Tiền kỹ thuật số trung ương: Trung Quốc đẩy mạnh phát triển, các quốc gia khác đang rục rịch cho ra mắt còn Việt Nam thì sao?

Căng thẳng Nga – Ukraine khiến nhiều người không còn tin vào Bitcoin như là một tài sản trú ẩn an toàn. Bitcoin đạt mức giá khoảng 18.000 USD vào đầu tháng 7. Đây là mức thấp nhất mà đồng kỹ thuật số này được định giá kể từ tháng 12 năm 2020.

Một tài sản blockchain khác là NFTs cũng trải qua một đợt giảm giá bất ngờ do giá trị giảm đáng kể, trước đó thị trường về NFTs từng được kỳ vọng rất nhiều. Tuy nhiên, tiền kỹ thuật số trung ương (CBDC), một cách tiếp cận khác đối với tiền kỹ thuật số đang ngày càng phổ biến trên toàn thế giới. CBDC thể hiện một ‘bộ mặt’ hoàn toàn khác của thanh toán blockchain.

CBDC được các chính phủ kiểm soát tập trung giống như các loại tiền truyền thống, đồng tiền này không giống như Bitcoin và các sản phẩm tiền điện tử thế hệ đầu tiên khác. Mặc dù CBDC khác với Bitcoin ở khía cạnh phi tập trung, không thể theo dõi, nhưng hai sản phẩm tiền tệ này có thể sử dụng cùng một công nghệ blockchain.

Kể từ tháng 10 năm 2021, Nigeria đã tung ra các loại tiền kỹ thuật số trung ương của nước mình. Một số quốc gia đông dân hơn khác cũng đang rục rịch chuẩn bị cho đồng tiền CBDC.

Theo thống kê của Hội đồng Đại Tây Dương, các quốc gia thuộc vùng Caribe như Bahamas, Grenada, Dominica và Saint Lucia đã chính thức tung ra các loại tiền kỹ thuật số trung ương. Trong đó, Sand Dollar of the Bahamas là quốc gia đầu tiên giới thiệu về đồng CBDC vào năm 2019, tạo tiền đề cho các quốc gia khác trong khu vực nhanh chóng áp dụng theo.

Là người đi đầu trong việc phát triển CBDC, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) lần đầu tiên khởi xướng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY) vào năm 2014, khi các khu vực khác vẫn đang cân nhắc lợi ích của tiền ảo. Giống như Nigeria, Trung Quốc đã có một cơ sở hạ tầng thanh toán di động và kỹ thuật số vững chắc. Một phần lớn dân số ở cả hai quốc gia đều sử dụng thanh toán bằng thẻ và chuyển thẳng từ tiền mặt sang thanh toán kỹ thuật số.

e-CNY của Trung Quốc lần đầu tiên được khởi xướng vào năm 2014

Một lý do khác để các chính phủ ủng hộ CBDC là việc thu thập dữ liệu. Trung Quốc cho biết khi phát hành đồng e-CNY, các nhà chức trách sẽ đảm bảo về thông tin cá nhân, danh tính, nhưng nhiều người vẫn còn hoài nghi về thông tin trên. Dù bằng cách nào, dữ liệu thu thập được về các khoản thanh toán blockchain chính thức có thể có giá trị đối với các nhà quản lý.

Các quốc gia khác đang trong giai đoạn thử nghiệm tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương bao gồm Nga, Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ả Rập Xê Út.

Hội đồng Đại Tây Dương cũng cho biết các quốc gia khác như Canada, Úc, Brazil và Ấn Độ cũng đang lên kế hoạch khởi động dự án về CBDC.

Đồng Euro kỹ thuật số cũng đang trong giai đoạn phát triển, với kế hoạch thử nghiệm vào năm 2023. Lithuania là quốc gia thuộc khu vực đồng Euro duy nhất có dự án CBDC của riêng mình, một đồng tiền có thể thu thập được trong giai đoạn thử nghiệm. Đối với các quốc gia khác không thuộc khu vực đồng Euro, Thụy Điển là quốc gia tiến xa nhất khi vừa kết thúc giai đoạn thử nghiệm thứ hai của đồng krona kỹ thuật số hồi tháng 4.

Việt Nam sẽ bắt đầu nghiên cứu tính khả thi của CBDC

Tờ Nikkei Asian, trước đó, đưa tin Philippines và Việt Nam sẽ bắt đầu nghiên cứu tính khả thi về việc phát hành CBDC. Các quốc gia Đông Nam Á đang tìm cách phát hành CBDC của riêng mình trước khi đồng nhân dân tệ kỹ thuật số bắt đầu chảy vào khu vực. Trong đó, các đối tác của ngân hàng trung ương Philippines và Việt Nam cũng đang trong quá trình nghiên cứu.

Ngân hàng trung ương Philippines đã thành lập một hội đồng chuyên gia vào năm 2020 để tìm hiểu việc tạo ra một CBDC và năm ngoái đã bắt đầu xem xét tác động của nó đối với hệ thống tài chính. 

Tại Việt Nam, Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước lập ban nghiên cứu tiền kỹ thuật số, do Thống đốc làm Trưởng ban. Chính phủ Việt Nam đã giao các bộ, ngành nghiên cứu, xây dựng hành lang pháp lý cho tiền ảo. Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp các cơ quan chức năng xây dựng.

Tại phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết, tiền điện tử là thể hiện của đồng tiền pháp định của ngân hàng trung ương phát hành dưới dạng tiền giấy, xu nhưng người cầm tiền lưu giữ dưới dạng điện tử trong điện thoại, máy tính bảng...

Tiền điện tử đòi hỏi pháp định 1-1 với tiền pháp định và được thanh toán bằng tiền này. Ngân hàng Nhà nước đã có quy định ví điện tử là tiền điện tử. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước đang sửa đổi Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt, làm rõ khái niệm này.

Tiền thuật toán, hay còn được gọi là tiền ảo, tài sản ảo như bitcoin, không phải là đồng tiền pháp định do ngân hàng Trung ương các nước phát hành mà do các tổ chức, cá nhân tạo ra bằng các thuật toán trên mạng máy tính. Đồng tiền này chỉ được thừa nhận trong cộng đồng nhất định như cộng đồng game, sàn công nghệ... Mỗi nước có cách quản lý khác nhau với tiền ảo. Có nước coi tiền ảo như một tài sản như chứng khoán để thu thuế, cấp phép giao dịch, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nêu rõ.

Tổng hợp: Nikkei, Forbes