Thị trường ôtô: Từ Top xe bán chạy xuống danh sách bán ế vì Nghị định 116

Kể từ khi ra mắt khách hàng Việt đầu năm ngoái, Toyota Fortuner liên tục nằm trong Top 5 ôtô bán chạy nhất tháng với doanh số thường xuyên vượt mốc 1.000 xe. Đặc biệt, trong tháng 8/2017, lượng tiêu thụ mẫu SUV 7 chỗ này lên đến 1.808 xe, đứng thứ 2 thị trường chỉ sau Toyota Vios. Đây cũng là tháng Fortuner có sức mua tốt nhất hơn 1 năm qua.

Thế nhưng, khi độ ‘hot’ vẫn chưa hề hạ nhiệt, mẫu xe chủ lực của Toyota bất ngờ vắng bóng trong danh sách bán chạy nhất tháng 11/2017 dù 10 tháng trước liên tiếp được xướng tên. Doanh số của Fortuner tháng này đạt 398 xe, giảm 60% so với tháng trước và chỉ bằng 22% so với tháng 8/2017.

Ba tháng sau đó, số xe Fortuner bán ra tiếp tục lao dốc, với doanh số lần lượt 84 xe (tháng 12/2017); 35 xe (tháng 1/2018) và 3 xe (tháng 2/2018). Từ chiếc xe hơi được ưa chuộng nhất nhì thị trường, giờ đây Fortuner lại xuất hiện ở hạng mục ôtô bán chậm nhất tháng.

Doanh số Toyota Fortuner từ tháng 1/2017 đến 2/2018

Là mẫu xe được nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia, doanh số ảm đảm của Fortuner được lý giải là do những rào cản từ Nghị định 116 khiến Toyota không thể đưa xe về nước như kế hoạch. Bên cạnh đó, tình trạng khan hàng dẫn đến việc xe bị các đại lý đẩy giá cũng ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng.

Trên thực tế, hàng loạt xe hơi nhập khẩu của Toyota và các hãng khác cũng chịu tình cảnh tương tự như Fortuner. Theo báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), trong tháng 2, các mẫu xe như Honda Accord, Honda Civic, Honda Odyssey, Toyota Hilux, Toyota Yaris, Toyota Alphard đều không có sản phẩm nào được giao đến tay khách hàng.

Mẫu xe CR-V được nhiều người quan tâm của Honda cũng chỉ đạt doanh số 13 chiếc. Trong Top xe bán chạy nhất tháng 2, xe lắp ráp áp đảo với 9/10 đại diện, Ford Ranger là mẫu xe nhập khẩu duy nhất còn duy trì ‘phong độ’.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cũng cho thấy 2 tháng đầu năm 2018, chỉ có hơn 560 ôtô nguyên chiếc – bao gồm 31 xe từ 9 chỗ trở xuống - nhập khẩu về Việt Nam. Trong khi đó, chỉ tính riêng tháng 2 năm ngoái, số xe từ 9 chỗ trở xuống về nước đã lên tới hơn 4.000 chiếc.

Nhập khẩu ôtô 'rơi tự do' trong 2 tháng đầu năm 2018. Nguồn: Tổng cục Hải quan

Nghị định 116 có hiệu lực từ đầu năm 2018 quy định các loại giấy tờ chất lượng kiểu loại xe nhập khẩu được cơ quan có thẩm quyền tại nước ngoài cung cấp (VTA). Không phải quốc gia nào trên thế giới cũng cung cấp loại giấy này. Đây là khó khăn lớn nhất mà các hãng phải đương đầu khi nhập khẩu ôtô.

Khi về nước, sản phẩm sẽ vướng thêm một bước kiểm định khác. Với mỗi lô xe, bao gồm những chiếc xe giống nhau, cơ quan chức năng sẽ chọn ra một chiếc để kiểm định, dù chất lượng các xe trong các lô hàng được cho là đều như nhau. Theo giới nhập xe, việc kiểm định này sẽ tốn thời gian và tạo chi phí phát sinh.

Hiện nay, Honda là hãng đầu tiên vượt qua được rào cản từ Nghị định 116. Liên doanh Nhật Bản đã đưa lô xe mới về nước ngay sau khi có được VTA do Chính phủ Thái Lan cung cấp. Đại diện Indonesia cũng cho biết nước này đang cố gắng đáp ứng những điều kiện về giấy chứng nhận kiểu loại theo yêu cầu để ôtô xuất khẩu sang Việt Nam sớm phục hồi.

Nếu nút thắt về VTA được giải quyết, những mẫu ôtô từ các nước ASEAN về Việt Nam có tỷ lệ nội địa hóa nội khối từ 40% sẽ được hưởng mức thuế nhập khẩu 0%, nhờ đó người tiêu dùng có thể mua xe với giá rẻ hơn.

Honda Việt Nam là hãng đầu tiên gỡ được nút thắt về VTA

Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã đề xuất 2 phương án sửa Nghị định 116. Với phương án thứ nhất, Bộ GTVT kiến nghị bỏ thủ tục giấy chứng nhận kiểu loại, sửa đổi phương thức kiểm tra theo từng lô, sửa đổi quy định đường thử chiều dài 800m. Đồng thời Bộ GTVT sửa đổi Thông tư 03 theo hướng bỏ một số thủ tục về giấy chứng nhận linh kiện gương, lốp, kính, đèn chiếu sáng…

Phương án 2, Bộ kiến nghị tiếp tục thực hiện nghiên cứu theo Nghị định 116 và Thông tư 03 một thời gian nữa, nếu thực sự có vướng mắc bất cập đúng như phản ánh của doanh nghiệp thì tiến hành sửa đổi, bổ sung.