Bốn ông lớn ngân hàng Nga thừa nước đục thả câu ?

Ngân hàng PJSC B&N (B&N) là một ví dụ điển hình cho các ngân hàng đang được hưởng lợi từ tình hình ảm đạm của ngành ngân hàng Nga. B&N được sáng lập bởi nhà tỷ phú - đồng thời là chủ tịch tập đoàn dầu khí Russneft - ông Mikhail Gutseriev.

Vài tháng gần đây, ngân hàng này đã “nuốt chửng” một chuỗi các ngân hàng đang gặp khó khăn và trở thành ngân hàng tư nhân lớn nhất nước Nga. Trước khi Mỹ và châu Âu áp dụng lệnh trừng phạt, người ta không thể tưởng tượng nổi Nga cũng có thể lâm vào tình trạng như vậy. Ngân hàng nhà nước lung lay, giá dầu lao dốc đã đặt quốc gia này vào kỳ suy thoái đầu tiên kể từ năm 2009.

“Tuy nhiên, cơn khủng hoảng cũng tạo ra nhiều cơ hội mới”, Mikail Shishkhanov, năm nay 43 tuổi, là Chủ tịch HĐQT và cũng là cháu ngoại của nhà tỷ phú Mikhail Gutseriev chia sẻ. “Nguồn lợi kiếm được không nhiều như kế hoạch, nhưng chúng tôi có khả năng phát triển thông qua mua lại.”

Gần đây nhất, ngân hàng này đã hoàn tất thương vụ mua lại 58,33% cổ phần MDM Bank từ Sergei Popov. Như vậy kể từ tháng 12 năm ngoái, B&N tổng cộng đã thâu tóm 7 tổ chức tài chính cho vay gặp khó khăn. Theo tổ chức xếp hạng tín nhiệm Fitch, hiện nay B&N đã trở thành ngân hàng ngoài quốc doanh lớn thứ 5 tại Nga và thứ 9 trên thế giới.

Nhưng, B&N không đứng đơn độc một mình. Ít nhất có 3 ngân hàng tư nhân khác cũng tham gia vào trào lưu lợi dụng khủng hoảng này. Đó là Ngân hàng Otkritie FC, Ngân hàng Promsvyaz và Credit Bank of Moscow. Bằng cách kiếm lợi từ các gói cho vay rẻ mạt của ngân hàng trung ương nhằm vực dậy hệ thống tài chính và ngăn chặn các ngân hàng quốc doanh vay tiền từ thị trường Mỹ và châu Âu, cả 4 ông lớn đều được hưởng lợi.

Niềm tin vào tương lai

Shnishkhanov chia sẻ anh đang tìm kiếm lợi ích từ sự định giá thấp tài sản ở Nga để mở rộng lĩnh vực ngân hàng, bất động sản và nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Tom Adshead, giám đốc điều hành Macro Advisory tại Moscow cũng có đồng quan điểm: “Nga đang đương đầu khá ổn với khủng hoảng, đủ để cho thấy giữ mình ở điểm đáy của thị trường là một động thái thông minh. Bạn phải đặt lòng tin rằng Nga đang ở điểm cao nhất của chu kỳ kinh tế hơn là chán nản nghĩ rằng nó đang trong suy thoái.”

Kremlin đang kêu gọi NHTW Nga trì hoãn việc ban hành các quy định cho vay cứng nhắc do lo ngại rằng khủng hoảng kinh tế sẽ càng trầm trọng hơn nếu buộc các ngân hàng cắt giảm các gói cho vay doanh nghiệp. Vừa qua, B&N và một số khác đã đứng ra cho Sber bank và VTB Group vay ngoại tệ do hai ngân hàng này không có khả năng tái tài trợ nợ bằng đồng USD. Đây là hai trong số nhiều ngân hàng chịu lệnh trừng phạt.

Theo Fitch, tháng 9, tài sản của B&N tăng 5 lần so với năm trước lên 1,3 nghìn tỷ Rúp. Hầu hết đều là các khoản cho vay doanh nghiệp, vay tiêu dùng chỉ chiếm 14% tổng tài sản.

Đã từ lâu, B&N mơ ước trở thành chủ nợ quan trọng của quốc gia. Sau 7 thương vụ mua lại, nó đã sở hữu khối tài sản lớn hơn 10 ngân hàng được coi là quan trọng trong hệ thống. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc B&N sẽ nhận được nhiều hơn hỗ trợ từ chính phủ.

Cái giá phải trả ?

Đó là một ván bài may rủi. Các ngân hàng cho vay sẽ sụp đổ nếu nền kinh tế Nga tiếp tục lún sâu trong năm tới - điều mà NHTW Nga cho rằng có thể xảy ra với giá dầu hiện tại. B&N sẽ phải nhận quả đắng với đống nợ xấu.

Theo nhà phân tích thuộc Ekaterina Marushkevich, B&N báo cáo khoản lỗ ròng trong quý I năm nay lên tới 2,1 tỷ Rúp (32 triệu USD). S&P đánh giá bậc tín nhiệm của B&N chỉ xếp hạng B. Với quy mô như hiện nay, B&N có tiềm năng để trở thành ngân hàng quan trọng tầm quốc gia và đủ tư cách để nhận thêm sự hỗ trợ của chính phủ. Tuy nhiên rủi ro có thể lớn hơn lợi ích. B&N đã nhận 8,8 tỷ Rúp từ nguồn tái cơ cấu ngân hàng của Nga.

Tỷ phú Mikhail Gutseriev – chủ tịch B&N là một doanh nhân người dân tộc Ingush. Ông đã từng phục vụ cho chính phủ Nga tại Hạ viện trong những năm 1990 và gây dựng gia tài khổng lồ từ dầu mỏ. Gutseriev cũng từng đầu tư vào hệ thống khách sạn cao cấp bao gồm một khách sạn 5 sao gần Quảng trường đỏ ở Moscow. Năm 2007, ông dính vào một vụ bê bối phạm pháp. Ba năm sau ông từ London trở về Nga.