'Sàn thương mại điện tử nộp thuế thay người bán' là quy định chưa từng có tiền lệ trên thế giới

Chính sách và pháp luật đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại điện tử trong nước phát triển và theo kịp với tốc độ phát triển chung trên toàn cầu. Qua việc nghiên cứu Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế đang được xây dựng, Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) đã bày tỏ sự không đồng tình và đề xuất loại bỏ một số nội dung trong Dự thảo.

Trái với quy định pháp luật hiện hành

Cụ thể, Dự thảo sửa đổi, bổ sung khoản 4 Điều 42 Luật Quản lý Thuế quy định: "Các sàn giao dịch TMĐT có trách nhiệm khai thuế thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT". VECOM cho rằng: Quyền và nghĩa vụ kê khai, nộp thuế của từng chủ thể là vấn đề cơ bản, cốt lõi, đối với từng sắc thuế cần phải được quy định ở các luật thuế chuyên ngành tương ứng, không thể quy định về việc kê khai, nộp thay mọi loại thuế của đối tượng nộp thuế cho một chủ thể khác như quy định tại điều khoản dự thảo sửa đổi khoản 4 Điều 42.

"Quy định tại Dự thảo có những mâu thuẫn với cả Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Thuế giá trị gia tăng. Bởi theo quy định tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP của Chính phủ, sàn TMĐT là website/ứng dụng thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu website có thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên đó. Do đó, khoản 4 Điều 42 trái với Luật Thuế thu nhập cá nhân do sàn TMĐT không phải đối tượng thuộc 5 trường hợp tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập cho cá nhân.

Việc buộc trách nhiệm cho các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT là không phù hợp với quy định tại Điều 24 Luật Thuế thu nhập cá nhân", VECOM kiến nghị.

Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam cũng cho rằng: Việc nộp thuế của tổ chức chi trả thu nhập phải dựa trên cơ sở khấu trừ thu nhập mà họ chi trả cho đối tượng nộp thuế, khác hoàn toàn về bản chất với việc kê khai thay, nộp thuế thay.

Thêm vào đó, Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) quy định rõ người nộp thuế GTGT là tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng và tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng (Điều 4 Luật Thuế GTGT). Luật Thuế GTGT chưa cho phép áp dụng cơ chế khấu trừ, quyết toán, hoàn thuế GTGT đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Như vậy, quy định tại khoản 4 Điều 42 mâu thuẫn với Luật Thuế GTGT và sẽ dẫn đến thiệt thòi cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong trường hợp nộp thừa thuế.

"Chúng tôi ủng hộ nguyên tắc người kinh doanh phải nộp thuế, tuy nhiên, nếu không có nghiên cứu cụ thể và thấu đáo, quy định này có thể tạo ra những bất bình đẳng và gánh nặng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, vốn là những đối tượng yếu thế và dễ tổn thương trong nền kinh tế", đại diện VECOM nói.

Sàn TMĐT thu thuế thay người bán chưa từng có tiền lệ trên thế giới

Khoản 4, Điều 98 Luật Quản lý Thuế hiện quy định một cách khá tổng quát về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến người nộp thuế trong việc cung cấp thông tin người nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế. Việc bổ sung quy định như tại khoản 4a Điều 98 theo Dự thảo không đảm bảo kỹ thuật lập pháp, phá vỡ cấu trúc của Luật.

Chưa kể, hiện tại Nghị định Số 91/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật Quản lý Thuế đã quy định các sàn TMĐT phải cung cấp thông tin người bán cho cơ quan Thuế. Do vậy, khoản 4a Điều 98 của Dự thảo hiện đang lặp lại quy định tại Nghị định 91 và vì vậy không tuân thủ quy định tại khoản 2, Điều 8 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

VECOM cũng dẫn chứng việc yêu cầu các sàn TMĐT kê khai thay, nộp thay thuế thu nhập cá nhân cho người bán là chưa có tiền lệ ở trong các nước trong khu vực, cũng như trên toàn thế giới. Các quốc gia trong khu vực (Thái Lan, Indonesia, Singapore, Malaysia, Philippines), hay các nước như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đài Loan đều không có quy định yêu cầu các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay (đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân) cho người bán. Người bán tự chịu trách nhiệm đối với các nghĩa vụ về thuế của mình. Do đó, khoản 4 Điều 42 như Dự thảo đang đi ngược với thông lệ quốc tế.

Dẫn chứng về cơ sở pháp lý của việc xây dựng Dự thảo Luật là Nghị quyết số 93/NQ-CP của Chính phủ, giao các Bộ, cơ quan, địa phương khẩn trương rà soát các văn bản pháp luật, nhất là các Luật thuế, nhằm tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật, cơ chế, chính sách để "tháo gỡ ngay các khó khăn, vướng mắc, giải phóng nguồn lực cho thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội". Tuy nhiên, VECOM cho rằng vấn đề thu thuế TMĐT như đang được đưa vào Dự thảo Luật không phải là một vấn đề khó khăn, vướng mắc cấp bách đối với các doanh nghiệp.

Ngược lại, sẽ tạo thêm nhiều gánh nặng cho doanh nghiệp, gây ra nhiều vướng mắc, khó khăn trong quá trình triển khai, do việc khai thuế thay, nộp thuế thay là một vấn đề rất phức tạp, nặng tính chuyên môn và có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều nhóm đối tượng khác nhau trong xã hội.

"Chúng tôi hết sức quan ngại về việc tuân thủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong quá trình soạn thảo, lấy ý kiến đối với Dự thảo Luật. Luật ảnh hưởng rất lớn đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của nhiều bên liên quan, nhưng đối tượng chịu tác động trực tiếp của quy định là các sàn TMĐT hay các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT lại chưa được lấy ý kiến chính thức, các đối tượng chịu tác động trực tiếp đã không có cơ hội để góp ý đối với các quy định này", đại diện VECOM nói.

Chia sẻ thêm, đại diện Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam cho rằng, về bản chất, việc kê khai thay, nộp thuế thay, chính là thu thuế thay cho cơ quan thuế. Đây là vấn đề nằm ngoài chuyên môn, lĩnh vực hoạt động chính của các sàn TMĐT nên sẽ tạo cho các sàn TMĐT gánh nặng rất lớn trong việc đầu tư và vận hành.

Theo một khảo sát của Liên đoàn Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vào năm 2022, dự kiến, quy định kê khai, nộp thuế thay này đòi hỏi các sàn TMĐT phải đầu tư chi phí lên đến hàng chục tỷ đồng mỗi năm cho việc thực thi. Khoản chi phí này đến từ các yêu cầu về vận hành, bao gồm bổ sung nhân sự chuyên môn, thay đổi cấu trúc tổ chức và vận hành, đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống, công nghệ, cơ sở dữ liệu... và thậm chí là đầu tư đội ngũ chăm sóc khách hàng có chuyên môn để giải đáp thắc mắc, khiếu nại cho hàng trăm ngàn người nộp thuế… thay vì tập trung nguồn lực đầu tư phát triển công việc kinh doanh cốt lõi.