Thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng mạnh

Đa dạng hình thức thanh toán

Theo báo cáo “Người tiêu dùng số - The Connected Consumer” quý 1/2023, do Decision Lab phối hợp Hiệp hội Tiếp thị di động Việt Nam vừa công bố mới đây, trong 40 ví điện tử được cấp phép hoạt động ở thị trường Việt Nam, thanh toán không tiền mặt qua ví điện tử MoMo đứng vị trí dẫn đầu với 68%; ví điện tử ZaloPay đứng thứ hai với 53%; ViettelPay đứng thứ ba với 27%; tiếp đến là là ShopeePay (25%), VNPay (16%) và Moca (7%)...

Đáng chú ý, các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay ngày càng phong phú và đa dạng, từ thanh toán thẻ truyền thống đến các phương thức mới như mã QR, thanh toán không tiếp xúc, eVoucher... đã giúp cho tăng trưởng thanh toán không tiền mặt năm sau luôn cao hơn năm trước.

Số liệu thống kê mới nhất từ NHNN cũng cho thấy, tính đến đầu tháng 4/2023, giao dịch thanh toán không tiền mặt tăng 53,5% về số lượng. Trong đó, qua kênh internet tăng 88,1% về số lượng và 7,4% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 65,5% về số lượng và 13,3% về giá trị; qua phương thức QR code tăng 160,7% về số lượng và 43,8% về giá trị. Trong khi đó, tổng số tài khoản Mobile-Money được đăng ký và sử dụng là hơn 3,71 triệu tài khoản với gần 8,9 nghìn điểm kinh doanh được thiết lập và 15,3 nghìn đơn vị chấp nhận thanh toán.

Nếu chỉ tính riêng nền tảng thanh toán Payoo (đơn vị cung cấp hạ tầng thanh toán và các giải pháp công nghệ ), giá trị thanh toán bằng QR qua mạng lưới đối tác trong quý 1/2023 trên cả 2 kênh online và qua POS đã tăng trưởng gấp 2 lần so với cùng kỳ năm trước. Tỷ trọng thanh toán bằng QR trong các hình thức thanh toán ở nhiều lĩnh vực vượt hơn 30%. Trong đó, top 5 lĩnh vực có số lượng giao dịch QR nhiều nhất theo thứ tự là: dịch vụ ăn uống; thời trang, mỹ phẩm; siêu thị và cửa hàng tiện lợi; nội thất và đồ dùng gia đình; cửa hàng bán lẻ khác.

Trong khi đó, theo dữ liệu từ mạng lưới VisaNet, số lượng giao dịch không tiếp xúc trên thẻ Visa tại Việt Nam trong năm 2022 đã tăng hơn gấp đôi so với năm 2021. Cũng theo dữ liệu nghiên cứu, việc sử dụng ví điện tử để thanh toán, đặc biệt là thanh toán trực tuyến và quét mã QR, cũng tăng mạnh trong năm vừa qua.

Ngoài ra, một hình thức thanh toán mới nổi trong thời gian gần đây là thanh toán không tiếp xúc bằng thẻ vật lý qua công nghệ giao tiếp trường gần (NFC). Hình thức này cũng tăng trưởng nhanh chóng trong năm qua. Chỉ tính từ đầu năm đến nay, số lượng giao dịch không tiếp xúc qua thẻ gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, eVoucher cũng là hình thức thanh toán không dùng tiền mặt được nhiều doanh nghiệp ưa dùng, góp phần vào công cuộc tiến đến không tiền mặt của toàn xã hội. Thông qua eVoucher, doanh nghiệp có thể dùng là quà tặng số đơn giản và tiết kiệm hơn. Với người dùng, quà tặng số văn minh, hiện đại hơn, có thể quy đổi theo đúng nhu cầu của mình trong một danh mục quà tặng rộng khắp với hàng trăm thương hiệu.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh Toán NHNN chia sẻ: "Từ những con số trên cho thấy, các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt...  đã quen thuộc với người tiêu dùng. Không chỉ tại các siêu thị, cửa hàng, quán cà phê mà ngay cả các hàng "cóc" hủ tiếu, hàng rau, thịt ở chợ dân sinh... người bán hàng đều có QR code để khách hàng có thể thanh toán một cách dễ dàng và thuận lợi".

Khối tư nhân bứt tốc, khối dịch vụ công tăng

Theo các chuyên gia kinh tế - tài chính, từ sau đại dịch COVID-19, thanh toán không tiền mặt ở khối tư nhân tăng trưởng qua từng quý, từng năm rõ rệt hơn bao giờ hết. Có thể thấy, ở lĩnh vực F&B (dịch vụ nhà hàng và quầy uống), thanh toán không tiền mặt từ đầu năm đến nay đã tăng gấp đôi về số lượng và 25% về giá trị so với cùng kỳ. Trong khi đó, lĩnh vực siêu thị ghi nhận sự tăng trưởng 64% về số lượng và 32% về giá trị so với cùng kỳ.

Một xu hướng rõ nét trong năm nay là các lĩnh vực thời trang, trang sức và phụ kiện đã tăng gấp 3 về số lượng và gấp đôi về giá trị về thanh toán không tiền mặt; lĩnh vực làm đẹp, mỹ phẩm tăng 1,5 lần về số lượng và 2 lần về giá trị…

Song song với khối tư nhân, khối dịch vụ công, học phí, viện phí cũng đạt những bước tiến lớn.  Nhất là, đã có sự chuyển dịch trong việc thanh toán hoá đơn. Cụ thể, năm 2019 người dân vẫn giữ thói quen thanh toán hóa đơn tại cửa hàng gần nhà - chiếm hơn 80% tỷ trọng, trong khi thanh toán trực tuyến chỉ gần 20%. Khi dịch bệnh bùng nổ, người dân buộc phải chuyển sang thanh toán trực tuyến và dần quen thuộc nhờ tính tiện lợi, nhanh chóng, đa dạng của hình thức này. Tỷ lệ thanh toán hóa đơn trực tuyến tăng đều theo từng năm, đến nay đã tăng gần gấp 3 lần so với trước dịch.

Điển hình, tại Tổng công ty Điện lực miền Bắc, tỷ lệ khách hàng thanh toán tiền điện không sử dụng tiền mặt đến hết tháng 4/2023 đạt 85,11%, vượt 5,84% so với chỉ tiêu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giao năm 2023; doanh thu qua kênh thanh toán không tiền mặt đạt tỷ lệ 96,34%. Trong khi đó, với việc triển khai đồng bộ các giải pháp về thu tiền điện không dùng tiền mặt, trong năm 2022, tỷ lệ khách hàng thanh toán tiền điện không dùng tiền mặt của Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) đạt 98%, vượt kế hoạch EVN giao 13%.

Với mảng học phí, từ năm học mới 2022 - 2023, nhờ sự tham gia của nhiều ngân hàng trong việc tích hợp giải pháp thanh toán học phí, tăng trưởng thu học phí không tiền mặt đã có sự bứt tốc đáng kể. So sánh giữa năm 2022 và 2023, giao dịch thu hộ học phí qua nền tảng trực tuyến tăng gấp 7 lần, trong đó qua kênh ngân hàng tăng hơn 8 lần. Giao dịch trực tiếp tại cửa hàng cũng tăng gần gấp 2,5 so với cùng kỳ năm ngoái.

Chỉ tính riêng trên hạ tầng Payoo, đơn vị này đang tích hợp dịch vụ hỗ trợ thu hộ học phí trên ứng dụng của 14 ngân hàng, ví điện tử, thanh toán cho hơn 3.000 trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trên địa bàn TP Hồ Chí Minh và các tỉnh. Nhiều hình thức thanh toán mới cũng ra đời như quét mã QR trên phiếu báo học phí giúp phụ huynh thanh toán tiện lợi, nhanh chóng.

Với viện phí, riêng tại TP Hồ Chí Minh đã có hơn 30 bệnh viện (BV), bao gồm BV Chợ Rẫy, BV Đại học Y Dược, BV Răng Hàm Mặt, BV Y học Cổ truyền, BV Nguyễn Tri Phương, BV Quân Y 175, BV Ung bướu... tích hợp thanh toán không dùng tiền bằng. Theo đó, giao dịch thanh toán viện phí qua thẻ nội địa, thẻ quốc tế, quét mã QR qua ứng dụng ngân hàng, ví điện tử… đã tăng gấp 3 lần số lượng, gấp 2 lần giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố rất quan tâm đến xu hướng mới như kinh tế số, thanh toán không dùng tiền mặt. Vì vậy, sau khi Thủ tướng ký ban hành Quyết định số 1813 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025, TP Hồ Chí Minh đã tổ chức triển khai ngay. Đến nay các cơ quan nhà nước như y tế, giáo dục, bảo hiểm, giao thông đã tiến hành thanh toán không tiền mặt. Theo đó, dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 tại TP Hồ Chí Minh đã đạt 30%.