Hiệu ứng Volkswagen ám ảnh ngành ô tô năm 2016

The Economist Intelligence Unit (EIU) vừa công bố báo cáo Triển vọng các ngành kinh tế 2016, nêu bật những phân tích và dự báo về triển vọng các ngành ô tô, bán lẻ, năng lượng, tài chính, y tế và viễn thông. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ lược dịch phần nói về ngành ô tô.

2015 vừa qua, Volkswagen đã vượt qua Toyota để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, đón tin mừng chưa được bao lâu thì gã khổng lồ ô tô của Đức đã vướng vào scandal khí thải khiến cả ngành ô tô rung chuyển. Một ngành công nghiệp đã tự hào về thành công trong việc cắt giảm khí thải ô tô giờ đây sẽ phải chịu sự kiểm soát chặt chẽ hơn. Mặc dù tác động ngắn hạn lên doanh số ô tô nói chung là không lớn, scandal trên đã củng cố quyết tâm của các nhà lập pháp nhằm giảm sự gia tăng ô nhiễm trên những con đường ngày càng ngột ngạt của thế giới.

Năm 2015 ổn định nhưng không bứt phá

Năm vừa qua thị trường ô tô toàn cầu tiếp tục tăng trưởng sau thời gian chững lại ngắn ngủi trong năm 2009. Phải thừa nhận là tăng trưởng trong năm 2015 đã mất đà khi đăng ký ô tô mới chỉ tăng nhẹ khoảng 0,7% ở 60 thị trường đứng đầu, trong khi doanh số ô tô thương mại giảm 1,1%. Thành tích kém cỏi này phẩn lớn là do sự suy giảm ở các thị trường lớn như Brazil, Nga, Nhật Bản và Indonesia cùng với sự doanh số bán hàng giảm tốc đột ngột ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, năm tới sẽ chứng kiến sự bắt đầu phục hồi ở nhiều thị trường trong số trên và tăng trưởng ổn định được duy trì ở các thị trường khác. Nằm trong điểm nóng tăng trưởng là những nước có nền kinh tế phục hồi và điều kiện thuận lợi về nhân khẩu học – những yếu tố giúp thúc đẩy doanh số – như Indonesia hoặc Nigeria.

Khó khăn về sản xuất

Hầu hết nhà sản xuất ô tô sẽ cần thích ứng với một thực tế mới về thị trường trong nước ngày càng ngày cạnh tranh và kém triển vọng hơn trong những năm tới. Họ sẽ cần tập trung vào tính cạnh tranh được thúc đẩy trong nước bao gồm xử lý chuỗi cung ứng, phát triển mẫu xe mới và mối quan hệ với khách hàng. Hiện tượng liên kết trong ngành cũng có khả năng xảy ra mặc dù xét đến lợi nhuận bấp bênh từ việc sát nhập các hãng ô tô, liên kết kinh doanh sẽ được ưa chuộng hơn là sát nhập. Tuy nhiên, danh tiếng và phản ứng của khách hàng với các mẫu xe mới sẽ là động lực tăng trưởng quan trọng nhất.

Trong bối cảnh này, các khó khăn do Volkswagen tự gây ra chỉ thêm dầu vào lửa cho cả hãng này và các đối thủ. Scandal khí thải bùng phát vào tháng 9 năm ngoái khi hãng này thừa nhân sử dụng “dụng cụ triệt tiêu” bất hợp pháp ở một số dòng xe chạy diesel để qua mặt các bài kiểm tra ở Mỹ.

Theo sau scandal này là những tiết lộ cho thấy một thiết bị tương tự khác cũng được lắp đặt ở dòng xe Audi. Xét đến quy mô và danh tiếng về độ tin cậy của Volkswagen, sự thừa nhận trên đã gây chấn động trên toàn thế giới và báo trước những hệ lụy xấu cho ngành ô tô nói chung.

Cho đến nay, tác động chính của scandal trên đối với Volkswagen là hãng này buộc phải cải tổ ban lãnh đạo và giảm lợi nhuận dự kiến trong năm 2015. Volkswagen đã dành khoảng 11 tỷ Euro (12 tỷ USD) để chi trả tiền phạt, thu hồi xe và các vụ kiện mặc dù con số trên chắc chắn sẽ còn tăng. Tuy nhiên hãng này đã tiết lộ rằng số xe bị ảnh hưởng hóa ra thấp hơn dự kiến. Mặc dù doanh số bán hàng của hãng ở Mỹ đã tụt giảm vào cuối năm 2015, doanh số bán hàng toàn cầu của Volkswagen có khả năng chỉ giảm nhẹ thay vì sụt giảm mạnh trong năm 2016.

Không chỉ Volkswagen gặp khó

Với việc Volkswagen giảm quy mô mở rộng ở Mỹ và các nơi khác, nhiều hãng sản xuất ô tô sẽ nhanh chóng tân dụng cơ hội trên. Nhưng bản thân các hãng này cũng đối mặt thêm nhiều áp lực do sai phạm của người Đức. Các nhà quản lý sẽ tăng cường kiểm tra khi Mỹ, Châu Âu và nhiều nước khác đang đẩy mạnh kế hoạch triển khai các bài kiểm tra khí thải trên thực tế để bổ sung cho các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm. Mặc dù điều này chưa chắc xảy ra trước năm 2017, việc kiểm tra sẽ được triển khai trước kế hoạch đưa ra giới hạn khí thải và tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu mới. Ví dụ như ở Mỹ, tiêu chuẩn Tiết kiệm Nhiên liệu Doanh nghiệp Trung bình sẽ được triển khai bắt buộc từ năm 2016.

Các nhà hoạch định chính sách ở thị trường đang phát triển vẫn chủ yếu tập trung vào tăng trưởng kinh tế và họ ý thức được những lợi ích của việc mở rộng sở hữu ô tô và một ngành công nghiệp ô tô lớn mạnh mang lại. Nhưng tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng ở các đô thị lớn đang ngày càng khó làm ngơ. Một số thành phố ở Trung Quốc và các nước đang phát triển khác hiện nay phải giới hạn số giấy phép đăng ký xe mới trong khi một số khác đang đầu tư để cải thiện giao thông công cộng. Các thành phố như Delhi và Bắc Kinh cũng đã thực hiện những biện pháp triệt để nhằm hạn chế sử dụng hoặc mua ô tô. Tiêu chuẩn khí thải đang được thắt chặt nhanh chóng. Chẳng hạn như trong năm 2016, tiêu chuẩn Trung Quốc 5 sẽ được thí điểm ở tình Quảng Đông trước khi triển khai trên cả nước hai năm sau trong khi Nga sẽ triển khai hoàn toàn tiêu chuẩn Euro 5 đối với các phương tiện trọng tải nhẹ.

Theo truyền thống, các quan ngại về nguồn cung dầu mỏ toàn cầu sẽ tăng sức ép môi trường cho các nhà sản xuất ô tô. Nhưng nhờ sự tụt giảm của giá dầu thế giới trong nửa sau năm 2014, điều này đã không còn đúng nữa. EIU dự báo giá dầu Brent sẽ đạt mức trung bình 53 USD một thùng trong năm 2016, ít hơn một nửa mức giá trong năm 2012. Mặc dù một số nước đã tận dụng cơ hội trên để giảm trợ giá nhiên liệu hoặc tăng thuế nhiên liệu khi giá dầu còn rẻ và sẽ còn nhiều nước theo gương trong năm 2016, người tiêu dùng đang quen với giá nhiên liệu rẻ. Doanh số bán xe thể thao đa dụng vốn rất tốn xăng đang gia tăng ở nhiều thị trường.

Tuy nhiên, xu thế chuyển dịch sang phương tiện dùng nhiên liệu thay thế sẽ tiếp tục trong năm 2016, một phần để giúp các nhà sản xuất ô tô đáp ứng được tiêu chuẩn khí thải và tiết kiệm năng lượng đang được thắt chặt. Doanh số bán xe thân thiện với môi trường đã tăng vọt trong năm 2015 từ con số rất nhỏ và cơ sở hạ tầng hỗ trợ và trợ giá cho người mua có nghĩa là loại phương tiện này đang trở thành xu thế chủ đạo. Bê bối của Volkswagen chỉ đẩy nhanh xu thế này mà thôi.