Tăng lương công chức: “Vấn đề là ngân sách không có”

Đầu tháng 10, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khi Chính phủ không đề cập kế hoạch điều chỉnh lương cơ sở trong năm tới, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã yêu cầu cân nhắc và giải trình cụ thể vì việc kéo lùi lộ trình tăng lương đã quá lâu.

Bởi theo bà, nếu 2016 tiếp tục không tăng, thì đây sẽ là năm thứ 4 liên tục lương cơ sở được duy trì ở mức 1.150.000 đồng/tháng.

Tuy nhiên, chiều 20/10, báo cáo Quốc hội về dự toán ngân sách 2016, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết không có nguồn để tăng lương cơ sở trong năm tới.

Cụ thể, dự toán ngân sách nhà nước năm 2016 phải tiếp tục bù để điều chỉnh tăng 8% lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công; tiền lương đối với những đối tượng công chức, viên chức có thu nhập thấp và bố trí thêm 1.500 tỷ đồng để điều chỉnh tăng lương đối với những người có mức lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hiện dưới 2 triệu đồng.

Một ngày sau đó, câu chuyện về tính hợp lý của việc có thể 4 năm liền lương không tăng đã được báo chí đặt ra với Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi - một thành viên của Hội đồng Tiền lương Quốc gia

"Việc tăng lương cơ sở bản thân tôi đã nói không phải là một lần, mà kỳ họp nào tôi cũng hô hào nói về tiền lương cơ sở, vì đây chính là nguồn đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu cho người lao động", ông Lợi nói.

Đại biểu Lợi cũng giải thích, khu vực doanh nghiệp thì ta đã áp dụng bằng Bộ luật Lao động (điều 90, 91, 92) rồi, do cơ chế 3 bên quyết định và tư vấn cho Chính phủ cho phép được điều chỉnh lộ trình và 2017, 2018 thì hoàn toàn có thể đáp ứng được yêu cầu tiền lương tối thiểu của khu vực doanh nghiệp. Nếu 2016 nâng lên 12,4% thì đã bằng xấp xỉ 80% rồi, còn lộ trình 2017, 2018 nữa thì chắc chắn là đạt được.

Lưu ý là không thể so sánh lương cơ sở với lương tối thiểu của khối doanh nghiệp (vì bản chất lương tối thiểu chính là mức sống tối thiểu của người lao động còn lương cơ sở đối với khu vực nhà nước là mức để tính lương theo hệ số cụ thể) nhưng ông Lợi cũng cho rằng, nếu lấy mức lương cơ sở hiện nay là 1.150.000 đồng/tháng nhân với hệ số áp dụng với cử nhân đại học là 2,34, thì cũng chỉ được gần 2,7 triệu đồng.

Đây là mức tương đương với mức lương tối thiểu ở vùng 1 của khu vực sản xuất kinh doanh (3,1 triệu đồng). Với mức lương này, rõ ràng cuộc sống của cán bộ công chức rất khó khăn.

"Vậy nên nếu điều kiện mà cải cách, nâng được tiền lương cơ sở cho khu vực công chức thì đó chính là đòn bẩy để tăng năng suất lao động", ông nói.

Tuy nhiên, đại biểu Lợi cũng bày tỏ chia sẻ với lý do chưa thể tăng lương, trước hết là do ngân sách chưa đáp ứng được mà tiền lương khu vực này là hoàn toàn do ngân sách chi trả, không như với khu vực sản xuất kinh doanh thực hiện lương thỏa thuận.

"Vấn đề là ngân sách, ngân sách không có, trong khi ta liên tục nói thực hiện tinh giản biên chế, cải cách thủ tục hành chính, giảm nhẹ bộ máy, nhưng cho đến nay bộ máy của ta vẫn chưa cải cách, tinh giản được gọn nhẹ và năng suất lao động của khu vực công rõ ràng đang có vấn đề. Người ta vẫn đang nói một bộ phận cán bộ viên chức năng suất làm việc thấp, chất lượng công việc không tốt… thì làm sao chúng ta cải cách được tiền lương?", ông Lợi nhấn mạnh.

Vị đại biểu này cũng cho rằng rất may là những năm gần đây lạm phát được kìm chế , cả năm nay chỉ khoảng 2%.

"Điều chỉnh lương cơ sở bây giờ trong khi ngân sách không cân đối được, thì một là phải tăng nợ công lên, hai là phải vay để cải cách tiền lương. Nếu thế mà xử lý đồng tiền không hợp lý, để lượng tiền trong lưu thông lớn lên thì giá cả lại tăng lên, và như thế tăng lương để giải quyết vấn đề gì?", ông Lợi đặt vấn đề

Trong bối cảnh đó, theo ông Lợi, giữ tiền lương cơ sở nhưng bằng các biện pháp để kìm chế tăng giá thì có lợi hơn cho người làm công hưởng lương, bởi giá không lên thì đời sống cũng đỡ khó khăn.

"Nhưng thực sự là nếu chỉ số giá tiêu dùng tăng lên chút nữa mà không cải cách tiền lương thì đời sống của cán bộ công nhân viên chức rất khó giải quyết", ông Lợi vẫn băn khoăn.

Và theo ông, Chính phủ phải tính đến một biện pháp toàn diện là cải cách toàn bộ hệ thống lương khu vực công, thang bảng lương để đảm bảo nguyên tắc phần lương chính chiếm 70% trở lên của toàn bộ thu nhập, phần phụ phải được cắt giảm xuống dưới 30%.

Vì thực tế hiện nay là trong cơ cấu thu nhập của cán bộ công chức viên chức, “phần cứng thậm chí thấp hơn cả phần mềm”.

Phân tích nhiều chiều, song Phó chủ nhiệm Bùi Sỹ Lợi vẫn kiên trì quan điểm về lâu dài, dứt khoát phải thực hiện việc nâng lương cơ sở theo đúng lộ trình. Khi năng suất lao động tăng lên thì tiền lương nhất thiết phải tăng theo để tiền lương đúng với ý nghĩa của nó - là đòn bẩy để tăng năng suất lao động.