Giao dịch khối ngoại: Gió có đổi chiều?

Chỉ trong vài ngày đầu tháng 6, tỷ giá USD/VND niêm yết trên ngân hàng có cú nhảy tăng kịch trần, phá vỡ sự ổn định kéo dài từ đầu năm. Dù TTCK đã có những phiên phục hồi trở lại, nhưng hiện tượng trên gây quan ngại với giới đầu tư chứng khoán vì trên thị trường niêm yết, khối ngoại đang giảm dần mức độ hưng phấn, thậm chí một số quỹ có dấu hiệu đối diện với áp lực thoái vốn ngắn hạn.

Từ chỉ báo FTSE Index đến ETF

Kể từ khi được xây dựng và công bố vào năm 2007, chỉ số FTSE Vietnam Index được coi là danh mục mua bán chuẩn mực cho các định chế tài chính nước ngoài. Định kỳ, FTSE - đơn vị xây dựng bộ chỉ số - xem xét lại việc loại bỏ hay bổ sung thêm các cổ phiếu vào danh mục.

Trong lần xem xét mới nhất vào đầu tháng 6 vừa qua, FTSE loại 3 mã REE, KDH và PET ra khỏi khỏi danh mục FTSE Vietnam Index và 5 mã cổ phiếu DHG, VCF, PGD, ASM và LCG ra khỏi danh mục FTSE Vietnam All-Share Index. Khác hẳn với những lần xem xét gần đây, lần này, FTSE không bổ sung thêm bất cứ cổ phiếu mới nào từ Việt Nam!

Việc FTSE xem xét đưa thêm cổ phiếu hay loại ra khỏi danh mục theo hai tiêu chí chính. Thứ nhất, giới hạn có thể mua bán của NĐT nước ngoài (room). Thứ hai, tính thanh khoản hàng ngày của cổ phiếu theo các tiêu chuẩn tính toán riêng từ FTSE. Trường hợp của REE mới đây hay FPT cách đây nửa năm bị loại khỏi danh mục không phải xuất phát từ các yếu tố cơ bản, mà do room còn lại của NĐT nước ngoài đã giảm xuống dưới 2%. Tuy nhiên, những thay đổi trên gây áp lực lên từng mã cổ phiếu. Đơn cử, NĐT ngoại vừa bán ròng REE 4 phiên liên tục sau khi cổ phiếu này bị loại ra khỏi danh mục FTSE Vietnam Index.

Sự kiện định kỳ này gần đây được giới đầu tư nội địa đặc biệt quan tâm, vì song hành với việc FTSE công bố lại danh mục, đến hẹn lại lên, vào ngày đầu tiên của tháng cuối cùng trong quý, các quỹ đầu tư chỉ số (ETF) đang hoạt động tại Việt Nam lại tiến hành xem xét lại danh mục đầu tư (review).

Việc xem xét lại bao gồm nhiều hoạt động: thêm hoặc loại các mã chứng khoán ra khỏi danh mục; thay đổi tỷ trọng của các mã cổ phiếu hiện có. Một trong hai quỹ ETF được các giới đầu tư nội địa biết đến là FTSE Vietnam Index ETF, thậm chí còn lấy bộ chỉ số này làm đơn vị xây dựng danh mục. Vì vậy, động thái của các ETF được nhận diện sẽ gây ảnh hưởng nhất định đến thị trường từ một đến vài tuần sau đó.

Ngoài ETF do Deutsch Bank quản lý, Market Vectors Vietnam ETF - VNM (do Van Eck quản lý) là quỹ đầu tư chỉ số thứ hai được thị trường biết đến rộng rãi. Tại lần công bố danh mục đầu tư vào ngày 5/6 vừa qua, điểm bất ngờ là danh mục của VNM âm khoản tiền mặt gần 2 triệu USD.

ĐTCK đã liên hệ với một số quỹ đầu tư để đi tìm lời giải đáp cho hiện tượng bất thường trên và nhận được câu trả lời: không chỉ thực hiện tái cơ cấu danh mục định kỳ, nhiều khả năng quỹ này đang đối diện với áp lực rút vốn ngắn hạn từ các cổ đông. Giám đốc một quỹ đầu tư Nhật Bản tiết lộ với ĐTCK rằng, bản thân quỹ này cũng đang bán ròng. Vài tuần qua, chuỗi bán ròng của khối ngoại xuất phát từ tâm lý không chắc chắn của giới đầu tư quốc tế, khi suy thoái kinh tế châu Âu trầm trọng thêm. So với các quỹ đầu tư truyền thống, các ETF cho phép cổ đông linh động rút vốn dễ dàng hơn. Do đó, động thái của các ETF có thể được xem là chỉ báo sớm đối với thị trường.

Hạ nhiệt niềm hưng phấn

Hiện tại, áp lực bán ròng của khối ngoại không quá lớn, nhưng đã kéo dài liên tục từ giữa tháng 5 đến nay. Tất nhiên, xen kẽ trong khoảng thời gian đó cũng xuất hiện một vài phiên khối ngoại mua ròng, nhưng giá trị không lớn, chủ yếu liên quan đến cổ phiếu GAS mới niêm yết.

Điều đáng chú ý là việc bán ròng nhắm vào cả những cổ phiếu như BVH, VIC - một thời được các ETF nâng đỡ, lẫn các cổ phiếu có ảnh hưởng lớn trên thị trường như VCB. Diễn biến này làm các NĐT nội địa bi quan nhớ lại diễn biến thị trường cuối năm 2011, khi một số quỹ đóng nước ngoài chuyển đổi mô hình sang quỹ mở. Hoạt động bán ròng dai dẳng của các quỹ này thời gian đó khiến TTCK liên tục đi xuống.

Mặc dù vậy, giám đốc quỹ đầu tư Nhật Bản nói trên cho biết, quỹ đang bán ròng nhưng áp lực không quá lớn, muộn nhất sẽ chấm dứt trong tháng 6. Tương tự, vị này dự báo, áp lực tái cơ cấu của các quỹ ETF cũng chấm dứt trong khoảng thời gian này. Nhưng xa hơn, áp lực bán ra của khối ngoại có tiếp tục hay không phụ thuộc khá lớn vào việc giải quyết các bất ổn tại châu Âu.

Vậy cú nhảy bất thường của tỷ giá có liên quan đến việc bán ròng rồi rút vốn của NĐT nước ngoài? Báo cáo phân tích của CTCK Bản Việt lý giải, tỷ giá VND/USD tăng chủ yếu do cầu tăng mạnh từ phía các NHTM, khi hầu hết ngân hàng quyết định chuyển tích trữ ngoại hối từ ngắn hạn sang dài hạn, vì cho rằng tỷ giá hối đoái sẽ sớm chạm mức trần. Con số nhập siêu tăng lên 700 triệu USD trong tháng 5 càng khiến thị trường tin rằng, nhu cầu USD của DN sẽ tăng từ nay cho đến cuối năm, kéo theo áp lực lớn hơn đối với tiền đồng.

Ông Trịnh Hoài Giang, Phó tổng giám đốc CTCK HSC nhận xét, áp lực bán ròng của khối ngoại hiện chịu tác động chủ yếu do các bất ổn từ châu Âu. Các yếu tố tác động tiêu cực đến TTCK nội địa như tăng trưởng kinh tế thấp, sản xuất đình đốn… không phải là câu chuyện mới dẫn đến hoạt động bán ra của khối ngoại hiện nay. Theo ông Giang, khi nền kinh tế toàn cầu bất ổn, việc các dòng vốn quốc tế rời bỏ các thị trường cận biên và tìm đến các khoản đầu tư an toàn cũng là điều dễ hiểu.

Theo Giang Thanh
ĐTCK