Tại sao Uber vẫn chưa lên sàn?

Kêu gọi đầu tư hay lên sàn?

Khi đầu tư cho công ty khởi nghiệp, nhà đầu tư sẽ có được một phần của công ty. Họ mong rằng công ty sẽ lớn mạnh và đạt giá trị cao hơn hẳn.

Các công ty khởi nghiệp nếu kêu gọi đầu tư mà vẫn thiếu vốn thì có thể quay lại và kêu gọi đầu tư tiếp. Công ty khởi nghiệp tên là 23andMe đã có được 225 triệu USD sau 6 vòng gọi vốn. Vấn đề là, các nhà đầu tư đến càng muộn thì họ càng phải trả nhiều trong khi các nhà đầu tư cũ đòi phải có lãi.

Khi đó, công ty khởi nghiệp có 2 lựa chọn.

Một là, mang công ty đi bán, và hy vọng “vớ” được nhà đầu tư nhiều tiền. Năm 2013, Facebook mua Instagram với giá 1 tỷ USD, gấp đôi so giá trị mà các nhà đầu tư vào Instagram nghĩ đến.

Hai là, mang công ty lên sàn. Việc phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) thể hiện sự tự tin đối với tương lai của công ty. Ngoài ra, nếu chứng khoán của công ty có những biểu hiện tốt, công ty cũng có được thêm những khoản tiền khổng lồ.

Tuy nhiên, mới đây, nhà đầu tư mạo hiểm Fred Wilson cho biết, Travis Kalanick, CEO của Uber vì lo lắng quá mà không dám đưa Uber lên sàn chứng khoán. Cũng phải nói thêm rằng Fred Wilson không đầu tư vào Uber.

Những rủi ro khi lên sàn

Đương nhiên, khi công ty được lên sàn cũng có nhiều rủi ro. Đầu tiên là việc phải công khai nhiều thông tin tài chính, điều đáng ra phải được giữ kín trước đối thủ. Ví dụ, khi Box chuẩn bị các giấy tờ cần thiết để lên sàn vào năm 2014, các tài liệu cho thấy chi phí quảng cáo mà Box phải chi trả là quá nhiều, nhiều hơn cả doanh thu. Những năm 1990, thời kỳ hưng thịnh của Dot-Com, nhiều công ty dựa vào các tiêu chuẩn phi truyền thống để đánh giá năng lực kinh doanh. Điều này gây nên nhiều tranh cãi trong nội bộ công ty và mô hình kinh tế thất bại.

Lên sàn cũng có nghĩa là những người điều hành công ty khởi nghiệp phải cẩn trọng với lời nói. Chỉ một câu thôi cũng đủ để làm ảnh hưởng đến thị trường. Google chính là một ví dụ để đời. Năm 2004, ngay gần thời điểm IPO, thay vì im lặng, hai nhà sáng lập là Larry Page và Sergey Brin nhận bài phỏng vấn của tạp chí Playboy. Cuộc phỏng vấn được thực hiện vào tháng 9/2014 đã gây ra rất nhiều tranh cãi vì hai người tiết lộ một số chi tiết cho thấy Google không còn hoàn toàn giống với những gì đã viết trong tài liệu nộp lên Ủy ban chứng khoán Mỹ.

Bản thân quy trình IPO cũng chẳng vui vẻ gì, lại nhiều cạm bẫy. Các công ty khởi nghiệp phải chú ý đến tình trạng chung của thị trường chứng khoán. Nếu không ai quan tâm đến cổ phiếu công nghệ thì tốt nhất là công ty công nghệ phải hoãn IPO. Thêm vào đó là phải quan tâm đến giá. Giá bao nhiêu là đủ? Nếu giá quá cao, chẳng ai mua thì công ty sẽ gặp rắc rối. Nếu giá thấp quá sẽ tạo ra bong bóng cổ phiếu, và người được hưởng loại là các nhà đầu tư thứ cấp.

Nếu IPO diễn ra tốt đẹp, tất cả mọi người sẽ đều vui vẻ. các nhà đầu tư và nhà sáng lập có thể bán cổ phiếu của mình ra ngoài thị trường mở, và có thể kiếm tiền chỉ trong vài giây. Đầu tư 10 triệu USD có thể mang về 100 triệu USD.

Nhưng không phải IPO nào cũng diễn ra suôn sẻ. IPO của các công ty công nghệ lớn gần đây như Square và Etsy có vẻ không gặp may. Giá cổ phiếu của Etsy khởi điểm là 16 USD/cổ phiếu, nhưng đến hết năm 2015, giá còn dưới 9 USD. Cổ phiếu Facebook cũng từng được coi là một thất bại trong giai đoạn đầu.

Khi một công ty khởi nghiệp thất bại trong việc IPO, đó không chỉ là sự xấu hổ mà còn cho thấy rằng công ty không đáng để đầu tư như kỳ vọng. Điều này sẽ thành hiệu ứng lan truyền rằng thực ra các nhà đầu tư chẳng mặn mà với công ty khởi nghiệp này lắm.

Dù sau IPO, cổ phiếu tăng cao chóng mặt hay không thì công ty khởi nghiệp vẫn sẽ phải trả lời các câu hỏi của các nhà đầu tư đại chúng. Quản lý công ty khởi nghiệp sẽ bị các nhà đầu tư gây ảnh hưởng nếu họ cho rằng công ty chưa được quản lý tốt. Đây chính là điều đang xảy ra với CEO của Yahoo - Marissa Mayer.

Do đó, sẽ chẳng ngạc nhiên nếu Uber chẳng thèm lên sàn. Thị trường không nóng, trong khi đó, công ty vẫn có thể tự kêu gọi được hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư. Tuy nhiên, thị trường chuyển động theo chu kỳ, IPO rồi sẽ lại thịnh hành như trước và một ngày nào đó bạn sẽ có thể mua cổ phiếu Uber.