Tòa án Công lý quốc tế ra phán quyết về vụ kiện diệt chủng, Israel nói ‘thái quá’

Trong phiên điều trần ở La Hay, Hà Lan, ngày 26/1, Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) yêu cầu Israel phải “thực hiện mọi biện pháp” để hạn chế thương vong và tàn phá do chiến dịch quân sự của mình gây ra ở Dải Gaza, ngăn chặn và trừng phạt hành vi kích động diệt chủng, đồng thời đảm bảo tiếp cận viện trợ nhân đạo.

Nam Phi cáo buộc Israel vi phạm luật pháp quốc tế về diệt chủng và muốn toà án yêu cầu Israel ngừng bắn ở Dải Gaza.

Dù ICJ không yêu cầu Israel chấm dứt xung đột nhưng phán quyết này được coi là một đòn giáng mạnh vào Israel, vì nước này trước đó hy vọng đơn kiện sẽ bị bác bỏ hoàn toàn.

Phán quyết ngày 26/1 chỉ liên quan đến yêu cầu của Nam Phi về các biện pháp khẩn cấp, giống như một lệnh cấm. Toà án sẽ tiếp tục xem xét toàn bộ nội dung của vụ kiện diệt chủng, và quá trình này có thể mất nhiều năm.

Thẩm phán Joan Donoghue, chủ tịch ICJ, cho biết ngày 26/1: “Tình hình nhân đạo thảm khốc ở Dải Gaza có nguy cơ xấu đi nghiêm trọng hơn nữa trước khi tòa án đưa ra phán quyết cuối cùng”.

Với đa số áp đảo, hội đồng 17 thẩm phán của Toà đã bỏ phiếu ủng hộ 6 biện pháp khẩn cấp, yêu cầu Israel “thực hiện mọi biện pháp trong khả năng của mình” để ngăn chặn những hành động có thể vi phạm Công ước diệt chủng năm 1948 và đảm bảo quân đội của họ không vi phạm công ước này.

Israel cũng được yêu cầu lưu giữ bằng chứng liên quan đến cáo buộc diệt chủng và báo cáo lại toà án về việc tuân thủ các biện pháp này trong 1 tháng.

Các quyết định của ICJ có tính ràng buộc và không thể kháng cáo, nhưng không có biện pháp thực thi. Năm 2022, ICJ cũng ra phán quyết yêu cầu Nga đình chỉ ngay lập tức chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chỉ trích phán quyết này là "thái quá".

Trong một thông điệp đưa ra ngay sau lệnh của tòa án, ông Netanyahu nói rằng Israel đang chiến đấu trong một “cuộc chiến chính nghĩa chưa từng có”, đồng thời tuyên bố nước này sẽ tiếp tục bảo vệ chính mình, công dân của mình và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Chính phủ Nam Phi gọi phán quyết này là “chiến thắng mang tính quyết định” của luật pháp quốc tế và bày tỏ hy vọng Israel sẽ không có hành động cản trở việc thực thi lệnh của toà án.

Chính phủ Nam Phi gọi đây là một cột mốc quan trọng trong nỗ lực tìm kiếm công lý cho người dân Palestine, đồng thời khẳng định Nam Phi sẽ tiếp tục hành động trong khuôn khổ các tổ chức toàn cầu để bảo vệ quyền của người Palestine ở Dải Gaza.

Lực lượng Hamas gọi đây là phán quyết "quan trọng" của ICJ, cho rằng nó "góp phần cô lập Israel".

Mỹ nói phán quyết của ICJ phù hợp với quan điểm của Washington rằng Israel có quyền hành động phù hợp với luật pháp quốc tế, để đảm bảo vụ tấn công ngày 7/10 không thể lặp lại.

“Chúng tôi tin rằng cáo buộc về tội diệt chủng là vô căn cứ và toà án đã không đưa ra kết luận nào về tội diệt chủng hay kêu gọi ngừng bắn trong phán quyết của mình, đồng thời kêu gọi trả tự do ngay lập tức, vô điều kiện cho tất cả các con tin đang bị Hamas giam giữ”, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.