Nhận diện cổ phiếu bị “làm giá”

Theo ông Nguyễn Thế Thọ, Vụ trưởng Vụ Giám sát, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), công tác giám sát TTCK nói chung được thực hiện ngày càng chặt chẽ. Chỉ trong 10 tháng đầu năm nay, UBCKNN đã tiến hành phân tích 70 mã chứng khoán có giao dịch bất thường và đã chuyển sang bộ phận thanh tra để xử lý một số trường hợp.

Tuy nhiên, từ đầu năm 2013 đến nay, UBCKNN cũng mới chỉ xử phạt 6 vụ “thao túng” giá chứng khoán, với tổng số tiền phạt là 1,58 tỷ đồng. Các mã chứng khoán bị “làm giá” là BGM, SPI, CVN, HLG, CLG, TLH. Tuy nhiên, một nửa trong số đó là các vụ làm giá đã diễn ra khá lâu trong giai đoạn 2011-2012.

Trao đổi với Người Đồng Hành, một số chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán cho biết: Các thủ đoạn làm giá vẫn theo các bước truyền thống là gom một lượng cổ phiếu đủ lớn, kiểm soát được các cổ đông lớn trong việc cam kết không bán ra, kết hợp với nhiều CTCK để được “vay margin” cho các cổ phiếu trong diện làm giá. Các đội lái sẽ điều phối thời gian đưa thông tin “tốt” của doanh nghiệp kết hợp với lượng cung cầu lớn để tạo thanh khoản đẩy giá chứng khoán lên một mặt bằng giá cao so với giá trị thật. Tiếp sau đó là quá trình xả hàng dần dần cũng được diễn ra với lượng thanh khoản lớn, nhằm lôi kéo lượng cầu thật trong giai đoạn này tham gia để “đội lái” có thể thoát hàng dần dần.

Điểm khác biệt so với giai đoạn trước là các CTCK hiện nay đã “tỉnh táo” hơn trong việc cung cấp margin cho những cổ phiếu không có nền tảng tốt. Do đó, các đội lái phải sử dụng nguồn tiền thật của mình nhiều hơn. Tuy nhiên, do giá cổ phiếu hiện tại ở mức thấp hơn nhiều so với giai đoạn thị trường tăng nóng trước đây nên vẫn còn nhiều “đất” để các đội lái “điều binh khiển tướng”.

Đáng chú ý, trên thị trường hiện nay đã xuất hiện nhiều hơn những cổ phiếu được chính các doanh nghiệp chủ động “làm giá”. Cụ thể là ban lãnh đạo doanh nghiệp kết hợp với đội lái chủ động nâng giá cổ phiếu. Nếu có sự hậu thuẫn về nguồn cổ phiếu từ phía doanh nghiệp, đội lái không còn phải vất vả trong việc “gom hàng”, dễ dàng kiểm soát thông tin từ doanh nghiệp để cung cấp ra thị trường. So với mức xử phạt vài trăm triệu đồng, thì mức lợi nhuận thu được từ việc làm giá chứng khoán lớn hơn rất nhiều.

Theo giới trong nghề, mặc dù các cơ quan quản lý tăng cường kiểm soát những giao dịch bất thường, nhưng vẫn còn bỏ lọt rất nhiều “tay lái” chứng khoán. Bởi các đội lái chuyên nghiệp hiện nay đã tinh vi hơn rất nhiều, họ có thể mở nhiều tài khoản khác nhau ở nhiều CTCK, đồng thời mua bán nhiều cổ phiếu khác nhau trên cùng một tài khoản thay vì chỉ mua bán một cổ phiếu như trước đây.

Quá trình đẩy giá cũng không còn lộ liễu như trước. Thay vì đẩy giá cổ phiếu tăng kịch trần liên tục, đội lái có thể kéo dài thời gian đẩy giá hơn, giữ cho đồ thị giá cổ phiếu có tăng có giảm, thậm chí tính toán điều phối cung cầu để làm “chệch hướng” các công cụ phân tích kỹ thuật.

Cổ phiếu bị làm giá: Tránh xa hay “ăn theo”?

Mục tiêu của đội lái là làm thế nào đẩy giá cổ phiếu lên cao, thu hút được càng nhiều người hưởng ứng “lên tàu” để có thể dễ dàng thoát hàng và thu lợi. Do đó, các đội lái sẽ sử dụng rất nhiều chiêu trò để lôi kéo những nhà đầu tư “nhẹ dạ cả tin” đi theo. Đây sẽ là những nạn nhân của đội lái khi mua vào cổ phiếu ở giá cao và bị “kẹt hàng” khi giá cổ phiếu rớt thê thảm.

Tuy nhiên, cũng không ít trường hợp nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm, và thậm chí ngay chính các thành viên trong đội lái cũng “kẹt hàng” khi “đu tàu” theo đội lái.

Nguyên nhân bởi nhà đầu tư dù dày dặn kinh nghiệm đến đâu cũng khó có thể “đọc” hết được “kịch bản” làm giá của đội lái. Thành viên đội lái thì lại ở trường hợp khác khi những cam kết tham gia “làm giá” cổ phiếu ban đầu không phải lúc nào cũng được mọi thành viên tuân thủ. Và khi đó thì người “phá cam kết” sẽ là người chủ động với tài sản của mình.

“Để tránh mua phải cổ phiếu bị làm giá, điều quan trọng nhất là chế ngự lòng tham!”, giám đốc một CTCK lớn chia sẻ. Theo vị lãnh đạo này, bất cứ nhà đầu tư nào tham gia trên thị trường chứng khoán đều có “lòng tham”, quan trọng là phải biết chế ngự nó như thế nào và tuân thủ đúng nguyên tắc đầu tư

Bởi lẽ, nếu không tham và đủ cẩn trọng, thì nhà đầu tư sẽ nhận ra được cổ phiếu nào khả năng đang bị làm giá. Khi xác định đầu tư một cổ phiếu nào, nhà đầu tư cần phân tích các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp, đồng thời, phải xác định được mức giá, P/E hợp lý của cổ phiếu đó. Như vậy, nhà đầu tư sẽ tránh được rủi ro mua phải những cổ phiếu bị “làm giá”, mua vào ở mức giá “trên trời” vượt xa giá trị thực tế của nó.

Một môi giới nhiều kinh nghiệm chia sẻ: Thực tế có rất nhiều nhà đầu tư lại thích đầu tư mạo hiểm, đua lệnh theo các đội lái. Tuy nhiên, mức độ thành công là không nhiều mà hậu quả có thể gánh chịu là rất lớn, rủi ro cao. Các nhà đầu tư chạy theo phân tích kỹ thuật cũng rất hay “dính” phải bẫy của đội lái.

Bởi các đội lái rất ưa thích lợi dụng các công thức, mô hình của phân tích kỹ thuật để “vẽ đồ thị” cho các cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể thấy giá cổ phiếu sụt giảm mạnh vài phiên, rồi thấy lượng cung giảm dần, lượng cầu tăng, giá cổ phiếu thoát sàn, cứ nghĩ là giá đã chạm đáy và đua lệnh để “bắt đáy”. Đây chính là lúc các đội lái “ung dung” thoát hàng.

Không khó để nhận ra cổ phiếu bị làm giá, chỉ cần chịu khó tìm hiểu thông tin, tìm hiểu và phân tích các yếu tố cơ bản. Một thông tin dù tốt đến đâu, cũng chỉ tác động làm tăng giá cổ phiếu trong một biên độ nhất định 10-20%, chứ không thể tăng phi mã. Các cổ phiếu làm giá thường là các cổ phiếu có lượng cổ đông ít và cơ cấu cổ đông lớn chi phối, lượng cổ phiếu trôi nổi bên ngoài ít. Những cổ phiếu mới lên sàn, chưa được nhiều người biết đến nhưng có khối lượng giao dịch lớn cũng dễ là đối tượng bị làm giá.

Mỗi nhà đầu tư có một trường phái đầu tư khác nhau, điều quan trọng nhất là phải tỉnh táo, tránh mắc bẫy thị trường. Nếu lỡ sai lầm thì phải thực hiện đúng kỷ luật, cắt lỗ đúng mức đã đề ra. “Trong 10 cơ hội đầu tư, chỉ cần thành công 7 lần cũng đã là chiến thắng thị trường” là kinh nghiệm đúc kết của của một chuyên gia chứng khoán dành cho những người mới gia nhập thị trường.

Theo An Nhiên