"Bị ngẫu nhiên xỏ mũi": May mắn là yếu tố quan trọng nhất của thành công?
Fooled by Randomness (tạm dịch: Bị ngẫu nhiên xỏ mũi) của Nassim Nicholas Taleb là một quyển sách đặt ra những vấn đề về tính ngẫu nhiên, sự may mắn, về quan điểm và các ngộ nhận của con người trong kinh doanh và cuộc sống.
Không biết bạn có còn nhớ "thánh Paul", chú bạch tuộc tiên đoán thành công các trận đấu World Cup 2010 không? Paul hẳn đã có siêu năng lực, không thì làm sao đoán đúng hết kết quả các trận đấu như vậy!? Nhưng. Chỉ từ một tập hợp 216 con bạch tuộc, tôi có khả năng chọn ra một con đoán đúng hết kết quả tất cả các trận đấu của một đội bóng trong Euro 2012. Tất cả hoàn toàn là xác suất và không có thêm yếu tố tài năng gì khác.
Bây giờ, chuyện gì sẽ xảy ra nếu điều tương tự được áp dụng để đánh giá một tập hợp gồm hàng chục triệu nhà đầu tư? Hãy tưởng tượng trong đầu bạn những nhà đầu tư thành công rực rỡ. Chúng ta thường gắn kết thành công của một con người với học vấn, kỹ năng, tính cách, hành vi, gia cảnh... Hmm... Chuyện gì sẽ xảy ra nếu thật sự may mắn là yếu tố quan trọng nhất của thành công đối với nhiều người?
Ở một thế giới khác - thế giới của chứng khoán và tài chính - tất cả mọi người đều cố gắng đoán thị trường ngày mai sẽ ra sao. Rất ít người đoán trúng trong suốt thời gian dài. Lẽ hiển nhiên, vì nếu nhiều người đoán trúng hơn thì đã có thêm nhiều tỷ phú chứng khoán. Thực tế, biến động thị trường mỗi ngày, ngoài việc đi theo các nội tại cơ bản và xu hướng dài hạn, phụ thuộc vào những dao động ngẫu nhiên phức tạp.
Fooled by Randomness (tạm dịch: Bị ngẫu nhiên xỏ mũi) của Nassim Nicholas Taleb là một quyển sách đặt ra những vấn đề về tính ngẫu nhiên, sự may mắn, về quan điểm và các ngộ nhận của con người trong kinh doanh và cuộc sống.
Đây không phải là một quyển sách dạy đầu tư (mặc dù Taleb thành công trong công việc tự doanh vốn), mà là chia sẻ trải nghiệm và thế giới quan nền tảng của tác giả. Vì thế, sách được viết với văn phong trào phúng ráo hoảnh, tự truyện và triết lý về những trải nghiệm rất cá nhân. Cấu trúc của sách đi theo luồng suy nghĩ của tác giả hơn là các đề tài quen thuộc về tài chính.
Trích dẫn điển tích và thi ca thấm đẫm nhiều trang sách, nào là nhà triết học Karl Popper, nhà thông thái cổ đại Solon, nhà đầu cơ huyền thoại George Soros, và sử thi Odysseus. Bên cạnh đó, những ví dụ đưa ra cũng đầy thực dụng về những người kinh doanh chứng khoán thành công nhờ may mắn và tưởng mình giỏi giang. Ngôn từ của quyển sách khá phức tạp, nhưng chuẩn xác.
Điểm hay của tác giả là biến những khái niệm toán học phức tạp (tác giả là giáo sư đại học New York bên cạnh công việc ở ngân hàng đầu tư) thành những ví dụ rất thực tế trong kinh doanh, tài chính và cuộc sống.
Tựu trung lại, quyển sách xoáy sâu vào quan điểm rằng: dự đoán tương lai là một việc cực khó, và những điều xảy ra xung quanh phụ thuộc vào sự ngẫu nhiên nhiều hơn chúng ta tưởng tượng. Quan điểm này (cộng với các luận cứ đưa ra) tạo thành một phản biện về tính chất công việc của rất nhiều người đang tham gia thương trường và hẹp hơn là thị trường chứng khoán, khi mà đa phần chiến lược và kế hoạch đều dựa trên những dự phóng cho kết quả mong đợi trong tương lai. Về mặt khoa học, quan điểm của sách đánh vào cả trường phái nghiên cứu về dự đoán học.
Những hoài nghi về vai trò của may mắn trong cuộc sống và kinh doanh mà tác giả đặt ra không hề dễ đọc, nhưng sẽ rất thú vị cho các độc giả đi tìm những nội dung có thể bổ sung thêm cách tư duy và một phần quan điểm sống. Nhiệm vụ tự bảo vệ tư tưởng của chính mình khỏi bàn tay của thần may mắn có thể là bất khả thi, nhưng ít nhất thì sau khi đọc sách, chúng ta có thể tự chuẩn bị cho mình về nhận thức.
Nassim Nicholas Taleb cũng là tác giả của cuốn sách Thiên nga đen (The Black Swan).
Ngày nay, khái niệm “Thiên nga đen” đã trở nên phổ biến, thậm chí ăn sâu vào tiềm thức của giới đầu tư và thống trị thị trường tài chính. Nó chỉ những sự kiện gần như không thể xảy ra với ba đặc điểm quan trọng: Không thể dự đoán được, có ảnh hưởng cực lớn, và sau khi xảy ra, người ta dựng lên một lời giải thích làm cho nó có vẻ ít ngẫu nhiên và dễ dự đoán hơn.
Tài Trần
CÙNG CHUYÊN MỤC
