"Tái bà thất mã" MacKenzie Scott: 3 thập kỷ chạy vạy lo toan tiền thuê nhà giúp chồng lập nghiệp, lúc Jeff Bezos thành công thì chia tay, tiền mang hết đi từ thiện

Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, tỷ phú từ thiện MacKenzie Scott từng kể lại một câu chuyện dân gian phương Đông có tên là "Tái Ông thất mã". Nội dung kể về sự xoay vần của vận may mà một người nông dân trải qua sau khi con ngựa giống quý giá của ông ta bỏ chạy. Bài học của câu chuyện này cũng là triết lý sống của bà Scott.

"Bạn không bao giờ biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Chúng ta không cần nhìn nhận mọi sự việc dựa trên may mắn hay xui xẻo", bà nói với người dẫn chương trình truyền hình Charlie Rose vào năm 2013, sau khi kể lại câu chuyện ngụ ngôn với ông. Theo bà, những khó khăn mà mỗi người trải qua "là những điều khi nhìn lại mình sẽ thấy biết ơn nhất. Những sự việc xảy đến trong quá khứ làm nên con người của chúng ta hiện tại".

Cuộc đời bà là những bước ngoặt lớn liên tiếp, chính điều này đã định hình nên những lựa chọn, bao gồm cả bước nhảy vọt phi thường của bà trong lĩnh vực từ thiện. Trong vòng 3 năm, số tiền bà tài trợ cho các quỹ từ thiện đã vượt quá 12 tỷ USD.

Quá khứ làm nên hiện tại

Sinh sống trong hoàn cảnh khó khăn, bà Scott rời trường nội trú Connecticut sau khi gia đình bà tuyên bố phá sản. Ở trường đại học, bà đã vay tiền từ một người bạn để trả học phí. Việc này đã tạo điều kiện để bà tiếp tục nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của tiểu thuyết gia nổi tiếng Toni Morrison, người sẽ cố vấn và giúp bà đạt được mục tiêu của cuộc đời mình là trở thành một nhà văn.

Khi mới tốt nghiệp đại học, bà làm việc tại một công ty tài chính và kết hôn với người đàn ông trong văn phòng bên cạnh, Jeff Bezos. Sau đó, hai người chuyển đến Seattle để giúp ông theo đuổi giấc mơ về một đế chế bán lẻ trực tuyến - một đế chế sẽ đưa họ vào danh sách những người giàu nhất thế giới ngay cả khi cuộc hôn nhân của họ tan vỡ.

Vài tháng sau khi cuộc ly hôn của họ được hoàn tất vào năm 2019, một công ty ma đã lặng lẽ được thành lập ở Delaware với tên gọi Lost Horse. Ngay sau đó, Lost Horse đã quyên góp hàng triệu USD cho các tổ chức phi lợi nhuận trên khắp đất nước và ẩn danh người tài trợ. Tất nhiên, nhân vật bí ẩn này chính là bà Scott. Bà đã quyên góp cho hơn 1.257 nhóm, từ các quỹ từ thiện ít tiếng tăm đến các tổ chức chính thống như Habitat for Humanity. Được biết, số tiền lớn nhất bà quyên góp cho một tổ chức lên tới 436 triệu USD.

Sau ba thập kỷ luôn lo lắng về việc kiếm tiền thuê nhà, bà Scott hiện đã 52 tuổi và sở hữu khối tài sản trị giá khoảng 50 tỷ USD, theo tạp chí Forbes. Bà đã bắt đầu giải ngân khối tài sản khổng lồ của mình với tốc độ nhanh chóng. Bà tài trợ cho các tổ chức từ thiện và tổ chức phi lợi nhuận tuyến đầu dựa trên trọng tâm thúc đẩy công bằng xã hội và chống bất bình đẳng. Tuy nhiên, bà vẫn luôn "chung thủy" với lối sống kín tiếng của mình.

Các quỹ của bà Scott vô tình hoặc cố ý đang định hình lại lĩnh vực phi lợi nhuận ở Mỹ và cả một số khu vực khác trên thế giới. Bà đã trở thành nhà từ thiện nổi tiếng nhất trên thế giới, một người hoạt động năng nổ theo các cách thức riêng của mình.

Nhà văn bẩm sinh

Ngay cả họ mới của bà, Scott, cũng là do chính bà lựa chọn. Scott là tên của ông ngoại bà. G. Scott Cuming là giám đốc điều hành kiêm cố vấn tại El Paso Natural Gas, một công ty năng lượng lớn mạnh. Sau khi kết hôn với bà Dorothy, họ đã chào đón con gái đầu lòng vào ngày Giáng sinh năm 1943 và đặt tên là Holiday Robin Cuming. Bà Cuming đã kết hôn với ông Jason Baker Tuttle, cặp đôi có ba người con, con trai cả, con trai út và một cô con gái ở giữa là bà MacKenzie.

Jason Baker Tuttle và Holiday Tuttle, cha mẹ của bà Scott

Ông Tuttle làm cố vấn tài chính trong khi vợ ở nhà chăm các con. Gia đình này sở hữu một ngôi nhà đắt tiền ở khu phố Pacific Heights thuộc San Francisco và một ngôi nhà khác ở thị trấn Ross, nơi mà người San Francisco vào thời điểm đó gọi là "khu nhà khá giả ở Quận Marin". Cùng năm đó, mẹ bà đã gây chú ý trên các tờ báo địa phương khi ra sức chiến đấu để cứu những cái cây trong khu vực bị bệnh du Hà Lan đe dọa.

Một trong những lần xuất hiện đầu tiên trước công chúng của cô bé MacKenzie là vào tháng 12/1979 tại cuộc họp của Hội đồng Thị trấn Ross. Lúc đó, cô bé mới vào lớp 4 nhưng đã có thể tự tin trình bày một dự án của lớp nhằm quyên góp tiền để trồng những cây mới.

MacKenzie đã bộc lộ niềm yêu thích với viết lách từ khi còn rất nhỏ. "Trong gần một năm, buổi chiều nào tôi cũng nằm trên tấm thảm phòng khách với một chồng bánh Oreo, một tập giấy báo mẫu giáo và một cây bút chì đậm nét", bà Scott viết trong tự truyện, "Sở thích viết lách của tôi khác với việc tôi thích đạp xe hay bơi lội".

Biến cố đầu đời

Cha của bà điều hành một công ty tư vấn đầu tư có tên J. Baker Tuttle Corporation, với doanh thu khoảng 360.000 USD, tương đương hơn 900.000 USD ngày nay, theo Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch. Đây là số tiền để ông trang trải các chi phí cá nhân và kinh doanh, cũng như bốn khoản thế chấp trên ba bất động sản. Bà Scott lúc đó theo học trường nội trú Hotchkiss ở Connecticut, trong khi anh trai bà học tại Đại học Georgetown.

Trường nội trú Hotchkiss tại Connecticut mà bà Scott theo học

Không lâu trước sinh nhật lần thứ 17 của bà, vận may của gia đình đột ngột thay đổi. Công ty tài chính của cha bà tuyên bố phá sản. Bà phải tốt nghiệp trường Hotchkiss trong vòng ba năm thay vì bốn năm do học phí ở đây ngang ngửa với chi phí học đại học. Trong suốt năm cuối trung học của bà, các tờ báo địa phương ở California liên tục đưa tin về việc J. Baker Tuttle Corporation bán đồ do phá sản, bao gồm các mặt hàng như máy đánh chữ IBM Selectric, máy in Epson và bàn làm việc bằng gỗ gụ.

Với sự trợ giúp của học bổng, bà vẫn cố gắng đến Princeton, với một gánh nặng mới, nặng nề hơn. "Tôi đã đi học đại học và biết rằng mình sẽ phải làm nhiều công việc khác nhau để có thể vượt qua khoảng thời gian đó", bà cho biết. Như nhiều sinh viên khác, thật không dễ dàng.

Tuy nhiên, bà cũng nhận được nhiều sự giúp đỡ. Bà nói: "Một nha sĩ địa phương đã sẵn lòng làm răng miễn phí cho tôi khi anh ấy thấy tôi cố định chiếc răng gãy bằng keo dán răng giả ở trường đại học. Và khi người bạn cùng phòng thời đại học thấy tôi khóc, cô ấy đã cho tôi vay 1.000 USD, điều này đã giúp tôi không phải bỏ học vào năm thứ hai".

Trong khi đó, một thẩm phán luật hành chính cho SEC đã cấm cha bà hợp tác với bất kỳ cố vấn đầu tư nào vì "hành động gian lận, lừa đảo", đóng lại cánh cửa tới vận may của gia đình. Vào đầu những năm 1990, cha mẹ bà đã để lại hai căn nhà ở California và chuyển đến Florida và định cư trong một tòa nhà chung cư ở Palm Beach. Vào thời điểm đó, các căn hộ được cho thuê với giá khoảng 800 USD một tháng, tức khoảng 1.500 USD ngày nay. Mẹ bà bắt đầu làm việc tại một cửa hàng thời trang dành cho phụ nữ trên Đại lộ Worth cách đó một quãng đi bộ ngắn.

Tiểu thuyết gia nổi tiếng Toni Morrison là cố vấn của bà Scott tại Đại học Princeton

Tuy đây là một giai đoạn khó khăn, nhưng bà cũng tiếp thu được nhiều kiến thức bổ ích. Bà đã đạt được mục tiêu của mình là theo học cách viết sáng tạo dưới sự hướng dẫn của giáo sư Morrison, người đã giành được giải thưởng Pulitzer. "Nhà văn mà tôi vô cùng ngưỡng mộ này hóa ra lại là một giáo viên tài năng và tận tụy đến vậy", bà Scott nói. "Cô ấy là minh chứng sống cho một cuộc đời nhiệt thành cống hiến".

Nhà văn Morrison cũng đã gọi bà Scott là một "nhà văn phi thường, gần như toàn năng". Sau khi tốt nghiệp, bà quay lại Hotchkiss và dạy một chương trình viết sáng tạo vào mùa hè. Sau đó, bà chuyển đến Thành phố New York để theo đuổi sự nghiệp tiểu thuyết gia.

Định mệnh gặp gỡ

Tại thành phố New York, bà Scott ở trong một căn hộ thuộc về gia đình của một người bạn cùng quê. "Tôi chưa sẵn sàng để viết một cuốn sách. Thành thật mà nói, mọi chuyện không hề tốt đẹp và tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc kiếm sống", bà kể về giai đoạn đó. "Liệu tôi có bao giờ cân nhắc đến một công việc trong lĩnh vực tài chính nếu tôi không gặp phải những khó khăn đó không? Chắc là không".

Bà đã được giới thiệu vào làm cho quỹ đầu cơ của Jeffrey Preston Bezos. Trong một lá thư gửi cho cô Morrison, bà viết rằng ông đã thuê bà "phần lớn do lời giới thiệu qua điện thoại của cô". Cuộc sống của bà nhanh chóng ổn định, cân bằng giữa công việc và viết lách. "Tôi thấy mình có nhiều thời gian để viết, nhất là vào buổi sáng sớm, điều này có thể làm phật ý nhân viên kế toán sống bên dưới mặc dù gần đây tôi đã đầu tư một tấm thảm để giảm bớt tiếng ồn khi đi vào bếp uống cà phê lúc 5 giờ sáng", bà viết thư cho cô Morrison.

Bà Scott làm việc tại văn phòng bên cạnh ông Bezos. Bà nói rằng mình đã rất nhiều lần "siêu lòng" vì giọng cười bùng nổ của ông. Họ hẹn hò ba tháng trước khi đính hôn và kết hôn vào ba tháng sau đó. Khi đó, bà 23 và ông 29 tuổi.

Bà Scott và mối quan hệ vợ chồng với ông Jeff Bezos từ năm 1993 đến năm 2019

Ngay sau đó, cặp đôi này đã viết lên một truyền thuyết hiếm hoi về khởi nghiệp công nghệ cao. Ông Bezos muốn nghỉ việc để tham gia bán sách qua phiên bản sơ khai của Internet. Nhưng sự bất ổn về tài chính trong những năm tháng tuổi trẻ đã khiến bà Scott khuyên ông không nên mạo hiểm. Dù vậy, bà không chỉ ủng hộ ước mơ mà còn cùng ông xây dựng công ty. "Tôi không phải là một doanh nhân, nhưng những gì tôi nghe được khi anh ấy nói về ý tưởng đó là niềm đam mê và sự phấn khích", cô Scott chia sẻ.

Cả hai bay đến Fort Worth để nhận một món quà là chiếc Chevy Blazer từ cha của ông Bezos. Sau đó, bà lái xe đưa họ đến Seattle trong khi ông Bezos làm việc với kế hoạch kinh doanh trên ghế phụ. Họ thuê một căn nhà ở Bellevue, Washington, và Amazon đã được thành lập trong ga ra của chính căn nhà này vào năm 1994.

Amazon là giấc mơ của ông Bezos, và bà Scott cũng không từ bỏ giấc mơ viết tiểu thuyết của chính mình. Bà rời công ty, xuất hiện trong các bữa tiệc và dã ngoại mùa hè, dồn toàn bộ thời gian cho tiểu thuyết của mình. Ông Bezos kể lại rằng có lần lúc thức dậy, ông tìm thấy bà đang viết trong phòng tắm khách sạn vào kỳ nghỉ. Bà đã hoàn thành bản thảo cuốn tiểu thuyết đầu tiên của mình khi ngày dự sinh đứa con đầu lòng của họ đến gần.

Bà Scott đã xuất bản hai cuốn tiểu thuyết "Cạm bẫy" và "Thử thách của Luther Albright"

Cống hiến cho xã hội

Khi sự nghiệp của ông Bezos ngày càng khởi sắc, hai người bắt đầu thâm nhập vào thế giới từ thiện. Năm 2004, cặp đôi tham gia hội đồng quản trị của Bezos Family Foundation, một tổ chức từ thiện của cha mẹ ông Bezos. Theo hồ sơ thuế, kể từ khi có sự góp mặt của ông Bezos và bà Scott, quỹ đã cho đi hơn 300 triệu USD.

Năm 2011, ông bà đã quyên góp 15 triệu USD cho Princeton để xây dựng một trung tâm nghiên cứu về não bộ. Năm sau đó, họ ủng hộ 2,5 triệu USD cho cuộc trưng cầu dân ý về hôn nhân đồng giới. Zach Silk, giám đốc chiến dịch của Washington United for Marriage, cho biết: "Món quà của họ mang lại hiệu quả vô cùng lớn, thay đổi hoàn toàn quy mô của một nỗ lực "khá vụn vặt" và có phần thiếu thốn".

Vào tháng 4/2014, bà Scott đã thành lập tổ chức của riêng mình, Bystander Revolution, là một "trang web cung cấp lời khuyên thực tế, nguồn lực từ cộng đồng về những điều đơn giản mà cá nhân có thể làm để xoa dịu nạn bắt nạt và giúp thay đổi văn hóa". Bà Scott là người sáng lập kiêm giám đốc điều hành nhưng dường như không muốn đóng vai trò là bộ mặt của tổ chức, thay vào đó để những người nổi tiếng làm trung tâm.

Tuy nhiên, ánh đèn sân khấu dường như luôn hướng tới dù cho bà có cố gắng tránh xa. Vào năm 2018, tạp chí Forbes đã vinh danh ông Bezos là người đàn ông giàu nhất thế giới, mọi sự chú ý đều đổ dồn về phía ông, công ty của ông và nói rộng ra là cả đối với bà Scott.

Cho đi đến khi két sắt trống rỗng

Tháng 9/2018, ông Bezos và bà Scott đã cam kết 2 tỷ USD để mở các trường mầm non lấy cảm hứng từ phương pháp giáo dục Montessori và hỗ trợ các gia đình vô gia cư. Đó là cam kết làm từ thiện lớn nhất của hai người và cũng là lần cuối cùng họ làm cùng nhau với tư cách là một cặp vợ chồng. Vào tháng 1/2019, bà Scott và ông Bezos cùng thông báo trên tài khoản Twitter của mình rằng họ sẽ ly hôn.

Ông Bezos và bà Scott vào năm 2018, một năm trước khi cặp đôi ly hôn

Chưa đầy 5 tháng sau, bà Scott đưa ra tuyên bố lớn đầu tiên với tư cách là một người phụ nữ độc thân trên trang web của Giving Pledge. Đây là một quỹ do Bill Gates, Melinda French Gates và Warren Buffett sáng lập với lời hứa rằng các tỷ phú sẽ cho đi ít nhất một nửa tài sản của họ. Nhưng như vậy có lẽ vẫn chưa đủ đối với bà Scott, bà hứa sẽ "cho đi đến khi két sắt trống rỗng".

Vào ngày 18/12/2020, việc bà đổi họ thành Scott đã chính thức được pháp luật công nhận, theo hồ sơ tòa án từ Bellevue, Washington. Nói một cách sâu sắc hơn, danh tính công khai của bà cũng đã thay đổi. Trước tiên, bà không xuất hiện trước công chúng với tư cách là vợ cũ của Jeff Bezos. Bà ấy là MacKenzie Scott, một tiểu thuyết gia không ngừng làm từ thiện.

Trong năm qua, bà Scott đã công bố các khoản từ thiện trị giá 6,6 tỷ USD. Để so sánh, Quỹ Gates cho biết họ đã quyên góp 5,8 tỷ USD vào năm 2020, năm gần đây nhất mà dữ liệu thu thập được. Tháng 6 năm ngoái, bà Scott lại công bố một đợt quyên góp khác, lần này là 2,7 tỷ USD.