Đường cao tốc đắt vì quản lý kém!

Ông Nguyễn Xuân Thành

Giảng viên Chính sách Công- Giám đốc Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright và Nhà nghiên cứu của Viện Rajawali về Châu Á tại Trường Harvard Kennedy

24 bài viết

• Đợt sốt giá thép vừa rồi không phải mang tính lâu dài, cũng không phải là căn cứ để ta phải điều chỉnh chính sách ngay lập tức.
  Tại: Giá thép xây dựng có dấu hiệu tăng bất thường cần kiểm soát
• Cách điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước là không để đồng Việt Nam mất giá mạnh với đồng USD như đồng NDT mất giá so với USD
  Tại: Tiền Trung Quốc thấp kỷ lục, tiền Việt có ảnh hưởng?

- Nhiều ý kiến nói xây đường cao tốc ở Việt Nam có chi phí thuộc hàng cao nhất thế giới. Ông nhìn nhận vấn đề này ra sao?

Ông Nguyễn Xuân Thành: Chi phí làm một con đường cao tốc thuần ở các nước bình quân 7-8 triệu USD/km. Còn ở Việt Nam, đường cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây 13,5 triệu USD/km (nếu tính cả chi phí xây dựng cầu, đền bù giải tỏa lên tới 18,3 triệu USD/km); cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi khoảng 10,7 triệu USD/km; cao tốc Ninh Bình - Thanh Hóa 12,6 triệu USD/km.

Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành có chi phí đầu tư cao gấp đôi cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây. Ảnh: Anh Quân

Còn đường trên cao (cầu cạn), ở Việt Nam chỉ riêng chi phí xây dựng khoảng 16 triệu USD/km. Ở nước ngoài, nơi rẻ nhất chỉ khoảng 10 triệu USD/km và cao nhất 16 triệu USD/km. Các dự án cao tốc trong nước luôn nằm trong nhóm có chi phí đầu tư cao và nếu tính tổng mức đầu tư thì con số này càng không nhỏ.

25,8 triệu USD là chi phí đầu tư một km đường cao tốc Bến Lức - Long Thành cũng là quá cao?

- Chủ đầu tư là Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) nói chỉ nhìn vào con số này mà bảo cao thì chưa đầy đủ. Họ nói do phải xây 2 cầu dây văng vượt sông lớn, xây 8 nút giao cắt nên tổng chi phí bị đẩy lên. Cụ thể, có 2 cầu dây văng lớn là cầu Bình Khánh, cầu Phước Khánh vượt sông Lòng Tàu và Soài Rạp cùng hàng chục cầu cạn… với chiều dài 28,8 km (trong tổng chiều dài 57 km của toàn tuyến cao tốc) thì riêng chi phí xây dựng ước tính là 705 triệu USD.

Vấn đề là phải xem chi phí xây cầu như vậy có đắt không? Tổng cộng chi phí xây 2 cầu này là 175 triệu USD, tính ra mỗi km tốn đến 100 triệu USD. Đó là chưa nói chi phí xây dựng quãng đường còn lại 28,3 km có suất đầu tư 7,6 triệu USD/km cũng ở mức cao so với các nước. Những con số này mới chỉ ước tính ban đầu.

Vừa rồi, VEC tổ chức đấu thầu cạnh tranh gồm các nhà thầu quốc tế gói thầu dài 19 km nhưng bất ngờ là giá trúng thầu đã giảm 25%-30% so với giá dự tính, điều này có ý nghĩa gì, thưa ông?

- Cao tốc Bến Lức - Long Thành có tổng cộng 8 gói thầu với tổng chi phí xây dựng 920 triệu USD (trong tổng mức đầu tư 1,6 tỉ USD). Vừa rồi khởi công và đấu thầu 3 gói đầu tiên dài 19 km thì mức trúng thầu giảm từ 25%-30%. Thông tin này rất tích cực cho dự án, cho thấy nếu anh đầu tư một dự án được thẩm định tốt trong quá trình chuẩn bị, triển khai tốt, các nhà thầu quốc tế được đấu thầu cạnh tranh thì giá trúng thầu sẽ giảm khoảng 30%. Ngược lại, nếu anh chỉ định thầu hoặc đấu thầu nhưng không cạnh tranh thì giá sẽ bằng dự toán ban đầu và không thể tiết kiệm được con số 30%.

Cụ thể, với mức giảm 30% trong tổng suất đầu tư 255 triệu USD, sẽ tiết kiệm được 4 triệu USD/km. Mức chi phí xây dựng 5 triệu USD/km có thể tăng lên 7-8 triệu USD/km chỉ do khác nhau về cơ chế quản lý…

Trong những dự án cao tốc ông nghiên cứu, khâu nào bị đội chi phí lên cao nhất?

- Gần như tất cả các khâu đều bị đội vốn lên cao. Dẫn chứng là chỉ riêng khâu chi phí xây dựng ở trên, nếu quản lý tốt sẽ giảm được hàng triệu USD/km.

Gánh nặng ngân sách và nợ công từ dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành sẽ ra sao?

- Vốn đối ứng lấy từ ngân sách nhà nước cho dự án này là 337 triệu USD, vay từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) 636 triệu USD và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) 635 triệu USD. Khoản vay từ ngân sách coi như cho không để làm dự án.

Riêng 2 khoản vay của ADB và JICA hơn 1,2 tỉ USD là nợ công, với lãi suất cho khoản vay của JICA là 1,4%/năm và khoản vay của ADB từ 2,2%-2,3%/năm. Khoản vay này sẽ không làm tăng gánh nặng nợ công vì lấy nguồn thu phí để trả. Có điều, khả năng hoàn vốn trả cho nước ngoài từ việc thu phí phương tiện lưu thông trên tuyến cao tốc này trong tương lai lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

>>>Đường cao tốc Việt Nam mới chỉ đắt gấp 3 lần Mỹ

Theo Thái Phương