Soi những 'khối sắt di động' từng làm nên lịch sử huy hoàng của đường sắt Việt Nam

Hệ thống đường sắt của Việt Nam được phát triển sớm nhất khu vực Đông Nam Á với năng lực đồng bộ cả về vật chất – kỹ thuật và đội ngũ nhân lực. Trong quá khứ, đường sắt có thời kỳ phaát triển huy hoàng, khi chiếm tỷ trọng đặc biệt cao - tới 32,52% về khối lượng luân chuyển hành khách và gần 21% về khối lượng luân chuyển hàng hóa trong toàn ngành vận tải. Tuy nhiên đến nay Đường sắt ngày càng lạc hậu và mất thị phần so với các loại hình vận tải khác. Phần lớn do không được đầu tư, số lượng đầu máy cũ, công suất và tốc độ rất thấp...

Trong số các chủng loại đầu máy được sử dụng hàng chục năm trước, từng đóng góp lớn trong thời 'hoàng kim' của ngành đường sắt có loại đầu máy Đ12E...

...đầu máy D9E,loại này được sản xuất bởi General Electric, Hoa Kỳ từ năm 1963 đến năm 1965. Tại Việt Nam hiện nay có 31 đầu máy của Hoa Kỳ tuy đã trên 60 năm nhưng hiện vẫn được khai thác tốt, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật.

Đầu máy D10H - FHF21 được Việt Nam mua cũ từ Trung Quốc năm 2006, là phiên bản cũ hơn của DHF3, đầu máy D10H nguyên thuỷ là đầu máy Đông Phương Hồng 21 (DFH 21), là một biến thể của đầu máy Đông Phương Hồng do Nhà máy Đầu máy toa xe Tứ Phương - Trung Quốc sản xuất từ cuối những năm 1970, đầu những năm 1980 của thế kỷ trước.

Các đầu máy này lắp động cơ diesel 12V 180ZJ công suất 1.150 mã lực (857kw) và bộ truyền động thuỷ lực SF 2010-2A với 2 máy biến tốc thuỷ lực.

Hiện nay có 30 đầu máy D10H có số hiệu từ 001 đến 030 được giao cho Xí nghiệp đầu máy Yên Viên quản lý và khai thác.

Cản trước hình tam giác đặc trưng của các đầu máy xe lửa truyền thống.

Không gian buồng lái của chiếc đầu máy D10H khá đơn giản.

D19E - "Đổi mới" (còn được gọi là CKD7F) là dòng đầu máy diesel phục vụ cho Đường sắt Việt Nam và được nhập khẩu về từ năm 2001 từ nhà máy Tư Dương, Trung Quốc sau đó là sản xuất trực tiếp bởi Nhà máy xe lửa Gia Lâm. Biệt danh của dòng đầu máy này là "Đổi mới".

Đây là loại đầu máy có số lượng nhiều nhất Việt Nam. Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hiện có 80 đầu máy xe lửa diesel D19E, được quản lý bởi Xí nghiệp đầu máy Hà Nội, Xí nghiệp đầu máy Sài Gòn, Xí Nghiệp Đầu Máy Vinh. Được sử dụng chủ yếu cho tuyến đường sắt Bắc-Nam từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến Hà Nội-Hải Phòng, tuyến Hà Nội-Lào Cai.

Đặc trưng của dòng đầu máy này tại Việt Nam là màu sơn xanh-đỏ và xanh-tím (cũng là 2 thiết kế khác nhau) cùng biển tên Đổi mới ở 2 mặt (riêng các máy 902, 903, 904, 905, 906, 907, 910, 911, 912, 913, 914, 917, 918, 920, 921, 922, 923, 924, 925, 927, 928, 929, 930 và 939 chữ Đổi mới đã không còn nữa). Các đầu máy từ số 901 đến 940 được thiết kế 2 đầu góc cạnh, các đầu máy từ 941 đến 980 được bo tròn 2 đầu.Cấu tạo cơ bản của đầu máy này gồm buồng lái 1, buồng lái 2, gian điện khí, gian động lực, gian làm mát. Buồng lái 1 và 2 cấu tạo đối xứng nhau ở 2 đầu của thân đầu máy, cả hai buồng lái đều có chức năng điều khiển như nhau. Trong buồng lái có bố trí bàn điều khiển, quạt gió, đèn chiếu sáng.

Đầu máy D5H thuộc lớp DH được chế tạo ở Công ty Đường sắt Queensland của Úc từ năm 1968 đến năm 1970 và có công suất 500 mã lực. Ở Queensland, nó được sử dụng chủ yếu dùng để chuyển ray.

Tổng công ty đường sắt Việt Nam mua cũ lại 13 chiếc đã qua sử dụng từ Úc. 13 đầu máy đã được giao từ năm 1991 đến 1995, hầu hết được giao cho Kho Yên Viên.Loại đầu máy này ban đầu được sản xuất để chạy trên đường sắt khổ 3 ft 6 in tại Queensland, Úc nhưng sau đó khi được đưa về Việt Nam lại được đổi để chạy trên đường sắt khổ hẹp, phục vụ với nhiều nhiệm vụ khác nhau.