chăm lo chính người dân nước mình. XK cũng là một giải pháp để lấy lợi nhuận về phục vụ đời sống nhân dân. Vậy thì trước hết phải phục vụ cho thị trường này. Đây không chỉ là định hướng mà còn là nguồn lực rất lớn.

Xu hướng tất cả các nền kinh tế phát triển thì phải lấy nội nhu làm trọng mới bền vững. Các biến cố rồi đây trên thương trường thế giới xu hướng chung là sẽ xảy ra nhiều hơn, khó đoán định hơn. Trước tiên, phải lấy mục tiêu thị trường nội nhu, thị trường trong nước làm nền tảng, từ đó bứt phá mở rộng chắc chắn ra các thị trường khác. Đây không chỉ là mục tiêu mà còn là giải pháp, động lực để có thể xây dựng, phát triển ngành nông nghiệp bền vững.

Chúng ta biết rằng không phải Việt Nam mà các nước cũng vậy. Muốn xây dựng một thương hiệu sản phẩm đòi hỏi một quá trình. Việt Nam từ một nước thiếu ăn trở thành nước đủ ăn và mới sang giai đoạn hàng hóa. Vì vậy, yêu cầu là xây dựng thương hiệu, tổ chức hàng hóa. Hiện nay kể cả Chính phủ, các địa phương, hiệp hội ngành hàng, DN, người dân đều rất muốn và đang quyết tâm, tiến tới từng bước một sẽ có những nông sản thứ hạng đi sâu vào đời sống chuỗi giá trị toàn cầu.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!