Sử dụng hơn 600ha rừng làm hồ thủy lợi ở Bình Thuận: Được và mất gì?

Chống lũ, cấp nước, phát triển du lịch…

Dự án hồ chứa nước Ka Pét được Quốc hội quyết định chủ trương đầu từ tháng 11/2019 và điều chỉnh, bổ sung chủ trương đầu tư ngày 24/6/2023. Quy mô dự án gồm hồ điều tiết dung tích toàn bộ 51,21 triệu m3, tổng mức đầu tư hơn 874 tỷ đồng và thời gian thực hiện dự án từ năm 2019- 2025.

Tổng diện tích sử dụng đất của dự án là 697,73 ha. Trong đó, diện tích đất lâm nghiệp là 679,72 ha (đất có rừng là 619,58 ha, gồm rừng đặc dụng là 137,95 ha; rừng sản xuất là 440,4 ha và rừng phòng hộ là 0,51 ha; đất nằm ngoài quy hoạch 3 loại rừng là 40,72 ha và đất không có rừng 60,14 ha).

Đây là dự án quan trọng cấp Quốc gia, cấp quyết định chủ trương đầu tư là Quốc hội, cấp quyết định đầu tư là Thủ tướng Chính phủ và chủ đầu tư là UBND tỉnh Bình Thuận. Thực hiện Nghị quyết 101 của Quốc hội, ngày 14/7/2023, UBND tỉnh Bình Thuận có Công văn số 2554 gửi Bộ Kế hoạch - Đầu tư đề nghị báo cáo Thủ tướng Chính phủ về giao nhiệm vụ chủ đầu tư dự án. Đến nay, dự án đã hoàn thành điều tra, kiểm kê đánh giá hiện trạng rừng vào tháng 12/2020, cập nhật kết quả kiểm tra hiện trạng rừng vào tháng 4/2022.

Theo tỉnh UBND Bình Thuận, mục tiêu đầu tư dự án là cấp nước tưới cho khoảng 7.762 ha đất sản xuất nông nghiệp của huyện Hàm Thuận Nam, cấp nước thô cho khu công nghiệp Hàm Kiệm II là 2,63 triệu m3/năm, tạo nguồn nước thô để cấp cho sinh hoạt của khoảng 120.000 người dân khu vực huyện Hàm Thuận Nam và thành phố Phan Thiết. Đồng thời, phòng chống lũ và cải tạo môi trường, điều tiết nước cho vùng hạ du khu vực huyện Hàm Thuận Nam và tỉnh Bình Thuận, tăng dòng chảy trong mùa khô, góp phần cải thiện môi trường sinh thái vùng hạ du, nhất là đoạn qua thành phố Phan Thiết, góp phần phát triển du lịch, dịch vụ của Bình Thuận.

Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của dự án hồ chứa nước Ka Pét do đơn vị tư vấn là Cty TNHH Mỏ Địa chất Miền Nam và Cty TNHH Môi trường Dương Huỳnh (TPHCM) thực hiện.

Theo báo cáo ĐTM này, huyện Hàm Thuận Nam nằm trong vùng nhiều nắng, gió, khô hạn nhất nước. Trong khi đó, các công trình thủy lợi ở khu vực hiện mới đáp ứng tưới khoảng 26% đất trồng cây hằng năm. Nếu chỉ tính riêng sản xuất nông nghiệp, khu vực này đang thiếu khoảng 100 triệu/m3/năm.

Việc xây dựng hồ Ka Pét để điều tiết nước trong năm khắc phục tình trạng thiếu nước mùa khô, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Dự án hồ chứa nước Ka Pét là công trình quy hoạch liên hoàn, có tính chất bổ trợ nguồn nước cho các công trình thủy lợi khác như: Hồ Sông Móng, đập dâng Ba Bàu… để phát huy hết diện tích đất canh tác. Hồ Ka Pét cũng là nơi trung chuyển nước từ sông La Ngà về, bổ sung cho phía Nam tỉnh Bình Thuận.

Không còn vị trí nào khác?

Sáng 6/9, đoàn công tác của tỉnh Bình Thuận đã đi kiểm tra thực địa khu vực rừng được phê duyệt làm dự án hồ chứa nước Ka Pét, ở xã Mỹ Thạnh, huyện Hàm Thuận Nam. Đoàn khảo sát có ông Lê Thanh Sơn - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn (NN-PTNT) dẫn đầu và đại diện Chi cục Kiểm lâm tỉnh Bình Thuận tham gia.

Trước đó, đoàn công tác của Cục Kiểm lâm (Bộ NN-PTNT) đã vào tới thành phố Phan Thiết, nhưng do lịch giám sát thay đổi nên không đi cùng đoàn khảo sát như dự kiến trước đó.

Trao đổi với báo chí tại hiện trường, ông Lê Thanh Sơn cho biết: Việc sử dụng hơn 600 ha rừng để làm hồ chứa nước đã được các nhà khoa học phân tích, tính toán rất kỹ và thẩm định bởi Hội đồng thẩm định cấp Nhà nước và được Quốc hội thông qua.

“Đây là việc đã tính toán hết rồi, đã được các nhà khoa học, chuyên gia tính toán phân tích kỹ lưỡng và được báo cáo qua rất nhiều kỳ họp, báo cáo Hội đồng thẩm định cấp Nhà nước; qua rất nhiều đoàn kiểm tra của cơ quan Trung ương thì không còn vị trí nào khác để thực hiện hồ Ka Pét này nữa. Việc thực hiện dự án hồ này rất cần thiết và được cơ quan Quốc hội thống nhất thông qua”, ông Sơn nói.

Nói về vị trí xây dựng hồ Ka Pét ảnh hưởng đến hàng trăm hecta rừng tự nhiên, ông Lê Thanh Sơn cho biết xung quanh rừng vẫn là rừng. “Chúng ta chỉ làm cái hồ ở diện tích đã chọn và không làm công trình nào khác. Khu vực rừng xung quanh vẫn được bảo tồn, phát triển tự nhiên”, ông Sơn khẳng định.

Sẽ có phương án để khai thác gỗ rừng

Theo vị Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bình Thuận, khi các thủ tục của dự án được Trung ương phê duyệt, phương án khai thác gỗ sẽ được lập, trình Sở NN-PTNT tỉnh Bình Thuận thẩm định, phê duyệt.

Về trữ lượng gỗ, lãnh đạo Sở NN-PTNT tỉnh Bình Thuận cho biết, khu vực này bước đầu khi lập hồ sơ nghiên cứu tiền khả thi, đơn vị tư vấn là Phân viện điều tra quy hoạch rừng Nam Bộ thuộc Bộ NN-PTNT đã từng bước khảo sát, ban đầu thì trữ lượng cũng không quá lớn.

Khu vực này từ năm 1983 đến năm 2002 được nhà nước cho phép khai thác. Theo đó, nơi đây là khu vực khai thác gỗ cung cấp cho thị trường. Do đó, nhiều cây gỗ quý, gỗ lớn đã được khai thác.

Do vậy, hiện nay những cây gỗ quý, lớn gần như không còn. Việc thống kê trữ lượng và chủng loại gỗ, sắp tới đây đơn vị tư vấn tiến hành thực hiện và phương án khai thác là phải đo đếm từng cây. Những cây có đường kính từ 10 cm trở lên phải được đo đếm thống kê từng cây và phải có đơn vị tư vấn xác định giá trị của các chủng loại gỗ.

Phó giám đốc Sở NN-PTNT Bình Thuận cũng khẳng định, việc xây dựng hồ Ka Pét về nguyên tắc là tích nước tự nhiên, ngăn dòng chảy để nước dâng lên chứ không phải đào rừng lên để tạo thành cái hồ chứa nước.

Nói về việc trồng rừng thay thế, ông Lê Thanh Sơn cho hay: “Trồng rừng mới, theo quy định pháp luật thì khi chuyển 1ha rừng tự nhiên thì phải trồng lại 3 ha rừng trồng. Với hồ chứa nước Ka Pét này thì chúng ta phải thực hiện trồng hơn 1.844 ha rừng.

Hiện sở đã chỉ đạo các đơn vị quản lý rừng trên địa bàn để rà soát tất cả quỹ đất trống trên địa bàn toàn tỉnh đăng ký chuyển về sở. Từ đó, Sở giao Chi cục Kiểm lâm tỉnh phúc tra lại hiện trạng, hiện trường như thế nào, có đảm bảo được tiêu chí trồng rừng hay không.

Sau khi đầy đủ các nội dung, Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh phê duyệt thực hiện trồng rừng thay thế trên địa bàn tỉnh từ đây đến năm 2025”.