Tăng đại biểu chuyên trách để Quốc hội chuyên nghiệp hơn

* Phóng viên: Tại kỳ họp lần thứ 8 của Quốc hội (QH) XIV đang diễn ra, khi thảo luận cho ý kiến dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức QH, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đề nghị tăng số lượng đại biểu (ĐB) QH chuyên trách lên 50%-60% (QH khóa XIV có 167/184 ĐBQH chuyên trách, chiếm 34,5%), đồng thời giảm ĐBQH kiêm nhiệm là bộ trưởng, chủ tịch tỉnh. Suy nghĩ của ông về đề xuất này?

- Ông Trương trọng nghĩa: Tôi rất đồng tình với đề xuất của Bộ trưởng Trần Hồng Hà. Nếu QH muốn nắm rõ, làm rõ trách nhiệm các bộ, ngành, địa phương thì tiến hành phiên giải trình, không cần thiết phải quá nhiều bộ trưởng làm ĐBQH. Tôi đồng ý nâng số ĐBQH chuyên trách lên trên 50% để QH chuyên nghiệp, chuyên tâm hơn.

Trong phiên họp tổ cho ý kiến về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức QH, tôi cũng đã có góp ý, đối với ĐBQH kiêm nhiệm thì cần làm rõ ai kiêm nhiệm thì tốt và ai thì không cần. Có những ĐBQH kiêm nhiệm như chủ tịch UBND tỉnh hay bộ trưởng rõ ràng là không hợp lý. Ngay cả những ĐB kiêm nhiệm khác cũng cần phải tính để cơ cấu cho hợp lý. Như ĐB phụ nữ phải xa nhà 2 tháng, cả ĐB cùng gia đình cùng vất vả trong khi ĐBQH đâu chỉ cần nghiên cứu tài liệu mà còn nhiều nhiệm vụ khác.

Việc cơ cấu hợp lý ĐBQH kiêm nhiệm còn làm tăng sức mạnh của QH. Nếu cơ cấu không hợp lý sẽ dẫn đến tình trạng ĐB không toàn tâm toàn ý cho QH, đóng góp cũng hạn chế.

Tất nhiên, chọn ai làm ĐBQH là do cử tri quyết định qua phiếu bầu nhưng QH cần tính toán để cơ cấu, giới thiệu người nào có thể toàn tâm, toàn ý và trách nhiệm với nhiệm vụ ĐBQH. Không thể phân bổ đồng đều, đủ thành phần. QH là nơi chọn mặt gửi vàng, tìm ra những ĐB có năng lực và điều kiện để làm nhiệm vụ dân cử.

Vừa qua, chúng ta có thí điểm nâng tỉ lệ doanh nhân trong QH nhưng qua thực tiễn thấy có những vấn đề không ổn nên đã điều chỉnh. Do đó, cần có điều tra, tính toán một cách khoa học nhiều nhiệm kỳ gần đây để rút ra được phương án hợp lý và hiệu quả nhất cho QH. Như nhiều ĐBQH góp ý là đang có quá nhiều ĐB bên khối hành pháp...

Ông Trương Trọng Nghĩa trả lời báo chí bên hành lang kỳ họp thứ 8 của Quốc hội Ảnh: BẢO TRÂN

* Theo ông, việc có ĐBQH đóng góp nhiều, có ĐB không đóng góp bao nhiêu là do họ phải kiêm nhiệm điều hành các bộ, ngành, địa phương và còn vấn đề nể nang giữa ngành này, địa phương này với nơi khác?

- Đã kiêm nhiệm thì đúng là khó tránh khỏi việc nể nang. Như vị trí chủ tịch tỉnh, thấy vướng ở bộ, ngành nào đó thì cũng không dễ dàng lên tiếng được ở QH. Vì thế, khi định hướng khóa QH mới, cần nhận rõ các yếu tố này. Ở các nước cũng vậy và họ xem đó là vấn đề "xung đột lợi ích". Cụ thể là khi một vị ĐBQH là bộ trưởng thì trong vị này đã có "xung đột" quan điểm, lợi ích mà mình đại diện.

* Không chỉ giảm cả khối hành pháp mà ngay cả giới chuyên môn cũng không nên "đủ mặt", thưa ông?

- QH cũng nên ưu tiên các ngành có thể đóng góp nhiều cho QH, như giảng viên các trường - khoa luật, kinh tế…, thay vì cơ cấu đủ bậc học. Ví dụ như trong ngành giáo dục chọn ra những người xuất sắc nhất nhưng không nên theo hướng đủ hết các cấp học…

* Vậy dự thảo luật sửa đổi lần này có đề cập đến việc giải quyết vấn đề này hay chưa?

- Luật có tính chất nguyên tắc và hội đồng bầu cử sẽ phải tính toán định hướng, mục tiêu cụ thể. Tất nhiên, khi chọn lựa để giới thiệu, bầu ra những ĐB xuất sắc trong lĩnh vực chuyên môn của mình thì không có nghĩa họ biết sâu sắc nhiều lĩnh vực khác. Trong khi QH bàn đến vấn đề nóng, khó thì không phải ai cũng nắm rõ. Vì thế cũng không nên quá cầu toàn.

* Có ý kiến đề xuất cần tăng ngân sách để ĐBQH có kinh phí nghiên cứu về lập pháp, giám sát hay tuyển người giúp việc, giống như ở nhiều nước. Quan điểm của ông ra sao?

- Đúng là cũng cần thiết tăng cường các phương tiện và điều kiện làm việc cho ĐBQH nhưng việc này phải cụ thể. Ví dụ như ĐB dân cử có thể cần đến phương tiện đi lại, song nếu phân theo chế độ cấp bậc của Bộ Tài chính như đối với bên hành pháp thì cần tính toán cụ thể cho phù hợp. Hay việc cơ cấu lại thư ký, giúp việc cũng phải có chính sách, chế độ riêng phù hợp… Dẫu vậy, tôi cho rằng trong điều kiện ngân sách còn nhiều khó khăn, việc tăng thêm ngân sách cho ĐBQH khó thực hiện được.

Trước mắt, theo tôi, quy định về thủ tục thanh toán kinh phí cho ĐBQH thuê luật sư nghiên cứu, xây dựng luật cần quy định thuận lợi hơn chứ như hiện nay thì rất hiếm có ĐBQH sử dụng quyền lợi này để đóng góp chung cho QH, đất nước. Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện để ĐBQH có thể phối hợp thêm với cán bộ thuộc các cơ quan thường trực của QH như cung cấp tài liệu… Đặc biệt đối với các địa phương lớn, có từ 20-30 ĐBQH như Hà Nội, TP HCM, cần có văn phòng riêng…