Nhật Bản và thử nghiệm chính sách tiền tệ táo bạo nhất thế giới

Chiến thắng vang dội trong cuộc bỏ phiếu ngày 22/10 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ tiếp tục lãnh đạo đất nước mặt trời mọc và đi vào lịch sử chiến trường Nhật với thời gian cầm quyền lâu nhất. Và đối với giới tài chính, điều này có nghĩa là một trong những thử nghiệm chính sách tiền tệ táo bạo nhất trên thế giới sẽ tiếp tục diễn ra.

Mặc dù nền kinh tế lớn thứ ba thế giới đã khởi sắc, tỷ lệ lạm phát của Nhật Bản vẫn thấp hơn rất nhiều so với mức mục tiêu 2% mà NHTW nước này (BoJ) đề ra. Vì thế mà BoJ sẽ tiếp tục thực hiện gói kích thích kinh tế khổng lồ. Tuy nhiên vì các nước phát triển khác (mà điển hình là Mỹ) đã bước đầu hoặc có ý định thắt chặt chính sách tiền tệ, tiếp tục nới lỏng đồng nghĩa Nhật trở thành nguồn cung cấp thanh khoản cho cả thế giới, đặc biệt là những thị trường mới nổi ở châu Á vốn rất mong manh trước động thái tăng lãi suất của Mỹ.

Tỷ lệ lạm phát lõi của Nhật Bản còn cách rất xa so với mục tiêu 2% mà BoJ đề ra.

“Xét trên phạm vi toàn cầu, BoJ tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ có thể giúp giảm bớt cú sốc gây ra bởi động thái thu hẹp bảng cân đối kế toán của Fed hay dự định “ngắt van” trong năm tới của NHTW châu Âu”, Frederic Neumann, chuyên gia của HSBC nhận định. Theo ông, một mình BoJ sẽ không thể một mình giữ cho lãi suất ở mức thấp trên toàn thế giới nhưng cam kết tiếp tục nới lỏng sẽ phần nào hạn chế tác động của việc lãi suất tăng lên”.

Thậm chí sự đối nghịch giữa triển vọng chính sách tiền tệ của Nhật Bản và các nước phát triển khác có thể là đòn bẩy giúp BoJ đạt được mục tiêu lạm phát nếu như đồng yên tiếp tục yếu đi và khiến hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn. Phiên giao dịch hôm qua (23/10), đồng yên đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 7 trong khi chứng khoán Nhật Bản tăng điểm mạnh sau tin tức về chiến thắng của ông Abe.

Chiến thắng này cũng làm hài lòng những người ủng hộ Abenomics, bộ các chính sách kích thích kinh tế mang đậm dấu ấn của ông Abe với trọng tâm là chính sách tài khóa và tiền tệ đi kèm với cải cách sâu rộng. Và theo chuyên gia phân tích Yuki Masujima của Bloomberg Intelligence, Thống đốc Haruhiko Kuroda nhiều khả năng sẽ tiếp tục được bổ nhiệm sau khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 4 năm sau, đồng nghĩa khung chính sách của BoJ sẽ không thay đổi.

Naohiko Baba, chuyên gia kinh tế trưởng tại Goldman Sachs chi nhánh Nhật Bản, lưu ý rằng “thành quả lớn nhất có thể nhìn thấy được” mà ông Abe trong cam kết về lạm phát là ông đã có thể giữ cho đồng yên yếu và giúp TTCK Nhật tăng điểm. Yên Nhật đã giảm hơn 20% kể từ khi ông Abe nhậm chức vào tháng 12/2012. Chỉ số Nikkei 225 tăng điểm gần gấp đôi.

Sayuri Shirai, một cựu lãnh đạo của BoJ, cho rằng chiến thắng của ông Abe càng khiến BoJ khó có thể thu hẹp các chính sách kích thích tiền tệ. Bà nhận định đồng yên có thể tiếp tục giảm giá, xuống mức 120 yên đổi 1 USD nhờ kết quả bầu cử và những kỳ vọng về cải cách thuế ở Mỹ.

Quy mô bảng cân đối kế toán của BoJ vượt xa Fed và ECB.

Tất nhiên “đơn thuốc” mà ông Abe kê cho nền kinh tế Nhật Bản cũng gặp phải nhiều chỉ trích. Bộ trưởng Nội vụ Seiko Noda lo ngại càng lún sâu vào con đường hiện nay thì BoJ càng khó có thể quay trở lại với điều kiện bình thường. Mới đây bà công khai tuyên bố kế hoạch thách thức ông Abe ở vị trí Chủ tịch đảng LDP trong cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào năm tới.

Với bảng cân đối kế toán của BoJ đang có quy mô lớn gần bằng cả nền kinh tế Nhật Bản, những câu hỏi hoài nghi về sự bền vững của các chính sách mà ông Abe đang theo đuổi sẽ còn dai dẳng. Nhưng chí ít thì sự kiện ông tái đắc cử sẽ giúp tạm thời gạt bỏ những chỉ trích sang một bên.