Tăng tuổi nghỉ hưu: Lương hưu Việt Nam quá thấp

Việc tăng tuổi nghỉ hưu một lần nữa đang được các cơ quan quản lý nghiên cứu để đưa vào dự thảo sửa đổi Bộ Luật Lao động, dự kiến sẽ trình Quốc hội vào năm tới 2017.

Vì sao cần thiết phải tăng tuổi nghỉ hưu? Vấn đề này có liên quan thế nào đến sức khoẻ của người lao động Việt Nam? Liệu nguyên nhân tăng tuổi nghỉ hưu có phải do vỡ Quỹ Hưu trí hay còn vì lý do nào khác?

Chúng tôi đã mời ông Phạm Minh Huân, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và xã hội trao đổi về vấn đề này.

Thưa ông, câu đầu tiên xin hỏi ông, đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu có phải do vỡ Quỹ Hưu trí?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Tăng tuổi nghỉ hưu không phải là vấn đề mới. Như cảnh báo của các nhà nghiên cứu, tốc độ già hoá dân số ở nước ta đang tăng rất nhanh, tức tuổi thọ ngày nay tăng lên rất nhiều.

Trên thực tế, nguồn lao động của chúng ta, phụ nữ trên 55 tuổi, nam giới trên 60 tuổi, có rất nhiều người có trình độ, năng lực, kinh nghiệm và có thể cống hiến tốt ở các công việc cụ thể.

Đặc biệt, đối với Quỹ Hưu trí, thời gian đóng quá ngắn, thời gian hưởng quá dài đã dẫn đến mất cân đối Quỹ này. Về mặt chính sách, chúng ta hoặc phải tăng mức đóng lên, hoặc phải giảm mức hưởng đi. Do vậy, nghiên cứu việc tăng đóng bằng cách kéo dài thời gian đóng cũng là vấn đề cần lưu ý.

Thêm vào đó, xu thế của các nước trên thế giới, người ta đều theo xu hướng do tuổi thọ tăng, đều phải kéo dài thời gian làm việc nhiều hơn, họ cũng phải thay đổi tuổi nghỉ hưu để làm sao sử dụng hiệu quả được lực lượng lao động, đặc biệt ở lực lượng lao động có trình độ chuyên môn cao.

Với bốn yếu tố đó, chúng ta cần phải đặt vấn đề này để nghiên cứu.

Thưa ông, cũng có ý kiến cho rằng, tăng tuổi nghỉ hưu làm mất cơ hội của người lao động trẻ, bởi lẽ, năng suất lao động ở độ tuổi cao sẽ bị suy giảm. Vậy, ý kiến của ông về vấn đề này thế nào?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Một vấn đề bao giờ cũng hai mặt. Mặt thuận lợi là chúng ta có thể sử dụng tốt hơn những người lao động có kinh nghiệm . Nhưng mặt khác, chúng ta phải tính đến yếu tố sức khoẻ, khi tuổi tác nhiều hơn, vấn đề năng suất lao động và đặc biệt là tính đến sự ảnh hưởng đến thị trường lao động, khi có nhiều người đến độ tuổi lao động. Đây chính là những thách thức mà phải tính toán.

ảnh: VietNamNet

Ở các nước, việc tăng tuổi nghỉ hưu là phải theo lộ trình. Ví dụ, ở ta, hôm nay tuổi nghỉ hưu là nữ 55 tuổi, nam 60 tuổi mà mai, ta quy định đến 2017, nữ 60 tuổi, nam 62 tuổi chẳng hạn thì không phải. Phải có lộ trình, mỗi năm tăng dần vài tháng để đỡ bị ảnh hưởng. Các cơ quan liên quan sẽ phải tính toán bài toán này.

Thưa ông, tôi vẫn muốn hỏi sâu thêm việc mất cơ hội của người trẻ tuổi. Trong các cơ quan Nhà nước, cũng có hiện tượng gần đến lúc quy hoạch, bổ nhiệm chức vụ cán bộ thì người ta điều chỉnh độ tuổi theo xu hướng lùi độ tuổi xuống, trẻ hơn so với trước. Liệu việc tăng tuổi nghỉ hưu có ảnh hưởng gì đến việc quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Tôi nghĩ hai vấn đề này là hai việc khác nhau nhưng có liên quan đến nhau. Trước hết, việc tăng tuổi nghỉ hưu là chúng tôi đang nghiên cứu trên bình diện chung của toàn bộ lực lượng lao động.

Còn công tác quy hoạch cán bộ, hay thay đổi tuổi, tôi nghĩ, trong lĩnh vực cán bộ phải giải quyết vấn đề này. Phải tính toán cân đối giữa năng lực cán bộ và quy hoạch cán bộ cho đồng bộ, nhất là khi mặt bằng xã hội với độ tuổi và thời gian làm việc kéo dài ra. Do vậy, việc quy hoạch cán bộ cũng phải dựa trên cái nền này để xem xét cho phù hợp.

Vâng thưa ông, vậy việc tăng tuổi nghỉ hưu có giảm mức hưởng lương hưu hay không?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Thực ra hiện nay, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã có một bước điều chỉnh. Chúng tôi quan niệm đang trong quá trình cải cách chính sách bảo hiểm xã hội. Mức đóng hiện nay của chúng ta là 32,5% tiền lương, thu nhập.

Về vấn đề hưởng, trong Luật cũ, mức tối đa hưởng bảo hiểm là 75% mức tiền lương bình quân đóng bảo hiểm xã hội. Đây là mức cao trên thế giới. Ở các nước trên thế giới, mức bình quân hưởng lương hưu chỉ từ 40-60%.

Nhưng do nền lương của chúng ta thấp nên mức đóng tuy là 75% thì mức lương tuyệt đối được hưởng cũng rất là thấp. Cho nên, có sự điều chỉnh trong phần hưởng. Ví dụ, trước đây tham gia bảo hiểm xã hội, nam giới là 30 năm, nữ giới là 25 năm thì đã được hưởng lương hưu tối đa 75% nhưng bây giờ, muốn được mức tối đa này thì nam giới phải là 35 năm, nữ giới phải là 30 năm.

Ông có thể cho biết thêm, một cán bộ cấp cao công tác trong cơ quan Nhà nước có thể được hưởng mức lương hưu cao nhất là bao nhiêu?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Người cao nhất, tôi ví dụ như bây giờ, lương Bộ trưởng là 13 triệu đồng. Các vị này đều làm việc nhiều hơn 35 năm nên các vị này sẽ được hưởng mức lương hưu tối đa. Vậy thì, nếu lấy 13 triệu là số tròn nhân với 75% thì sẽ ra mức lương hưu cao tối đa là bao nhiêu.

Nhưng cái chúng tôi quan tâm nhất là những người đang hưởng lương hưu thấp. Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, mức lương hưu của chúng ta hiện nay rất thấp, bình quân khoảng 3,8 triệu, tính cả lực lượng vũ trang. Nếu tách riêng lực lượng này ra thì mức lương hưu của khu vực bên ngoài rất thấp chỉ còn 3,4- 3,5 triệu đồng/tháng.

Chúng tôi đang tính chính sách tăng lương hưu lên một chút, thay vì 3,4- 3,5 triệu đồng thì tăng lên 4,5- 5 triệu đồng/tháng bình quân. Muốn vậy, phải tăng phần đóng lên.

Vậy xin hỏi ông câu cuối, việc tăng tuổi nghỉ hưu sẽ ảnh hưởng thế nào đến sức khoẻ, tâm lý người lao động Việt Nam?

Thứ trưởng Phạm Minh Huân: Đương nhiên, về mặt tâm lý, chúng ta phải chuẩn bị và bản thân người lao động cần chuẩn bị. Còn về sức khoẻ, rõ ràng, thể chất người Việt Nam so với khu vực không phải là tốt lắm.

Chính vì thế, ở các nước, người ta có thể tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi. Phương án cụ thể thì chúng tôi hiện chưa tính toán nhưng nhiều chuyên gia góp ý cũng cho rằng, trước mắt, nam giới thay vì về hưu lúc 60 tuổi thì có thể là 62 tuổi, nữ giới có thể đang từ 55 tăng lên 58 tuổi. Sau này, khi điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam tốt lên, thể chất người Việt Nam tốt lên thì có thể, chúng ta sẽ tiếp tục điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu.

Xin cảm ơn ông!