Kết luận thanh tra: VietinBank có sai phạm trong cả huy động vốn lẫn cho vay

Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank – CTG) giai đoạn 2009 - 2012.

Theo kết quả thanh tra, bên cạnh những nỗ lực và thành tích thì hoạt động của VietinBank thời gian qua còn để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Về hoạt động tín dụng, VietinBank để xảy ra khuyết điểm và vi phạm trong cả huy động vốn lẫn cho vay, có một số vi phạm nghiêm trọng phải chuyển cơ quan điều tra.

Cụ thể trong huy động vốn, cơ cấu nguồn vốn cho vay trung, dài hạn mất cân đối, VietinBank phải sử dụng nguồn vốn huy động ngắn hạn để bù đắp cho vay trung, dài hạn.

Một số chi nhánh huy động tiền gửi với lãi suất vượt trần 14% theo quy định của NHNN (tập trung từ tháng 3 – tháng 9/2011); chi hoa hồng môi giới, chi tiếp thị bằng tiền mặt không đúng quy định, thực chất là lách quy định về trần lãi suất để chi tăng lãi suất tiền gửi cho khách hàng.

Về hoạt động cho vay, theo thanh tra Chính phủ, VietinBank có sai phạm ở hầu hết các khâu của quá trình cho vay.

Cụ thể, trong thẩm định, phê duyệt cho vay: VietinBank đã thẩm định, xác định thời hạn cho vay thiếu cơ sở, không phân tích chi tiết nhu cầu sử dụng vốn đối với từng phương án, đối tượng kinh doanh; thẩm định đề xuất giới hạn tín dụng chưa phù hợp, có trường hợp thẩm định, phê duyệt cấp giới hạn tín dụng ngắn hạn cho dự án đầu tư dài hạn; thẩm định, phê duyệt cấp tín dụng khi chưa đáp ứng điều kiện về hồ sơ, điều kiện tài chính của dự án như:

- Xác định giá trị tổng mức đầu tư và tỷ lệ, cơ cấu nguồn vốn, giới hạn tín dụng cho vay; không đánh giá được tình hình hoạt động, tình hình tài chính của đơn vị vay vốn;

- Thẩm định xác định nguồn trả nợ của khách hàng không chính xác; cho vay đối với khách hàng có tình hình tài chính khó khăn, khả năng tài chính suy giảm, không đủ khả năng trả nợ trong thời hạn cam kết.

Trong khâu giải ngân, nhiều trường hợp chứng từ giải ngân không đảm bảo theo quy dịnh (hóa đơn mua hàng không khớp với phiếu nhập kho; không có hóa đơn hoặc thiếu hóa đơn so với quy định); giải ngân không đúng mục đích đối với khoản vay; giải ngân để trả nợ cũ; giải ngân khi chưa đáp ứng điều kiện về tài sản đảm bảo và vốn tự có tham gia dự án theo như phê duyệt.

Trong kiểm tra sử dụng vốn vay, việc kiểm tra sử dụng vốn vay còn sơ sài, trong  biên bản kiểm tra sử dụng vốn vay ghi chung chung là khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đích, không nêu được cụ thể từng chứng từ thanh toán hóa đơn mua hàng như đã cam kết. Không thường xuyên kiểm tra, kiểm soát việc sử dụng vốn của khách hàng dẫn đến khách hàng sử dụng vốn vay sai mục đích. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động ngân hàng.

Về tài sản đảm bảo, chưa đánh giá định kỳ, định giá lại theo quy định đối với một số tài sản đảm bảo; chưa đăng ký giao dịch đảm bảo với tài sản đảm bảo; xác định giá trị cho vay so với tài sản đảm bảo chưa đúng quy định; định giá tài sản đảm bảo không có cơ sở, chưa thực hiện đúng quy định.

Nhận thế chấp tài sản đảm bảo chưa đủ điều kiện pháp lý; chưa kiểm tra, kiểm soát được việc thực hiện nghĩa vụ bảo vệ hàng hóa; chưa mua bảo hiểm máy móc thiết bị; không bổ sung tài sản đảm bảo theo yêu cầu; giảm tài sản bảo đảm khi chưa tất toán khoản vay bất hợp lý…

Trong cơ cấu nợ và phân loại nợ, việc phân loại nợ không đúng quy định, dẫn đến phân loại nợ thiếu chính xác. Phân loại nợ nhóm 1 nhưng thực chất là nợ nhóm 2, 3, 4 hoặc cá biệt lên đến nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn – PV); cơ cấu nợ, phân loại nợ không đúng thực tế, kéo dài thời gian giải ngân, thời gian ân hạn; cơ cấu lại nợ cho khoản vay khi tình hình sản xuất kinh doanh của đơn vị vay vốn không có hiệu quả, không có khả năng trả nợ.

Tùng Lâm