Kinh tế Mỹ trong năm 2015 như thế nào?

Nội dung nổi bật:

- Đồng USD mạnh hơn gây tổn hại cho các công ty đa quốc gia của Mỹ

- Người tiêu dùng năng lượng được hưởng lợi từ giá dầu giảm

Một số bản tin kinh tế tuần trước cho thấy những thay đổi đó đang ảnh hưởng đến cả những công ty lớn lẫn nhỏ. Với chỉ số Standard & Poor’s 500 giảm 1,5% trong tháng trước, đó là lời nhắc nhở với mọi người Mỹ đang được hưởng giá xăng rẻ và mức vay mua nhà dễ chịu hơn rằng vẫn còn có những ông chủ lớn đang phải vật lộn với các nguồn đầu tư ngày càng ít hơn cho việc khai thác dầu và nguồn thu thấp hơn từ nước ngoài. Đó là một ví dụ thực tế về chuyện các thay đổi dường như trừu tượng trên thị trường có thể ảnh hưởng đến những công ty và con người thật ra sao. Cụ thể là những ai và lĩnh vực nào sẽ bị ảnh hưởng trong năm 2015?

Đồng USD mạnh hơn sẽ có hại cho các công ty đa quốc gia Mỹ

Các công ty có trụ sở chính tại Mỹ nhưng phần lớn doanh thu là từ nước ngoài sẽ phải đối mặt với một tình huống khó khăn: đồng USD tăng giá (và dĩ nhiên là sự mất giá của hầu hết các ngoại tệ khác) nghĩa là doanh thu ở nước ngoài sẽ không nhiều như trước đây. So với 6 đồng tiền mạnh khác, đồng USD đã tăng 17,7% kể từ ngày 30 tháng 6 năm ngoái.

Procter & Gamble, một “ông lớn” trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, là một ví dụ hoàn hảo cho điều này. Trong năm tài chính 2014, 61% doanh số của họ là từ ngoài khu vực Bắc Mỹ, và kết quả kinh doanh trong những tháng cuối năm 2014 cho thấy họ phải vất vả hứng chịu sự tăng giá của đồng USD thế nào. Theo công bố mới đây của họ, những thay đổi trong tỉ giá sẽ khiến cho doanh thu của công ty giảm 12% trong năm tài chính 2015, tương đương với 1,4 tỉ USD sau khi trừ thuế.

Chẳng phải đợi lâu, Procter & Gamble sớm có “bạn đồng hành” là Dupont, một “gã khổng lồ” của ngành hóa chất. Doanh số của công ty này đã giảm 5% trong quý 4 vừa qua, phần lớn là do những thay đổi về tỉ giá.

Chưa hết, Caterpillar, một “đại gia” khác về thiết bị xây dựng, cũng công bố doanh số giảm 1% trong quý vừa qua, với cùng lý do: đồng yen và euro yếu đi so với đồng USD.

Và có lẽ danh sách này sẽ không dừng lại trong thời gian tới.

(Đọc thêm: Ai được, ai mất khi đồng USD mạnh lên?)

Giá dầu giảm nghĩa là chi tiêu cho đầu tư sẽ ít hơn

Sự thay đổi về tỉ giá không phải là tin xấu duy nhất dành cho Caterpillar. Công ty này bán phần lớn các trang thiết bị cho những công ty có dính dáng đến ngành khai thác dầu. Và giá dầu giảm hơn 50% kể từ mùa hè năm ngoái cũng có nghĩa là nhu cầu cho các thiết bị như thế có thể sớm mất đi. Thêm vào đó, giá cả của hầu hết những mặt hàng hóa khác cũng giảm, trong đó có quặng đồng và quặng sắt, nghĩa là hoạt động khai khoáng cũng phải hứng chịu hậu quả. Thứ ba tuần trước, Caterpillar dự báo doanh số năm 2015 sẽ là 50 tỉ USD, giảm mạnh so với 55,2 tỉ trong năm 2014.

Doug Oberhelman, CEO của Caterpillar, cho rằng “Giá dầu giảm mạnh là lý do chính dẫn đến sự thất bát của chúng tôi. Giá dầu hiện tại là thuận lợi cho các ngành vận tải nhưng lại là tiêu cực cho ngành xây dựng của chúng tôi ở những khu vực sản xuất dầu trên thế giới.”

Sự kết hợp giữa đồng USD mạnh và giá dầu thấp – mà kết quả là đầu tư ngày càng ít hơn vào ngành khai thác dầu – có thể sẽ ảnh hưởng đến những kết quả kinh tế chung.

Các đơn đặt hàng dành cho những hàng hóa có tuổi thọ cao đã giảm 3,4% trong tháng 12 năm ngoái, chủ yếu là do số lượng đơn đặt hàng dành cho máy bay giảm. Các đơn đặt hàng dành cho những hàng hóa phi tiêu dùng phi quân sự (trừ máy bay) – một tín hiệu đầu tư kinh doanh tương lai – cũng đã giảm 0,2%, cho thấy đây không phải là một điều tốt lành.

Nhưng lại là tốt hơn cho người tiêu dùng năng lượng

Nếu bạn là người tiêu dùng chứ không phải là nhà sản xuất năng lượng thì giá dầu giảm thật sự là tin vui. Điều đó được thể hiện rõ trong những con số mới nhất vừa được American Airlines công bố hôm thứ ba tuần trước. Doanh thu của công ty này đã tăng nhẹ trong quý 4 vừa qua, chủ yếu là nhờ chi phí nhiên liệu giảm đến 17,3%. Cụ thể là họ đã có được 597 triệu USD lợi nhuận trong ba tháng cuối năm ngoái, một con số quá đẹp nếu so với mức lỗ 1,95 tỉ USD của hai công ty cũ trước đó, AMR Corporation và US Airways, trong năm 2013.

Và dĩ nhiên không chỉ có các công ty mới được hưởng lợi từ giá nhiên liệu rẻ. Giá xăng giảm có thể là yếu tố khiến lòng tin của người tiêu dùng tăng mạnh trong tháng 1 năm nay. Hôm thứ ba tuần trước, Conference Board, một tổ chức hoạt động phi lợi nhuận chuyên cung cấp các chỉ số về nền kinh tế Mỹ, có trụ sở tại New York,  đã cho biết chỉ số lòng tin của người tiêu dùng đã tăng 9,8 điểm, lên 102,6, mức cao nhất kể từ tháng 7 năm 2007.

Câu hỏi lớn được đặt ra khi giá dầu giảm bắt đầu ảnh hưởng đến nền kinh tế trong năm 2015 là: “Thế lực nào sẽ cho thấy mình mạnh hơn?” – những lợi ích dành cho người tiêu dùng và doanh nghiệp hiện đang sử dụng những sản phẩm liên quan đến dầu mỏ hay (các công ty dầu khí) có thể sẽ có ít hoạt động khai thác hơn? Hầu hết các nhà kinh tế đều đặt cược vào nhóm đầu.

Các đợt tăng liên tục ở thị trường trái phiếu là có lợi cho những người mua nhà

Các nguồn lực khiến cho đồng USD tăng giá trong những tháng gần đây cũng chính  là nguyên nhân dẫn đến lãi suất dài hạn thấp hơn trên mọi lĩnh vực của nền kinh tế, trong đó có lãi suất vay mua nhà. Lãi suất trung bình cố định cho gói vay 30 năm được các ngân hàng đưa ra hồi đầu năm 2014 là khoảng 4,5%, đến cuối năm chỉ còn khoảng 3,9%.

Điều này có thể sẽ tạo thuận lợi cho các hoạt động mua bán bất động sản, vốn ổn định trong năm 2014 nhưng gần đây có dấu hiệu tăng tốc.Hôm thứ ba tuần trước, cục thống kê dân số Mỹ cho biết doanh số mua bán nhà mới đã tăng 11,6% trong tháng 12 năm trước và giá cả cũng tăng so với những tháng trước. Chỉ số giá nhà của S.&P./Case-Shiller cũng cho thấy giá nhà tăng 0,7% ở tất cả 20 thành phố lớn của Mỹ trong tháng 12.

Tám năm sau khi bong bóng bất động sản vỡ, có thể lĩnh vực này sẽ không được như xưa. Tuy nhiên, với sự giúp sức của các gói vay mua nhà lãi suất thấp thì điều đó đang góp phần vào sự tăng trưởng của Mỹ, ngay cả khi đồng USD mạnh và nguồn vốn đầu tư vào năng lượng ít đi đang ảnh hưởng không ít đến nền kinh tế lớn nhất thế giới này.

Lê Thanh Hải