Ngân sách trước áp lực tìm nguồn vốn huy động và biến động tỷ giá

Nội dung nổi bật

- Theo Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), cân đối ngân sách có tín hiệu đáng mừng, nhưng Bộ Tài chính vẫn đang đối mặt với thách thức huy động vốn hỗ trợ cho NSNN

- Chính phủ phát hành trái phiếu cho Vietcombank 1 tỷ USD lãi suất quanh 4,8%/năm, kỳ hạn 5-10 năm. Đây là động thái thể hiện “cái khó ló cái khôn” trong bối cảnh nguồn thu bị ảnh hưởng tiêu cực bởi giá dầu và kênh TPCP có dấu hiệu kém khả quan.

- Tuy nhiên mặt trái của vấn đề là việc huy động vốn bằng ngoại tệ của Chính phủ từ một NHTM lớn trong nước sẽ ảnh hưởng đến cung - cầu của ngoại tệ trên thị trường.

- Về đề xuất cho vay từ dự trữ ngoại hối, theo VDSC đây là một rủi ro đáng lưu ý bởi dự trữ ngoại hối là công cụ để điều hành tỷ giá hơn là một nguồn tiền để chi tiêu.

Bản báo cáo đánh giá việc giá dầu thấp đã ảnh hưởng rõ nét lên nguồn thu ngân sách trong những tháng đầu năm 2015. Dù vậy, bức tranh NSNN thực tế khả quan hơn dự báo.

Cụ thể, trong 4 tháng đầu năm, giá dầu thanh toán chỉ đạt 58,3 USD/thùng, thấp hơn 41,7% so với giá dự toán, tuy nhiên, nhờ tăng sản lượng nên thu NSNN từ dầu thô chỉ giảm khoảng 32,6% so với cùng kỳ.

Bên cạnh đó, tình hình thu NSNN tăng trưởng khả quan nhờ sản xuất công nghiệp tăng trưởng chắc chắn và tiêu dùng tốt hơn, thu từ nội địa ước đạt 238,7 nghìn tỷ đồng và tăng 17% so với cùng kỳ.

Lũy kế 4 tháng, thu NSNN đạt 314,1 nghìn tỷ đồng, đạt 34,5% dự toán và tăng 9,4% so với cùng kỳ.

Ở chiều ngược lại, tình hình chi NSNN vẫn tiếp tục bám sát dự toán, tuy nhiên, khoản chi trả nợ và viện trợ tăng khá mạnh (+30,7% so với cùng kỳ). Lũy kế 4 tháng, bội chi NSNN ước khoảng 48.550 tỷ đồng, tương đương 21,5% dự toán cả năm.

“Đây là tín hiệu đáng mừng đối với cân đối ngân sách, tuy nhiên, Bộ Tài chính vẫn đang đối mặt với thách thức huy động vốn hỗ trợ cho NSNN” – Công ty chứng khoán Rồng Việt nhấn mạnh.

Phát hành 1 tỷ USD trái phiếu cho Vietcombank – cái khó ló cái khôn

Trong năm trước, khi thanh khoản của hệ thống ngân hàng dồi dào và tăng trưởng tín dụng thấp, hoạt động huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) đã đạt được kết quả tích cực.

Tuy nhiên, từ tháng 3/2015, tỷ lệ trúng thầu TPCP bắt đầu giảm mạnh và theo số liệu mới nhất của Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam (VBMA), lượng vốn TPCP huy động được trong tháng 4 chỉ đạt 8.523 tỷ đồng trên tổng giá trị gọi thầu là 20.500 tỷ đồng, tỷ lệ trúng thầu đạt mức thấp khoảng 41,6%.

Tính đến hết tháng 4/2015, NSNN chỉ mới huy động được 1/4 kế hoạch huy động vốn cả năm thông qua phát hành TPCP.

Trước diễn biến trên, Bộ Tài chính đứng trước áp lực mở thêm kênh huy động vốn cho ngân sách và giải pháp để giảm áp lực đã được thực hiện ngay đầu tháng 5/2015 thông qua việc phát hành riêng lẻ trái phiếu bằng ngoại tệ (khoảng 1 tỷ USD) cho Vietcombank với mức lãi suất xoay quanh 4,8%/năm cho kỳ hạn 5-10 năm.

Đây là lần đầu tiên Chính phủ phát hành riêng lẻ trái phiếu bằng ngoại tệ với khối lượng lớn.

Công ty chứng khoán Rồng Việt nhận định hình thức này có thể được xem là “cái khó ló cái khôn” trong bối cảnh nguồn thu bị ảnh hưởng tiêu cực bởi giá dầu và kênh TPCP có dấu hiệu kém khả quan.

“Tuy nhiên, mặt trái của vấn đề là việc huy động vốn bằng ngoại tệ của Chính phủ từ một NHTM lớn trong nước sẽ ảnh hưởng đến cung - cầu của ngoại tệ trên thị trường” – Chứng khoán Rồng Việt lưu ý.

Đồng thời đưa ra dẫn chứng cụ thể là động thái trên đã đẩy giá USD niêm yết tại các NHTM lên kịch trần 21.673 đồng/USD và giá USD tự do biến động mạnh lên 21.800 đồng ngay sau khi thông tin được công bố.

Báo cáo kết luận: Như vậy, luôn có cái giá phải trả để đạt được một mục tiêu và áp lực đối với nhà điều hành chính sách đang chồng chéo lên nhau khi NHNN vẫn đang kiên định với mục tiêu kiểm soát biên độ phá giá VND ở mức 2% trong năm 2015.

Cẩn trọng với việc cho ngân sách vay dự trữ ngoại tệ

Bên cạnh giải pháp trên thì Chính phủ cũng vừa giao cho các Bộ và NHNN nghiên cứu, đề xuất cho ngân sách vay từ nguồn dự trữ ngoại hối Nhà nước để bổ sung vốn đầu tư phát triển.

Bản báo cáo của công ty chứng khoán Rồng Việt cho rằng đây là một rủi ro đáng lưu ý bởi dự trữ ngoại hối là công cụ để điều hành tỷ giá hơn là một nguồn tiền để chi tiêu. Đặc biệt trong bối cảnh bài học từ việc sử dụng dự trữ ngoại hối trong gói kích cầu năm 2009 vẫn còn đó.

Trong bối cảnh giá dầu thấp, Arap Saudi đã thực hiện cách làm tương tự, tuy nhiên dự trữ ngoại hối tại nước này lên đến 755 tỷ USD, gấp 21,5 lần mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiện tại. Đó là còn chưa kể đến áp lực đối với tỷ giá khi công cụ dự trữ ngoại hối trong 2 năm gần đây được xem là van điều tiết để NHNN giữ ổn định tỷ giá.

Ngoài các phương án trên, một giải pháp nữa đang được cân nhắc là tiếp tục huy động vốn quốc tế với đề án phát hành TPCP cho cả giai đoạn 2016-2020.

Hiện tại, đề án chưa được công bố nhưng đang có một số quan ngại liên quan đến việc phát hành trái phiếu quốc tế cho giai đoạn 2016-2020 như: Khả năng tăng lãi suất của FED; Rủi ro về giới hạn trần nợ công và Tính hiệu quả của việc sử dụng vốn vay.

Khánh Nhi