Phát triển công nghiệp ô tô: Cần xây dựng trung tâm sản xuất tập trung

Cơ hội đi liền với thách thức

Tại tọa đàm “Công nghiệp ôtô Việt Nam thực hiện Hiệp định thương mại tự do: Phát triển theo hướng nào?” tổ chức ngày 24/5, bà Nguyễn Ánh Tuyết - Trưởng tiểu ban Hải quan Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết, đến thời điểm này Việt Nam đã tham gia và ký kết 16 hiệp định thương mại tự do ( FTA ). Trong đó, có nhiều FTA cam kết về ô tô nguyên chiếc và có lộ trình giảm thuế nhập khẩu của xe ô tô nguyên chiếc về 0%.

Theo bà Tuyết, thực tế ngay sau khi cam kết bỏ thuế xuất nhập khẩu từ các nước ASEAN, nhiều sản phẩm sản xuất trong nước đã không cạnh tranh nổi với sản phẩm đến từ các quốc gia ASEAN như Thái Lan và Indonesia và đã được thay thế bởi sản phẩm nhập khẩu.

“Đây là một cơ hội rất lớn cho thị trường ô tô để có thể đa dạng hóa sản phẩm và mang lại nhiều sự lựa chọn cho người tiêu dùng Việt Nam. Trong thực tế, ngay sau khi cam kết bỏ thuế xuất nhập khẩu từ các nước ASEAN, nhiều sản phẩm sản xuất trong nước đã không cạnh tranh nổi với sản phẩm đến từ các quốc gia ASEAN như Thái Lan, Indonesia và đã được thay thế bởi sản phẩm nhập khẩu”, bà Tuyết nói. Bà cũng cho rằng, bên cạnh cơ hội cũng có nhiều áp lực với các doanh nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam trong việc duy trì sản xuất và duy trì được thị phần trong các phân khúc đang có hiện diện.

Đồng quan điểm, ông Dương Bá Hải - Phó Trưởng phòng Phòng Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính - cho rằng, việc tham gia các FTA ngoài mang lại cơ hội cũng khiến các doanh nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam ngày càng gặp nhiều áp lực về cạnh tranh.

“Chương trình ưu đãi thuế công nghiệp hỗ trợ ô tô đã mang lại hiệu quả thông qua việc hoàn thuế nhập khẩu, góp phần làm giảm chi phí vật tư đầu vào giúp giảm giá thành sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường’, ông Hải nói và cho biết, riêng về thuế nhập khẩu, Bộ Tài chính luôn nắm bắt tình hình thị trường để từng bước đưa chính sách ưu đãi vào cuộc sống, đảm bảo tháo gỡ khó khăn cho ngành công nghiệp ô tô , công nghiệp hỗ trợ ô tô phát triển.

Cũng theo ông Hải, việc xây dựng các chính sách để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp ô tô nói chung, xe ô tô điện hóa nói riêng trong thời gian tới cần được nghiên cứu thận trọng và kỹ lưỡng. Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội để rà soát, đánh giá việc thực hiện các chính sách ưu đãi đối với ngành công nghiệp ôtô để nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền ban hành các chính sách đảm bảo tính đồng bộ của các Luật thuế, pháp luật chuyên ngành, đảm bảo phù hợp với Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô và bối cảnh Việt Nam đang ngày càng tham gia sâu, rộng trong các FTA.

Theo các chuyên gia, trước làn sóng đổ bộ xe ngoại, Việt Nam cần có chiến lược hợp tác - liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước

Cần xây dựng trung tâm công nghiệp ô tô tập trung

TS Lê Huy Khôi - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho rằng, với các cam kết khá mạnh trong lĩnh vực sản phẩm ô tô, linh kiện, phụ tùng, đặc biệt là cam kết về thuế quan, EVFTA được cho là sẽ tác động mạnh tới ngành ô tô Việt Nam khi thực thi các cam kết.

Theo TS Khôi, ngành ô tô có cơ hội nhập khẩu sản phẩm ô tô, phụ tùng, linh kiện chất lượng, công nghệ cao từ EU với giá thấp hơn, giúp nước ta có cơ hội xuất khẩu đối với các phụ tùng, linh kiện ô tô, xe máy. Tuy nhiên, do thị trường EU có tiêu chuẩn cao, khoảng cách địa lý khá xa Việt Nam nên cơ hội xuất khẩu sẽ khó thành hiện thực nếu doanh nghiệp không đủ năng lực tham gia mạng lưới cung ứng trong lĩnh vực ô tô, xe máy.

Ngược lại, nếu doanh nghiệp tiếp tục trì trệ, thiếu chủ động trong cải thiện năng lực cạnh tranh, nguy cơ bị thua trên sân nhà vẫn rất cao.

Để ứng phó với làn sóng đổ bộ ô tô ngoại, ông Khôi cho rằng các doanh nghiệp ngành ô tô Việt Nam cần tìm hiểu kỹ các cam kết EVFTA, chuẩn bị các điều kiện để tận dụng các cơ hội từ Hiệp định cũng như sẵn sàng cho tương lai cạnh tranh khi hết lộ trình bảo hộ thuế quan.

Cùng với đó, Chính phủ cần xây dựng và phát triển công nghiệp hỗ trợ cung cấp linh kiện, phụ tùng cho sản xuất, lắp ráp xe điện, xe hybrid, xe sử dụng năng lượng mặt trời, sử dụng nhiên liệu sinh học và nhiên liệu xanh mới khác,...

Việt Nam có thể hình thành một số trung tâm, cụm liên kết công nghiệp ô tô tập trung trên cơ sở tổ chức, sắp xếp lại sản xuất, đẩy mạnh hợp tác - liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, các cơ sở nghiên cứu - triển khai và các cơ sở đào tạo thuộc mọi thành phần kinh tế để nâng cao hiệu quả đầu tư và tăng cường khả năng chuyên môn hóa.

Cùng với đó, nghiên cứu, xây dựng trung tâm nghiên cứu, thiết kế, chế tạo ô tô tại 3 miền Bắc, Trung và Nam (Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh).

“Chính phủ cần xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn trong ngành ô tô - đặc biệt là ô tô điện và linh kiện, phụ tùng cùng hệ thống hạ tầng cho ngành ô tô điện như trạm sạc, cổng sạc…để hỗ trợ DN ô tô, phụ trợ trong nước, đồng thời lựa chọn một số bộ phận quan trọng trong chuỗi giá trị cấu thành ô tô đưa vào danh mục sản phẩm cơ khí trọng điểm của quốc gia”, ông Khôi cho hay.