Giới lãnh đạo châu Á và quyền lực mềm kinh tế
Bối cảnh hiện nay đặt ra thách thức đáng kể đối với tiềm lực và sức mạnh kinh tế của một số nước vốn giữ vai trò chủ đạo trong triển vọng phát triển kinh tế của toàn châu lục.
- 18-08-201411 nhân vật tạo nên tương lai của châu Á
Cử tri Indonesia mới đây đã chọn Cựu Thống đốc Jakarta Joko Widodo làm Tổng thống và đưa ông vào hàng ngũ các nhà lãnh đạo mới của châu Á bên cạnh Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình - những người vốn muốn tìm kiếm một định nghĩa mới về quyền lực tại châu Á gắn liền với chủ nghĩa dân tộc. Các quốc gia này cùng với các nhà lãnh đạo mới của họ có thể đưa châu Á đến tầm cao mới, không chỉ đại diện cho hơn 1/3 dân số thế giới mà còn là nhóm những nền kinh tế phát triển nhanh chóng.
Cùng với sự suy yếu của các vòng đàm phán Doha về thương mại và rối loạn tài chính toàn cầu đang diễn ra, thì cần phải có sự liên thủ giữa các nhà lãnh đạo châu Á để chống lại rủi ro tài chính, vấn đề chủ quyền và duy trì một quỹ đạo tăng trưởng mạnh mẽ. Thách thức đối với các nhà lãnh đạo mới của châu Á là tìm ra cách thức hợp tác trong khi duy trì cân đối quyền lực mới của thế kỷ 21 và quản lý tranh chấp chiến lược.
Châu Á đã trải qua một giai đoạn bất ổn chính trị và phân cực cả ở cấp độ quốc gia lẫn khu vực. Vấn đề này đặt ra thách thức đáng kể đối với tiềm lực và sức mạnh kinh tế của một số nước vốn giữ vai trò chủ đạo trong triển vọng phát triển kinh tế của toàn châu lục. Nhưng khi các nhà lãnh đạo mới này nắm vai trò thuyền trưởng đất nước, tình hình chính trị tại các quốc gia này (và đến châu Á) đang dần ổn định hơn khi họ đã giải quyết vấn đề tăng trưởng và nhu cầu việc làm của người dân.
Sự trỗi dậy của các nhà lãnh đạo theo xu hướng cải cách kinh tế
Bất chấp các tranh chấp lãnh thổ và xung đột, cải cách kinh tế vẫn là ưu tiên hàng đầu cho các nhà lãnh đạo châu Á. Điển hình là chính sách "Ba mũi tên" của Thủ tướng Nhật Abe (Abenomics), chiến lược cải thiện chất lượng tăng trưởng của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (Likonomics) và học thuyết kinh tế Modinomics của Thủ tướng Ấn Độ Modi. Sắp tới có thể là Jokonomics của tân Tổng thống Indonesia.
Trong đó, một số quốc gia trong khu vực đã lựa chọn chiến lược thoát khỏi quỹ đạo phương Tây và hướng tới các đối tác trong khu vực trước tình trạng bất ổn kinh tế đang diễn ra tại Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Ví dụ rõ nét nhất là sự hình thành khu vực thương mại tự do Trung Quốc và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với số dân 1,9 tỷ người và kim ngạch thương mại 4,5 nghìn tỷ USD.
Ngoài ra, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện khu vực (RCEP) gồm 10 nước thành viên ASEAN và 6 quốc gia mà khối này đã ký hiệp định thương mại tự do gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New Zealand dự kiến cũng sẽ được ký kết trước năm 2015 nhằm mục đích liên kết các nền kinh tế khu vực.
Tiềm năng trong khu vực này có thể mang đến cho các nhà lãnh đạo châu Á động lực cần thiết cho cải cách kinh tế và hợp tác. Điều này đang có nhiều điều kiện thuận lợi bởi hoạt động kinh tế của các quốc gia phương Tây liên tục suy yếu. Một báo cáo của Ngân hàng Thế giới gần đây đã thừa nhận rằng, Trung Quốc sắp vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới trong năm nay. Nhật Bản đang có dấu hiệu nổi lên sau những năm kinh tế suy thoái, Ấn Độ và Indonesia có tiềm năng tăng trưởng.
Nhiệm vụ của các nhà lãnh đạo mới là khôi phục hợp tác thông qua một phương pháp tiếp cận sức mạnh mềm và kinh tế là một công cụ quan trọng. Một châu Á mạnh hơn về chính trị và kinh tế rốt cuộc là vì lợi ích của các nhà lãnh đạo đó. Quan trọng hơn, tầm nhìn tập thể của các nhà lãnh đạo châu Á có thể biến thành một bàn đạp hướng tới một bản sắc châu Á.
Đối kháng hay phối hợp?
Khi một con đường quyền lực mềm cho một cảnh quan hợp tác châu Á có thể xuất hiện thì nhiều khả năng sức mạnh mềm của các cường quốc châu Á đã bước đầu phát triển để chống lại ảnh hưởng của nhau trong phạm vi khu vực. Đặc biệt, tất cả bốn cường quốc châu Á đang bị dính vào tranh chấp lãnh thổ.
Mặt khác, sự phụ thuộc lẫn nhau về ngoại giao và chính trị giữa các nước châu Á là xu hướng ngày một gia tăng bất chấp những căng thẳng và đối đầu trong khu vực, bởi một châu Á mạnh hơn về chính trị và kinh tế vẫn là mối quan tâm hàng đầu của giới lãnh đạo.
Ngoại giao châu Á luôn tinh tế và không chính thức dựa trên nhiều thập kỷ của các biện pháp xây dựng lòng tin và một mạng lưới mối quan hệ cá nhân giữa các nhân viên ngoại giao ở các cấp. Tương tự như vậy, việc thực hiện quyền lực mềm cũng có xu hướng tinh tế hơn và không chính thức.
Quyền lực mềm có thể được điều chỉnh và kết hợp lại thông qua sự hợp tác tích cực, thậm chí nếu điều này được thực hiện vì lợi ích. Thực tế các nước châu Á với sự gia tăng sức mạnh cứng, đặc biệt là Trung Quốc đã tham gia vào các hợp tác quyền lực mềm thông qua cạnh tranh. Bằng cách chứng minh mình là một bên liên quan có trách nhiệm, đặc biệt là ở các nước sân sau của mình, Trung Quốc có thể thiết lập không gian cần thiết cho sự phát triển kinh tế liên tục.
Hơn nữa, hợp tác kinh tế dựa trên sự thịnh vượng chung có thể mang đến hiệu quả lâu dài, thúc đẩy các mối quan hệ gần gũi hơn và lợi ích thương mại. Những cam kết nhằm tạo lợi ích và sự thịnh vượng cho nhau tạo nên nền tảng của sức mạnh kinh tế mềm. Điều này sẽ chứng minh tính hữu ích trong việc thống nhất các mục tiêu kinh tế và chiến lược của các cường quốc châu Á.
Không chỉ góp phần giải quyết các tranh chấp lãnh thổ một cách hòa bình, quyền lực mềm tập thể còn cho phép các cường quốc châu Á phấn đấu vì một vai trò lớn hơn trong hệ thống quản lý trên toàn cầu, cụ thể là trong các cơ quan chính sách quốc tế và định chế đa phương như Quỹ Tiền tệ Quốc tế vốn bị chi phối bởi Mỹ và các cường quốc phương Tây khác.
Cuối cùng, bằng cách thúc đẩy sự hợp tác quyền lực mềm lớn hơn, các quốc gia châu Á trỗi dậy có thể chứng minh mình là một cường quốc toàn cầu không thể bỏ qua. Với sức mạnh của các nền kinh tế châu Á và sự cam kết cải cách kinh tế của các lãnh đạo mới thì việc phối hợp quyền lực mềm ngày càng khả thi. Điều này sẽ cho phép châu Á là ít phụ thuộc vào phương Tây và mang đến sự ổn định trong khu vực.
Theo Vũ Anh Tuấn
CÙNG CHUYÊN MỤC
WHO lo ngại nguy cơ bùng phát cúm gia cầm ở người và động vật
11:00 , 19/04/2024
