Tắc kênh đào Suez là mối đe dọa mới tới chuỗi cung ứng toàn cầu

Ever Given, con tàu container dài 400 mét do Tập đoàn Evergreen có trụ sở tại Đài Loan vận hành, đã bị mắc kẹt vào thứ Ba tại một trong những huyết mạch vận chuyển nhộn nhịp nhất thế giới, làm tắc nghẽn tuyến đường vận chuyển ngắn nhất từ ​​châu Á đến châu Âu. Cơ quan quản lý kênh đào Suez của Ai Cập đổ lỗi rằng sự cố này là do tầm nhìn hạn chế từ một cơn bão cát.

Tám chiếc tàu kéo đã vận hành hết công suất từ hôm thứ Tư để nỗ lực giải cứu con tàu. Theo hãng tin AP, nỗ lực để mở lại con kênh sẽ mất ít nhất hai ngày, nhưng thời gian để phục hồi hoàn toàn vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

Theo cơ quan quản lý kênh đào, gần 19.000 con tàu tàu đã đi qua Kênh đào Suez vào năm ngoái, tương đương hơn 50 lượt tàu mỗi ngày.

Khoảng 12% khối lượng thương mại thế giới đi qua kênh đào, bao gồm lượng lớn dầu thô và khí đốt tự nhiên. Không chỉ các tàu chở dầu đi về phía Bắc từ các nước Vịnh Ba Tư đến châu Âu, nhiều tàu chở của Nga còn đi về phía Nam thông qua kênh đào nối liền với các điểm ở châu Á.

The Ever Given bị gió mạnh đánh trúng và mắc cạn ở kênh đào Suez. Ảnh: Reuters

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ, đường ống Sumed cùng ga cuối tại Kênh đào Suez xử lý tới 9% lượng dầu vận chuyển trên toàn cầu và 8% lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng.

Theo dữ liệu từ các trang web theo dõi tàu, các con tàu đang bị ùn tắc ở cả hai đầu của Kênh đào Suez. Chậm trễ một vài ngày nghĩa là khoảng thời gian dài trước khi lưu thông trở lại bình thường.

Nếu quá trình mở lại tuyến đường thủy bị đình trệ, các con tàu chỉ còn hai lựa chọn: chờ ở cửa kênh hoặc đi vòng quanh Mũi Hảo Vọng của Nam Phi với hàng nghìn km. Lựa chọn thứ hai sẽ làm trì hoãn việc vận chuyển hàng hóa lên đến khoảng một tuần.

Một bức ảnh vệ tinh cho thấy con tàu mắc cạn ở kênh đào Suez. Ảnh: Planet Labs

Thị trường dầu mỏ đã có những phản ứng rõ rệt. Giá dầu Brent đã tăng 3% vào thứ Tư do lo ngại về nguồn cung bị thắt chặt. Tại New York, giá dầu thô giao tháng 5 tăng 5%.

Cổ phiếu hãng vận tải hàng đầu thế giới của Đan Mạch - A.P. Moller-Maersk đã giảm hơn 9% vào thứ Tư so với mức đóng cửa hôm thứ Hai. Trong khi đó, các nhà đầu tư đã mua vào tiền tệ của các quốc gia giàu tài nguyên như Canada và Úc.

Các công ty trong các ngành bị ảnh hưởng như năng lượng và logistics. Các cơ quan chính phủ đang chạy đua để thu thập thông tin về tình hình và đánh giá thiệt hại có thể xảy ra. Công ty phân tích dầu mỏ Vortexa cho biết việc tắc nghẽn có thể ảnh hưởng đến 10 tàu chở dầu chở tổng cộng 13 triệu thùng dầu thô, theo Reuters.

"Các tàu chở dầu của Ả Rập Xê Út, Nga, Oman và Mỹ đang chờ ở hai đầu kênh", TankerTrackers.com (dịch vụ theo dõi các chuyến hàng dầu) cho biết trên Twitter.

Khối lượng vận chuyển đã tăng trở lại trên toàn cầu kể từ đầu năm. Kết hợp với tình trạng thiếu container trên diện rộng và thời gian chờ đợi để dỡ hàng ở Bờ Tây nước Mỹ, giá vận chuyển đã tăng vọt trong những tháng gần đây.

Chỉ số thuê tàu hàng khô Baltic vốn là một chỉ số quan trọng đánh giá tỷ lệ vận chuyển đã tăng 38% từ cuối tháng 2, lên mức cao nhất kể từ tháng 9/2019.

Các công ty vận tải biển vẫn chưa tính đến tác động có thể xảy ra từ việc tắc nghẽn Suez đến giá cước của họ. Nhưng vụ việc có thể ảnh hưởng đến các công ty logistics và gây bất ổn lên thị trường vận tải biển.

Chuỗi cung ứng toàn cầu đang phải chịu áp lực từ nhiều yếu tố, từ sự thiếu hụt chất bán dẫn đến tình trạng đóng băng sâu và cúp điện quy mô lớn ở Texas. Toyota Motor đã tạm dừng một nhà máy ở Cộng hòa Séc trong 14 ngày. Ford Motor thông báo rằng thiệt hại sản xuất ở Mỹ và châu Âu có thể làm giảm lợi nhuận trước thuế cả năm tới 2,5 tỷ USD. Sự gián đoạn kéo dài tại kênh đào Suez có thể tạo thêm gánh nặng cho sự phục hồi của nền kinh tế toàn cầu trước những ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.