Thay xăng A92 bằng xăng sinh học E5 từ 1.1.2018: Người tiêu dùng phải thấy được lợi ích!

Sau nhiều mốc tiến độ bị phá vỡ vì chưa có sự chuẩn bị đầy đủ, kỹ lưỡng cả về hạ tầng, cơ sở vật chất để đưa nguồn cung ra thị trường lẫn chuẩn bị về tâm lý, tuyên truyền cho người dân sử dụng, liệu quyết tâm trên có thực tế? Đối tượng thực hiện chủ yếu là người bán (các đầu mối kinh doanh xăng dầu) và người tiêu dùng có thấy được ích lợi từ việc sử dụng xăng E5 so với xăng truyền thống?

Rất ít cây xăng E5 được chào đón

Nếu coi thời điểm 1.1.2018 là một mốc được ấn định, thì cho đến thời điểm này, thị trường xăng dầu trong nước vẫn khá trầm lắng với xăng E5, dù loại xăng này đã được các doanh nghiệp xăng dầu lớn là Petrolimex, PV Oil, Saigon Petro triển khai từ khoảng 5 năm trở lại đây. Dạo qua một vòng các cây xăng trên địa bàn Hà Nội, phần lớn các cửa hàng đại lý thuộc hệ thống của Petrolimex đều có cột xăng riêng bán xăng E5, tuy nhiên, nhiều cửa hàng là đại lý cấp 2 của Petrolimex cũng không có cột xăng E5. Trên tuyến đường Long Biên - Xuân Quan (quận Long Biên, HN) hầu như “trắng” các cây xăng E5.

Tại hệ thống cửa hàng của TCty Dầu VN (PV Oil) - đơn vị đi tiên phong bán xăng E5 tại các thành phố lớn, nhưng nay cũng co cụm lại đếm trên đầu ngón tay các cửa hàng xăng dầu bán xăng E5. Nhiều đại lý cấp 2 của PV Oil như cửa hàng xăng dầu Sơn Hậu nằm trong khu đô thị Đại Kim, quận Hoàng Mai, HN, một nhân viên cửa hàng cho biết dù có bán xăng E5 nhưng lượng bán rất chậm chỉ bằng 1/10 xăng A92 nên cửa hàng hầu như chỉ bán xăng A92.

Còn hệ thống các trạm xăng của TCty Xăng dầu Quân đội không một cây xăng nào bán loại xăng này. Tại một số trạm xăng lớn của TCty Xăng dầu Quân đội tại Nguyễn Phong Sắc, Phạm Văn Trường hoặc ngay trên phố Nguyễn Tri Phương đã hoàn toàn không bán mặt hàng xăng E5. Do vậy người dân muốn đổ xăng E5 cũng gặp khó trong việc mua xăng bởi không phải trạm xăng nào hiện nay trên thị trường cũng kinh doanh xăng E5.

Điều này cũng tương tự diễn ra tại TPHCM, dù triển khai thí điểm bán xăng E5 từ ngày 1.12.2014 nhưng hiện toàn thành phố mới có khoảng 58 cửa hàng bán xăng E5, chiếm 11,19%. Mặt khác, nhằm mong muốn thực hiện chủ trương của Chính phủ, các ban ngành chức năng TPHCM đã đưa ra phấn đấu đến cuối tháng 12.2015 sẽ đạt 100% cửa hàng xăng dầu bán xăng E5 nhưng đến nay kết quả đạt được không khả quan.

Khảo sát một số trạm xăng dầu trên địa bàn TPHCM triển khai bán xăng E5 như đường Bạch Đằng (quận Bình Thạnh), cây xăng trên đường Điện Biên Phủ (Q.Bình Thạnh), cây xăng trên đường Nguyễn Văn Cừ (quận 5) hầu hết người điều khiển xe số vẫn đổ xăng khoáng A92, xe tay ga đổ xăng A95, ít người dân mặn mà xăng E5 mặc dù các cây xăng này đã triển khai bán khá lâu.

Không riêng khách hàng còn e dè với xăng E5, mà ngay cả các cửa hàng bán xăng cũng chưa thực sự mặn mà. Hầu hết các cửa hàng vẫn bán các loại xăng A92, A95 là chính. Đại diện một DN kinh doanh xăng dầu tại TPHCM cho biết, ở khâu phân phối, bán lẻ như DN này thì đang trong tình trạng “không muốn bán” vì phải tốn tiền đầu tư, sửa chữa bồn bể, thiết bị nhưng doanh số thấp. Ngoài ra, vị này còn cho rằng, giá bán lẻ xăng E5 hiện chỉ rẻ hơn xăng A92 khoảng 260 đồng/lít. Để người tiêu dùng chuộng xăng E5 thì giá bán nên thấp hơn xăng A92 từ 1.000 -2.000 đồng/lít chứ như hiện nay chưa ăn thua.

Chỉ là cách cứu các nhà máy thua lỗ?

Trên thực tế, cả người dùng và doanh nghiệp đều chưa được hưởng lợi từ việc xăng E5 đi vào cuộc sống, đại diện một doanh nghiệp có thị phần lớn trên thị trường cho biết, sở dĩ doanh nghiệp thiếu mặn mà khi kinh doanh mặt hàng xăng E5 là bởi phải đầu tư lớn về hệ thống phối trộn, bồn bể chứa, trong khi giá bán xăng E5 hiện nay so với xăng khoáng không chênh lệch là bao (chỉ khoảng 300đ/lít), trong khi đó, do hiện giá xăng truyền thống cũng đang ở mức thấp doanh số bán xăng khoáng vẫn tốt hơn xăng E5.

Thêm vào đó nếu chủ trương của Bộ Công thương đưa xăng E5 vào bán đại trà hoàn toàn thay thế xăng A92 thì có thể thay thế hoàn toàn các cột bơm A92 hiện nay bằng cột bơm E5, xong vấn đề ở chỗ liệu các trạm trộn có đủ đáp ứng, hiện cả nước chỉ có khoảng 17 trạm trộn xăng E5 chủ yếu đặt tại phía nam, trong đó, PV Oil có 10 trạm, Petrolimex có 5 trạm pha chế xăng E5, Công ty TNHH MTV Dầu khí TPHCM (Saigon Petro) có 2 trạm. Nhưng nguồn cung ứng ethanol hiện chỉ còn duy nhất Công ty TNHH Tùng Lâm là còn hoạt động với công suất ethanol chỉ khoảng 150.000 tấn/năm.

Ba nhà máy sản xuất ethanol sinh học của Tập đoàn Dầu khí VN tại Bình Phước, Dung Quất (Quảng Ngãi) và Phú Thọ với tổng công suất khoảng 300 triệu lít ethanol/năm đều đang đắp chiếu vì thua lỗ. Để đáp ứng đủ lượng xăng E5 ra thị trường thay thế hoàn toàn A92 cần khoảng 7,5 triệu tấn, chắc chắn sẽ phải nhập khẩu.

Theo Bộ Công thương, với chủ trương đưa xăng E5 vào tiêu thụ đại trà cũng là mũi tên trúng 2 đích, vừa kích thích tiêu dùng loại xăng này, vừa hồi phục sản xuất của một loạt các nhà máy ethanol đang nằm đắp chiếu.

Tuy nhiên, về phía thị trường khi được hỏi về đề xuất của Bộ Công thương về việc thay thế xăng A92 bằng xăng E5, phần lớn đại diện các hãng xe đều tỏ ra bất ngờ, các đại diện này đều nhận định nếu “xăng đạt chuẩn” và Nhà nước đảm bảo thì không có vấn đề gì. Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại về chất lượng xăng và cho rằng cần có thời gian chuẩn bị cũng như giám sát chất lượng trước khi thay thế một cách đại trà xăng A92 bằng xăng E5. Ở mức thấp hơn xăng A92, mức trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối với xăng E5 cũng thấp hơn so với xăng A92. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp tạm thời.

Theo Bộ Công thương, hiện cơ chế giá xăng E5 và xăng khoáng hiện chưa chênh lệch nhiều nên chưa khuyến khích người sử dụng, tới đây Bộ Công thương sẽ đề xuất Bộ Tài chính sớm trình Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét xây dựng thuế bảo vệ môi trường ở mức hợp lý cho mặt hàng xăng E5 vì đây là loại xăng thân thiện với môi trường, sẽ tạo chênh lệch giá xăng E5 thấp hơn xăng khoáng RON 92 đủ lớn, ít nhất cũng từ 500 - 1.000đ/lít. Khi đó người tiêu dùng sẽ dần tạo thói quen sử dụng E5.