SoftBank ‘ăn’ cả thế giới thế nào? - Kỳ 3: Hãy đầu tư cho quỹ 100 tỷ USD, Masayoshi Son tôi sẽ đưa Ngài 1000 tỷ USD

Được dẫn dắt bởi tỷ phú Masayoshi Son, Quỹ Vision của SoftBank hiện đang nắm giữ mảng công nghệ thế mạnh tại nhiều công ty công ty toàn cầu. SoftBank có phải là ngân hàng? SoftBank lựa chọn đối tác đầu tư ra sao? Ông chủ SoftBank đi gọi vốn như thế nào và tầm nhìn thay đổi thế giới của ông. Đây là câu chuyện về những gì đang diễn ra.

Kỳ trước:

Quỹ đầu tư Vision cần vốn, rất nhiều vốn. Ban đầu thì quỹ dự kiến bắt đầu với 30 tỷ USD, một con số khổng lồ nhưng cũng chẳng nhằm nhò gì với những quỹ đầu tư toàn cầu khác. Đó là lý do Masa lựa chọn con số 100 tỷ USD.

Misra cùng Son cùng trình bày về danh mục đầu tư. Danh sách đầu tư lúc đó đã bao gồm Arm, Sprint, SoftBank Mobile, Alibaba và Yahoo! Japan. Vào 2016, khoảng giữa tháng 9 và tháng 12, họ đã đi nhiều nước, gặp gỡ các công ty ở Mỹ, các quỹ hưu trí, Quỹ quốc gia giàu có ở Mỹ và Trung Đông. Mặc dù đã đề nghị một cách lịch sự nhưng đề nghị của họ chủ yếu được những người đã làm việc với SoftBank đón nhận, bởi dù sao với nhiều người thì đây có thể là số tiền không tưởng.

Mặc dù vậy thì vẫn có nhiều người vẫn bị SoftBank mê hoặc. Có thể kể đến là Mohammed bin Salman, Thái tử Saudi Arabia.

Một phái đoàn 500 người từ Saudi đã đến thăm Tokyo vào tháng 5/2017. Trước khi gặp bin Salman, Son and Misra lần đầu đưa ra ý tưởng về Quỹ Vision này với Cố vấn thân cận nhất của Thái tử, người này Misra đã được 2 đồng nghiệp cũ ở Deutsche Bank giới thiệu. Vài ngày sau đó họ đã nhận được lời mời của Thái tử tại nhà khách nguy nga Geihinkan trung tâm Tokyo. Theo một bài phỏng vấn sau đó thì Son đã nói với bin Salman:

- Tôi muốn gửi Ngài một món quà của Masa, một món quà của Tokyo, một món quà trị giá 1000 tỷ USD.

Bin Salman đáp rằng:

- Ồ, cũng thú vị đấy.

Son cười đáp:

- Đây là cách tôi tặng Ngài món quà 1000 tỷ USD: Ngài hãy đầu tư 100 tỷ vào quỹ của tôi, tôi sẽ đưa Ngài 1000 tỷ.

Rồi Son rời cuộc hẹn cùng với cam kết đầu tư 45 tỷ USD không ràng buộc trong vòng 5 năm tiếp theo.

Sáu tuần sau đó, hai người lại gặp nhau ở Riyadh, thủ đô của Saudi. Son đã đến thăm Aramco, một công ty dầu mỏ của chính phủ và dành thời gian với Giám đốc điều hành quỹ tài sản của nước này. Vào lúc đó thì Apple, Qualcomm, Foxconn, Sharp và Mubadala của Abu Dhabi đã cam kết một khoản tiền 20 tỷ USD và SoftBank cũng góp thêm 28 tỷ USD nữa từng bảng cân đối kế toán. Một buổi lễ ký kết đã được tổ chức tại Riyadh vào tháng 5 năm 2017, trùng với chuyến đi nước ngoài đầu tiên của Donald Trump với tư cách tổng thống Mỹ. Cũng lúc này thì Quỹ Vision 100 tỷ USD chính thức được ra mắt.

Từng là tập đoàn chưa bao ra ra mắt quỹ cũng như quản lý tiền của bên thứ ba với Quy mô này, SoftBank hiện sở hữu quỹ đầu tư lớn nhất trong lịch sử, bằng tổng số tiền mà các quỹ đầu tư của Mỹ huy động trong 30 tháng trở lại. CEO của quỹ, Rajeev Misra đang phải chịu áp lực lớn: "Giờ đây chúng tôi có trách nhiệm nhận ủy thác đối với tất cả các công ty này, đối với đối tác của chúng tôi và cả người dân Ả Rập Saudi. Và chúng tôi có nhận được cuộc gọi đầu tiên của ai đó đang tìm kiếm vốn 2 năm trước không?"- "Không".

Đồng sáng lập của Slack, Stewart Butterfield nơi SoftBank có 250 triệu USD cổ phần

Vào buổi chiều tháng 12 năm 2018, Misra đã chào đón Wired tại trụ sở chính của quỹ Vision, một tòa nhà 4 tầng tại London. Misra đi chân trần, xắn tay áo để lộ chiếc vòng Shamballa trên cổ tay. Trong suốt cuộc gặp, cảm xúc của ông liên tục thay đổi giữa nhiệt tình và trầm ngâm, chính lúc ấy ông sẽ dừng lại và ngậm điếu thuốc điện tử.

Hiện tại, Quỹ Vision của Misra đã có danh mục đầu tư với hơn 60 công ty. Ước tính có 7 tỷ USD cổ phần của nhà sản xuất chip GPU của Mỹ Nvidia; 502 triệu USD cổ phần của startup Improbable (Anh) chuyên phát triển thế giới thực tế ảo quy mô lớn cho games và đào tạo. Đó là 250 triệu cổ phần của nhà phát triển nền tảng hiệu suất, Slack. Rồi một tập đoàn chịu sự quản lý của SoftBank cũng đầu tư khoảng 8 tỷ USD vào Uber.

Misra lãnh đạo một nhóm quản lý đối tác, trong đó có 7 người đến từ các quỹ tiền tệ của Silicon Valley, 2 người từ Nhật Bản và 2 người từ London. Họ xem xét hàng chục công ty mỗi tuần để tìm kiếm cơ hội đầu tư tiềm năng. Họ thường xuyên ngồi cùng nhau để trao đổi các thông tin về đối tác.

Những ý tưởng sẽ được đánh giá ngang hàng cùng với quá trình thẩm định chi tiết được thực hiện bởi một nhóm độc lập cùng quy trình nghiêm ngặt đôi khi mất vài tháng để hoàn thành. Ở bước tiếp theo, các thỏa thuận sẽ được đệ trình lên Ủy ban cố vấn đầu tư của SoftBank. Đó là Son và Misra. Nếu có sự đồng thuận về ý kiến, doanh nhân đó sẽ được mời đến làm việc với Son, ông luôn gặp từng nhà sáng lập cho đến khi thỏa thuận kết thúc.

Ritesh Agarwal, CEO của Oyo Rooms, chuỗi khách sạn lớn nhất Ấn độ chia sẻ: "Khi tôi gặp ông ấy vào đầu năm 2017, tôi đã trình bày việc công ty tôi trở thành công ty lưu trú hàng đầu Ấn Độ như thế nào. Tôi đã không nghĩ đây là thời điểm thích hợp để mở rộng thị trường sang Trung Quốc nhưng Son lại cho rằng tôi hoàn toàn nên mở rộng sang Trung Quốc và dành nhiều thời gian ở đó. Vào tháng 11, chúng tôi đã có khách sạn đầu tiên ở Thâm Quyến. Giờ đây chúng tôi đã nằm trong top 5 chuỗi khách sạn ở Trung Quốc. Khả năng nhìn xa của Son thật vô song."

Rajeev Misra, CEO của Quỹ Vision 100 tỷ USD của SoftBank

Mức đầu tư thấp nhất của Quỹ Vision là 100 triệu USD nhưng hầu hết các khoản đầu tư rơi vào 500 triệu đến vài tỷ USD, thường là từ 20 đến 40% của công ty.

Michael Marks, CEO của startup xây dựng Katerra (Mỹ) nói rằng: "Quỹ Vision đã khiến việc đầu tư trở nên kịch tính hơn. Các công ty vông nghệ đang trở thành những doanh nghiệp tỷ USD. Tôi nghĩ rằng SoftBank là công ty đầu tiên thấy rằng họ có thể đầu tư nhiều vốn hơn để thu lại lợi nhuận nhiều hơn. Họ sẵn sàng đầu tư vượt mức để giành được chiến thắng. Dù đôi khi đó có thể biến thành rủi ro vô tác dụng nhưng tôi nghĩ rằng nó sẽ xảy ra. Đó là một thử nghiệm hấp dẫn."

Tất nhiên, nếu chỉ tính mỗi đầu tư và nguồn vốn đồ dào thôi thì chưa đủ để bộc lộ bản chất sức mạnh của SoftBank. Đó còn là chiến lược dẫn đầu của Son, mạng lưới các công ty liên kết, lợi nhuận từ đối tác và các cơ hội kinh doanh khi trở thành một thành viên gia đình SoftBank.

Đó là một mạng lưới toàn cầu bao gồm Apple, Qualcomm, Sharp, Alibaba, Sprint (công ty vận tải lớn thứ 4 nước Mỹ), Yahoo! Nhật Bản (không giống như công ty mẹ ở Mỹ, công ty này vẫn giữ vị thế là website phổ biến tại Nhật Bản). Và còn SoftBank Mobile, công ty vừa IPO 23,5 tỷ USD tháng 12 vừa qua, trở thành công ty niêm yết lớn thứ hai trong lịch sử. Quỹ Vision cũng là quỹ có nhiều nhà đầu tư lớn đến từ Ấn Độ, Trung Quốc và châu Âu. Nó có hiện diện ở Mumbai, Singapore, Riyadh và Abu Dhabi. Khi bạn nghĩ về đầu tư, bạn hay nghĩ đến các công ty của Mỹ, nhưng họ chẳng làm toàn cầu, rất ít trong số họ làm toàn cầu thực sự. Tuy nhiên, SoftBank lại hiện diện ở khắp mọi nơi.

Nhiều công ty có quyền tự chủ để theo đuổi đối tác, đó thường là những hợp tác đôi bên cùng có lợi để thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu. Hãy xem xét ví dụ về Ping An Good Doctor, một nhà cung cấp ứng dụng AI trong chăm sóc sức khỏe đã ký một thỏa thuận cùng Grab. Ở Trung Quốc, người ta mất 3 tiếng để đến gặp bác sĩ rồi nhận được 90 giây tư vấn. Bởi vậy Ping muốn sử dụng nền tảng định vị địa lý của Grab để đẩy nhanh quá trình phân loại và sàng lọc bệnh nhân ban đầu.

Còn Oyo Rooms thông qua việc triển khai nền tảng machine learning để chuẩn hóa trải nghiệm dịch vụ trên toàn cầu, từ hỗ trợ đăng ký đến dọn phòng. Start-up này đã có chiến lược hợp tác cùng Didi tại Trung Quốc với việc sử dụng khẩu hiệu: "Đi xe thoải mái với Didi và lưu trú thoải mái với Oyo."

Còn ví điện tử Paytm của Ấn Độ, start-up đang xử lý 450 triệu giao dịch mỗi tháng, gần đây đã ra mắt PayPay ở Nhật Bản cùng với Yahoo! Nhật Bản.

Và rồi, tất nhiên là Arm. Trong việc hợp tác với Mapbox, công ty thiết kế chip của Segars đã phát triển phần mềm cho phép các thiết bị sử dụng có thể tự động phân loại giới hạn đường, vạch kẻ, lề đường, ngã tư và biển báo giao thông. Boston Dynamics cũng đang triển khai chip của Arm trong động cơ điều khiển các Robot mới nhất.

Đó là những quan hệ đối tác mà SoftBank đã thúc đẩy, họ sẽ giúp Arm duy trì vị trí trung tâm trong tầm nhìn của Son. Tầm nhìn này tạo ra một tương lai với robot, máy bay không người lái, xe tự lái và hàng nghìn tỷ các thiết bị kết nối.

Jeffrey Housenbold, một quản lý đối tác tại Quỹ Vision nói rằng: "Tôi nghĩ rằng tất cả mọi khoản đầu tư của chúng tôi đều liên quan đến một thứ, đó là dữ liệu. Chính dữ liệu cùng sự hợp nhất của con người và máy móc tạo nên sự phi thường cùng ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Vậy chúng ta làm sao để xử lý dữ liệu đó nhằm giúp thế giới trở nên tốt đẹp hơn: con người hạnh phúc hơn, cuộc sống phong phú hơn, có những sản phẩm dịch vụ tốt hơn? Hoàn toàn chẳng vấn đề gì nếu việc sử dụng dữ liệu khiến mọi hoạt động hiệu quả hơn. Dữ liệu chạy trên hầu hết các công ty của chúng tôi."

Đó chính là tầm nhìn của Masayoshi Son: một tương lai khi người ta sử dụng di động, gọi xe, gọi món, lưu trú, thanh toán hay thậm chí là khám bệnh, chúng ta đều đang sử dụng dữ liệu liên quan đến công ty nào đó thuộc gia đình SoftBank. Giống như Son từng nói: "Ai kiểm soát được dữ liệu, người đó sẽ kiểm soát được thế giới".