Ông Lê Hải Trà khẳng định hệ thống giao dịch của HoSE hoàn toàn bình thường, không ghi nhận lỗi liên quan đến việc khớp lệnh

Trong các phiên giao dịch cuối tháng 12 ghi nhận hiện tượng nghẽn lệnh, dẫn đến một số phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ đóng cửa (ATC), các lệnh của nhà đầu tư không nhập được đến Sở một cách bình thường, và giá đóng cửa cuối phiên chỉ mang tính chất tượng trưng khi HOSE cho khớp các lệnh nhỏ giọt đã vào hệ thống,để tránh hiện tượng quá tải bị sụp hệ thống như tháng 1 năm 2018.

Tại sự kiện công bố "10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2020" do CLB Nhà báo tổ chức, ông Lê Hải Trà, phụ trách Sở GDCK TP.HCM trả lời câu hỏi của nhà báo Phạm Oanh về hệ thống hạ tầng của HOSE.

"Chúng ta thấy một số biểu hiện liên quan đến việc các CTCK nhập lệnh - chuyển lệnh đến Sở trong một vài phiên vừa rồi, nó có những biểu hiện khác so với hiện tượng hệ thống của Sở đã từng bị lỗi trong những sự kiện đã xảy ra trước đây. Tháng 1/2018, lỗi được ghi nhận tại Hose liên quan đến tiến trình chuyển từ khớp lệnh định kỳ (LO) sang khớp lệnh đóng cửa (ATC) dẫn đến hệ thống không thể thực hiện được phiên khớp lệnh đóng cửa và chúng ta phải sử dụng kịch bản về mặt xử lý khủng hoảng, là giá giao dịch gần nhất trong phiên khớp lệnh liên tục là giá đóng cửa hôm đó. 

Tuy nhiên trong các phiên gần đây thì không xảy ra câu chuyện như vậy, chúng tôi khẳng định rằng quy trình thực hiện của hệ thống giao dịch của HOSE diễn ra hoàn toàn bình thường, chúng tôi không ghi nhận bất kỳ lỗi nào liên quan đến các tiến trình trong việc khớp lệnh, không có hiện tượng chuyển từ LO sang ATC, hay phát sinh lỗi trong tiến trình khớp lệnh hay có sự chênh lệch trong việc ghi nhận các lệnh giao dịch, hay kết quả của các lệnh khớp giữa hệ thống của Sở với các CTCK. 

Vậy thì câu chuyện này xuất phát từ câu chuyện gì? Ở góc độ của Sở, hiện nay hệ thống IT đang làm việc hết sức rao riết về việc theo dõi, giám sát, hỗ trợ các CTCK mỗi khi có sự cố. Tuy nhiên để trả lời giải thích hiện tượng đó một cách thoả đáng thì chúng tôi cho rằng cần có thời gian và cần có dữ liệu cụ thể để chúng ta có manh mối trả lời.

Về câu chuyện đường truyền từ hệ thống CTCK đến Sở, lệnh của NĐT được chuyển đi không có nghĩa đến hệ thống của Sở ngay lập tức. Nó có quá trình di chuyển, về mặt nguyên tắc của quy trình đặt lệnh, chi khi nào các lệnh giao dịch đó bước chân qua cửa vào hệ thống của Sở, giống như ở khu vực xuất nhập cảnh tại Sân bay, khi nào đóng dấu vào hộ chiếu thì lúc đó Sở có thông điệp gửi cho các CTCK là chúng tôi nhận lệnh, còn nếu chúng tôi không nhận được lệnh đó thì chúng tôi không thể đóng dấu vào cái gì là chúng tôi đã nhận lệnh của anh. 

Chúng tôi đang phối hợp với các nhà mạng để kiểm tra các hành vi về mặt dữ liệu ở phía cổng của Sởi như thế nào, lượng dữ liệu đến Sở như thế nào, trong khoảng thời gian nào và khi nào có dấu hiệu bị ùn ứ hay gì đó. Đây là câu chuyện chúng tôi đang cố gắng làm rõ.

Ảnh: Quang Phúc

Thứ hai, về thực trạng của thị trường. Năm Covid, thị trường của chúng ta có sự tăng trưởng, nếu so với thời điểm khắc nghiệt nhất ở đáy 645 điểm thì ở thời điểm hiện tại Vn-Index đã tăng 67%, thanh khoản tăng cao, đây là một điều đáng mừng. Ở góc độ người vận hành thị trường, dựa trên số liệu thực tế của HOSE, số lượng lệnh giao dịch của top 20 CTCK hàng đầu tính từ đầu năm đến nay tăng từ 3 đến gần 12 lần. Các hệ thống công nghệ thông tin đều có năng lực dự phòng nhất định. Khi sự tăng trưởng mang tính chất đột biến nhiều lần thì điều đó tạo nên tình trạng không thể đáp ứng được yêu cầu. 

Thanh khoản thị trường tăng gấp 3 cùng kỳ năm trước

Hệ thống của các CTCK kết nối đến hệ thống của Sở như đường ống nước, khi lượng nước tăng gấp chục lần thì không có hệ thống nào hoạt động bình thường.

Nguyên lý thiết kế của hệ thống, các đường ống không phình theo số lượng lệnh, năng lực của CTCK và hệ thống của Sở, đường truyền sẽ có những giới hạn nhất định. Khi có sự đột biến thì các nguyên lí về mặt thiết kế đảm bảo rằng sẽ không làm hệ thống sụp đổ, chúng tôi không để chuyện đó xảy ra.

Thứ ba, chúng tôi có báo cáo với UBCK đó là thời gian qua chúng ta nghe rất nhiều về việc các NĐT và các CTCK sử dụng phần mềm giao dịch bằng robot, bằng thuật toán và điều đó làm số lượng lệnh tăng đột biến. Vì được lập trình, khi các tham số được kích hoạt thì lệnh bắn ra và khi đó "chúng tôi không có khả năng kiểm soát câu chuyện đấy". Ở thời điểm nhạy cảm như thế này, câu chuyện này nhạy cảm với tất cả các CTCK.

Chúng tôi có dự án CNTT lớn, đó là hệ thống thay đổi cho hệ thống công nghệ thông tin hiện tại của HOSE, HNX và VSD, là nền tảng CNTT của toàn bộ TTCK Việt Nam. Đáng lẽ theo kế hoạch năm nay 2020 thì hệ thống này có thể đưa vào hoạt động. Nhưng vì Covid, tháng 3, tháng 4 năm nay các chuyên gia nhà thầu của Sở GDCK Hàn Quốc để thực hiện công việc, nhiều công việc chúng tôi thực hiện giải pháp để làm từ xa, nhiều việc không làm từ xa được nên có sự chậm chễ, đây là những nhiệm vụ trọng tâm và cấp bách trong năm 2021. 

Câu chuyện trước mắt chúng ta sẽ áp dụng tăng lô giao dịch từ 10 lên 100, sẽ giúp giảm 18% số lượng lệnh giao dịch trên thị trường. 

Hệ thống hạ tầng mới có giải quyết được nhu cầu của thị trường hay không? Tôi nói rằng hệ thống mới có năng lực gấp nhiều lần hệ thống hiện tại, con số chính xác iên quan đến phần test cuối cùng. Tuy nhiên, nếu khi chúng ta xong hệ thống chúng ta giao dịch thì câu chuyện không phải là 20.000 mà là 50.000 tỷ/phiên thì nó là câu chuyện khác. Đây là câu chuyện chúng ta không lường trước được, thiết kế này so với hồ sơ mời thầu chúng ta đã cập nhật và tăng lên nhiều lần năng lực rồi, sự năng động của thị trường, tăng trưởng của thị trường khó đoán định. Ngân sách có hạn nên các thủ tục để muốn bổ sung thêm kinh phí đầu tư là quá trình rất mất thời gian.