Thanh khoản hệ thống sụt giảm, có đáng ngại?

Biểu hiện sụt giảm thanh khoản

Đó là những diễn biến đáng chú ý gần đây trên thị trường tiền tệ, thể hiện mức độ dồi dào thanh khoản của hệ thống ngân hàng đã giảm bớt. Theo cập nhật từ website của NHNN, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã tăng đều ở đa số kỳ hạn, trong đó đáng chú ý mạch tăng liên tiếp ở kỳ hạn qua đêm kể từ ngày 4/11 đến nay. Hiện lãi suất qua đêm ngày 17/11 ở 2,02%, tăng 120 điểm cơ bản so với cuối tháng trước và là mức cao nhất trong 6 tháng qua.

Trong khi đó trên thị trường trái phiếu, huy động trên thị trường trái phiếu Chính phủ đã không đạt được thành công như mong đợi. Cụ thể, trong tuần từ 14 – 18/11 đã diễn ra 6 phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ, với tổng giá trị gọi thầu là 4.095 tỷ, tuy nhiên giá trị trúng thầu chỉ đạt 150 tỷ ở mỗi kỳ hạn 5 năm, còn các kỳ hạn dài hơn ở 7 năm, 10 năm và 15 năm đều không huy động được đồng nào. Với tỷ lệ giá trị trúng thầu/ giá trị đặt thầu chỉ đạt ở mức thấp 3,7%, đánh dấu lần đầu tiên kể từ tháng 8/2016 đấu giá trái phiếu Chính phủ không thành công trong tuần.

Còn theo số liệu thống kê từ Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Maritime Bank, từ cuối tháng 10 và đặc biệt từ đầu tháng 11 đến nay, lượng vốn hút về qua kênh tín phiếu đã giảm bớt. Riêng trong tuần qua, có tới 43.250 tỷ đồng tín phiếu đáo hạn, trong khi Ngân hàng Nhà nước chỉ phát hành thành công và hút về 14.060 tỷ đồng tín phiếu, bơm ròng 29.190 tỷ đồng.Theo đó, trạng thái dư thừa vốn của hệ thống, thường được phản ánh một phần nhất định qua kênh tín phiếu, từng lên tới khoảng 90.000 tỷ đồng cuối tháng 9 vừa qua, đến cuối tuần qua đã giảm xuống còn gần 34.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, gần đây NHNN cũng lần đầu tiên trong năm nay phát hành tín phiếu kỳ hạn 28 ngày bên cạnh tín phiếu kỳ hạn 14 ngày. Việc NHNN phát hành thêm tín phiếu với kỳ hạn dài hơn được cho nhằm mục đích giãn thời gian đáo hạn của tín phiếu vào dịp cuối năm, giúp củng cố thanh khoản cho hệ thống trong giai đoạn cao điểm.

Đâu là nguyên nhân?

Việc các ngân hàng đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng trong 2 tháng cuối năm có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến mức độ dư thừa thanh khoản đã sụt giảm. Tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đến tháng 10 mới đạt 11,81%, còn cách khá xa so với mục tiêu 18% đặt ra trong năm nay. Do đó, nhiều ngân hàng đang tăng tốc tín dụng cho thời gian còn lại của năm với các gói cho vay khá lớn và ưu đãi lãi suất thấp.

Với thực trạng tăng trưởng tín dụng có thể không đạt như tiến độ đề ra, trong cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 10, Chính phủ đã yêu cầu các ngân hàng cần thực hiện các biện pháp giảm lãi suất cho vay, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và tăng khả năng tiếp cận vốn cho đối tượng này. Chính phủ cũng yêu cầu cần đẩy nhanh tăng trưởng tín dụng để thúc đẩy tiêu dùng và hoạt động sản xuất, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm nay, vốn được dự báo khó đạt như kế hoạch đề ra.

Trên thị trường ngoại hối, sự tăng giá của đồng USD trong 2 tuần gần đây và trước khả năng FED có thể tăng lãi suất vào cuối năm nay có thể thúc đẩy nhu cầu đối với đồng bạc xanh. Tỷ giá USD/VNĐ niêm yết ngày 25/11 ở mức 22.137, tăng gần 0,5% so với ngày 9/11 và chỉ mới tăng khoảng 1% so với đầu năm nay, do đó khả năng sẽ tiếp tục điều chỉnh tăng lên là rất cao. Với kỳ vọng tỷ giá có thể tiếp tục đi lên, dòng tiền đầu tư rót vào kênh này có thể tăng lên cũng ảnh hưởng đến nguồn vốn huy động của các ngân hàng.

Ngoài ra, nhu cầu kinh doanh, chi trả và thanh toán vào thời điểm cuối năm thường lên cao, nhằm đón đầu nhu cầu tiêu dùng trong các đợt cao điểm lễ tết sắp tới. Do đó, lượng tiền gửi tại các ngân hàng cũng thường bị rút ra trong giai đoạn này.

Với những diễn biến trên, tình hình thanh khoản của các ngân hàng có thể chịu áp lực trong thời gian tới. Tuy nhiên, NHNN có thể điều hòa vốn linh hoạt thông qua thị trường mở và kênh tín phiếu để ổn định và đảm bảo thanh khoản cho hệ thống.