SAM - REE: 2 ngã rẽ khác biệt sau 15 năm niêm yết

TTCK Việt Nam đã trải qua 15 năm hình thành và phát triển. Song hành cùng với sự lớn mạnh đó không thể không nhắc đến SAM, REE, 2 cổ phiếu đầu tiên niêm yết trên TTCK Việt Nam và đã đồng hành cùng 15 năm thăng trầm của thị trường.

Sau 15 năm hình thành và phát triển, 2 doanh nghiệp đã dành được không ít thành tự to lớn. Ngày đầu tiên niêm yết, số lượng cổ phiếu SAM chỉ là 12 triệu, tương ứng vốn điều lệ 120 tỷ đồng; trong khi REE cũng chỉ niêm yết 15 triệu cổ phiếu, tương ứng vốn điều lệ 150 tỷ đồng.

Cho đến ngày nay, quy mô vốn của REE đã lên tới 2.691 tỷ đồng, tương ứng mức tăng 18 lần, trong khi vốn điều lệ SAM là 1.308 tỷ đồng, tương ứng tăng gần 11 lần so với ngày mới lên sàn và đây chính là thành quả to lớn mà TTCK mang lại.

Bên cạnh việc tăng trưởng về quy mô vốn, trong 15 năm qua, 2 doanh nghiệp cũng đã đạt được nhiều thành tựu trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Vào năm 2000 khi mới niêm yết, doanh thu REE và SAM lần lượt đạt 225 tỷ đồng và 117 tỷ đồng. Giai đoạn 2004- 2008 là thời kỳ SAM “vượt mặt” REE về doanh thu. Tuy vậy, sau những quyết định đầu tư đa ngành, SAM đã dần sa lầy và dần “tụt hậu” so với REE kể từ năm 2009.

Mặc dù cùng chịu nhiều ảnh hưởng từ giai đoạn kinh tế khó khăn trong những năm 2008, hay chịu ảnh hưởng bởi những sai lầm do hoạt động đầu tư đa ngành nhưng có thể thấy REE đã mau chóng đứng dậy sau vấp ngã, doanh thu, lợi nhuận liên tục tăng trưởng. Trong khi đó SAM vẫn đang khá lận đận và chưa thực sự thoát khỏi “vũng lầy”.

Năm 2014, LNST của REE đạt 1.062 tỷ và là năm đầu tiên doanh nghiệp lãi vượt mức 1.000 tỷ đồng. Trong khi đó, lợi nhuận SAM vẫn chỉ loanh quanh mức 75 tỷ đồng.

15 năm, 2 lối rẽ khác nhau

Xuất phát điểm, REE là công ty sản xuất các sản phẩm cơ điện, điều hòa, thi công công trình. Tuy vậy, cho đến nay, REE không chỉ bó hẹp trong việc sản xuất các sản phẩm truyền thống mà đã có định hướng trở thành công ty số 1 trong lĩnh vực hạ tầng, năng lượng tại Việt Nam.

Hiện REE có nhiều công ty thành viên trực thuộc hoạt động trên 3 mảng chính bao gồm cơ điện lạnh (REE M&E, REE Industries), bất động sản (REE Property, REE Land), và các nhóm công ty hoạt động trong lĩnh vực cở sở hạ tầng tiện ích (năng lượng, nước…).

Có thể thấy, lĩnh vực năng lượng (than, điện, nước) đang là hướng đi tập trung của REE. Tính tới hết quý 1/2015, REE đã đầu tư hơn 4.000 tỷ đồng , tương đương 1/2 tài sản vào các công ty liên doanh liên kết. Trong đó phần lớn đầu tư vào các công ty thuộc lĩnh vực năng lượng, nước.

Hiện REE đang nắm quyền sở hữu và chi phối cổ phần tại nhiều công ty ngành điện, nước, than như nhiệt điện Phả Lại, nhiệt điện Ninh BÌnh, thủy điện Thác Bà, Than Núi Béo, Than Đèo Nái, Nước Thủ Đức, Nước sạch Sài Gòn…

Việc tập trung vào lĩnh vực năng lượng sẽ giúp REE hưởng lợi thế lâu dài bởi đây là những nhóm ngành thiết yếu trong cuộc sống. Ngoài ra, những ngành này có mối quan hệ mật thiết với nhau giúp REE nắm nhiều ưu thế trong hoạt động kinh doanh.

Cũng như REE, SAM không chịu “bó mình” với hoạt động sản xuất dây cáp truyền thống. Kể từ năm 2009, SAM đã có quyết định đầu tư đa ngành, lấn sân sang lĩnh vực bất động sản, đầu tư tài chính và đây là “bước ngoặt” khiến công ty gặp nhiều khó khăn.

Năm 2010, SAM đổi tên từ CTCP Cáp và vật liệu viễn thông thành CTCP đầu tư và phát triển Sacom. Đây như một lời khẳng định cho hướng đi mới của SAM, hoạt động kinh doanh của công ty sẽ không chỉ dừng lại ở dây cáp, vật liệu viễn thông như trước nữa. Mới đây, sau khi VNPT thoái vốn, SAM lại có ý muốn đổi tên thành CTCP Tập đoàn Đầu tư và phát triển Sacom.

Đầu năm 2015, SAM tiếp tục “gây bão” trên thị trường với ý định mua cổ phần tại Vinamotor, một lĩnh vực không liên quan gì tới SAM. Trong khi đó, công ty cũng đang có ý định thoái vốn khỏi mảng dây cáp truyền thống. Điều này đang cho thấy SAM chưa định hình được lối đi, chiến lược cụ thể cho hoạt động kinh doanh của mình.

Bà Nguyễn Thị Mai Thanh và ông Đỗ Văn Trắc

Dấu ấn lãnh đạo

Gắn liền với sự phát triển của REE và SAM là những dấu ấn sâu sắc từ ban lãnh đạo. Cả 2 doanh nghiệp đều được lèo lái dưới sự lãnh đạo của những con người nhiều kinh nghiệm, gắn bó lâu năm với doanh nghiệp.

Với REE, từ một xí nghiệp quốc doanh, kinh doanh bế tắc, bà Nguyễn Thị Mai Thanh đã vực dậy và biến REE trở thành một trong những doanh nghiệp lớn mạnh, hoạt động trong nhiều lĩnh vực với thế 3 chân “cơ điện, bất động sản, năng lượng”. Với những đóng góp to lớn, bà Mai đã được Forbes vinh danh là một trong những nữ doanh nhân quyền lực châu Á.

Tương tự, ông Đỗ Văn Trắc đã gắn bó, lãnh đạo SAM từ trước khi doanh nghiệp niêm yết. Dưới sự lãnh đạo của ông Trắc, SAM cũng đạt được nhiều thành tựu, tuy vậy có thể thấy hiệu quả kinh doanh của công ty không thực sự cao. Hiếm năm nào lợi nhuận SAM vượt ngưỡng 200 tỷ đồng, phương hướng kinh doanh của công ty hiện nay vẫn khá “mù mờ”.

Cơ cấu cổ đông

Gắn bó với 2 doanh nghiệp từ những ngày đầu hình thành, Dragon Capital vẫn đang là cổ đông lớn hiện diện tại 2 doanh nghiệp.

Dragon Capital đã đồng hành với SAM và REE trong một quãng thời gian dài

Cơ cấu cổ đông của REE khá cô đặc với sự xuất hiện của nhiều tổ chức như Platinum Victory, Dragon Capital, HFIC…., và gia đình chủ tịch Nguyễn Thị Mai Thanh hiện đang nắm giữ trên 13% cổ phần của công ty.

Trong khi đó, cơ cấu cổ đông của SAM khá phân mảnh, thời gian gần đây biến động rất phức tạp với những thương vụ mua bán liên tục giữa WSS và HFC.

Vốn hóa thị trường

Kết thúc phiên giao dịch 10/7/2015, thị giá REE đạt 27.800đ/cp, tương ứng vốn hóa 7.480 tỷ đồng. Trong khi đó, thị giá của SAM đạt 12.000đ/cp, tương ứng vốn hóa 1.663 tỷ đồng, bằng 1/5 vốn hóa REE.

Cổ phiếu SAM không có nhiều biến động đáng chú ý trong vài năm trở lại đây

Vốn hóa của REE hiện lớn hơn SAM gần 5 lần