Tổng giám đốc Mekong Capital: Thành tích của ngành quỹ PE Việt Nam tốt hơn nhiều người tưởng

Chris Freund, nhà sáng lập kiêm tổng giám đốc Mekong Capital có cuộc phỏng vấn với Deal Street Asia để chia sẻ về công thức đầu tư thành công này.

Dealstreet Asia: Đầu tư lấy tầm nhìn làm định hướng (VDI) là gì thưa ông? Đâu là trọng tâm cốt lõi?

Chris Freund: Trong 6 năm đầu tiên tại Mekong Capital, chúng tôi từng rất cố gắng để mang lại giá trị cho các công ty, nhưng không có hiệu quả. Từ 2002 đến 2006, chúng tôi giúp họ áp dụng phương pháp 6 sigma và thậm chí tuyển dụng thêm người nhưng cũng không mang lại kết quả. Thường thì một năm chỉ có khoảng 1/3 số công ty đạt được các mục tiêu. Tôi biết công ty không thể đạt được thành công nếu cứ tiếp tục như thế.

Từ năm 2007 đến 2010, chúng tôi tiến hành một cuộc cải tổ lớn theo Chương trình chuyển đổi tại Mekong Capital. Năm 2009, chúng tôi tạo ra phiên bản đầu tiên của VDI. Ban đầu, khuôn khổ có 5 thành phần và bây giờ lên 14.

Mỗi phần đều rất quan trọng, một ví dụ là sử dụng chuyên gia bên ngoài. Bây giờ cho mỗi vụ đầu tư, chúng tôi mời một người từng điều hành một doanh nghiệp tương tự tham gia. Chuyên gia bên ngoài đầu tiên cho Thế Giới Di Động đã đóng góp rất nhiều. Sau đó chúng tôi quyết định làm tương tự cho tất cả các công ty khác của Mekong Capital. Dần dần, chúng tôi bắt đầu áp dụng với các công ty như Golden Gate và Trường Quốc tế Việt Úc. Phương pháp này rất hiệu quả và tốc độ cải thiện nhanh hơn.

Phóng viên: Mekong Capital có phải là công ty đầu tiên phát minh ra sáng kiến này tại Việt Nam?

Chris Freund: Chúng tôi tự tạo ra phương pháp VDI nhưng khuôn khổ ban đầu gồm 5 mảnh dựa trên một bài báo của giáo sư Harvard tên là Michael Jensen, được gọi là Mô hình lãnh đạo mới. Chúng tôi sử dụng cho chính quá trình chuyển đổi của Mekong Capital và sau đó áp dụng cho các công ty khách hàng.

Phóng viên: Những ưu điểm của phương pháp này là gì?

Chris Freund: Với quỹ đầu tiên, chúng tôi cũng liên tục thất vọng vì các công ty có những quyết định khá vô lý và không mang lại lợi ích tốt nhất trong dài hạn. Ví dụ, họ không muốn đầu tư vào việc xây dựng đội ngũ quản lý vì khung thời gian quá ngắn.

Điều duy nhất họ quan tâm là làm thế nào để tối đa hóa dòng tiền ngắn hạn, chứ không muốn tốn thời gian vào tiền lương, nộp thuế, và đầu tư vào hệ thống CNTT lớn. Kết quả là những công ty này không thể phát triển được. Vì vậy, bằng cách tạo ra một tầm nhìn 5 năm, họ sẽ đầu tư nhiều trong ngắn hạn để hướng tới mục tiêu dài hạn.

Đó là sự khác biệt lớn giữa quỹ đầu tiên của chúng tôi, vốn không sử dụng VDI, và các quỹ tiếp theo.

Ví dụ, hầu hết các công ty ở Việt Nam không theo báo cáo quản lý. Họ có thể có báo cáo tài chính nhưng không đo bất kỳ chỉ số KPI hoạt động nào. Tương tự, một hãng bán lẻ có thể không đo những thứ như lưu lượng khách đến cửa hàng, tỷ lệ chuyển đổi hoặc hiệu quả vốn. Những công ty đầu của chúng tôi thường hiểu lầm rằng họ hoạt động hiệu quả hơn rất nhiều đối thủ cạnh tranh. Nhưng nhìn vào dữ liệu, họ hoạt động không hiệu quả chút nào.

Điều các công ty cần thay đổi nhất là văn hóa. Chúng tôi thuyết phục họ đầu tư rất nhiều vào việc phát triển văn hóa doanh nghiệp. Thế Giới Di Động thay đổi văn hóa của mình vào khoảng 2009. Trước đó, họ không tập trung vào khách hàng và không lắng nghe lẫn nhau. Tuy nhiên, khoảng 6 tháng sau đó, các cuộc họp hội đồng quản trị hoàn toàn khác.

Thế Giới Di Động là một thương vụ thành công của Mekong Capital

Giờ với Mekong Enterprise Fund III, tất cả các khoản đầu tư của chúng tôi đều cố gắng xây dựng một nền văn hóa mạnh mẽ. Tất nhiên, phải mất thời gian vì thời gian ngắn nhất để thấy được tác động đáng kể có lẽ là một năm hay lâu hơn thế.

Phóng viên: Các công ty có bắt buộc phải áp dụng VDI không?

Chris Freund: Tuy không buộc các công ty danh mục đầu tư phải theo VDI nhưng chúng tôi cố gắng chọn những công ty sẵn sàng áp dụng phương pháp này. Nếu họ nghĩ mình có tất cả các câu trả lời và sẽ không áp dụng VDI, chúng tôi sẽ không đầu tư. Bây giờ, trong các khoản đầu tư của Mekong Capital, chúng tôi có mà đội ngũ quản lý trẻ rất cởi mở và họ hoan nghênh tất cả các phần của VDI.

Phóng viên: Họ sử dụng cùng một phương pháp thực hiện, hay thiết kế chương trình riêng cho mỗi công ty?

Chris Freund: Chúng tôi có một loạt tiêu chí nhưng có rất nhiều cách thực hiện khác nhau. Thậm chí cách họ tạo ra tầm nhìn cũng có thể rất khác nhau. Một số công ty thuê bên thứ 3 để giúp đỡ trong khi một số khác có thể tự làm.

Điều đó cũng tương tự với văn hóa doanh nghiệp. Đối với trường Việt Úc, mà Mekong Capital vừa thoát vốn gần đây, chúng tôi hỗ trợ họ để tạo ra các giá trị cốt lõi. Nhưng có một số công ty chúng tôi thực sự rất vất vả, thậm chí gặp thất bại ở các công ty từng là doanh nghiệp nhà nước.

Mekong Capital được thành lập tháng 3/2001 với một văn phòng mở tại thành phố Hồ Chí Minh

Bây giờ chúng tôi không gặp vấn đề với quỹ mới vì khá dễ dàng để khiến họ nhận ra những lợi ích của một nền văn hóa mạnh mẽ. Chúng tôi không áp đặt tầm nhìn cho các công ty mà để họ tự tạo ra. Chúng tôi chỉ có một số tiêu chí, như tỷ lệ tăng trưởng nhanh hoặc là vì lợi ích tốt nhất của các cổ đông.

Phóng viên: Có công ty danh mục đầu tư nào thất bại trong việc đạt được mục tiêu lợi nhuận 5x không?

Chris Freund: Trong quá khứ thì có. Mục tiêu của chúng tôi là nhất quán. Tuy không thể bảo đảm rằng sẽ đạt được mục tiêu này, nhưng đó là cam kết của chúng tôi.

Để đảm bảo điều đó, chúng tôi thực hiện rất nhiều phân tích để tìm ra các công ty thành công và lý do của họ. Chúng tôi từng gặp những công ty không áp dụng phần nào của VDI, và họ là những khoản đầu tư tồi tệ nhất. Sau đó, chúng tôi có một số như Golden Gate hay Thế Giới Di Động, những công ty làm tất cả và là những khoản đầu tư tốt nhất của Mekong Capital.

Hiệu quả hoạt động phụ thuộc vào việc họ có bám sát việc thực hiện chương trình hay không. VDI dựa trên phương pháp trial and error (thử và sai) chứ không phải trên lý thuyết.

Phóng viên: Ông nói rất nhiều về kết quả cho các công ty. Vậy kết quả cho quỹ Mekong Capital thì thế nào?

Chris Freund: Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra một mô hình mới của đầu tư cổ phần tư nhân (PE) được xây dựng trên VDI nhằm mang lại giá trị nhiều hơn các quỹ PE thường.

Hầu hết các quỹ PE hoạt động theo cách thức quản lý giao dịch (mua với mức giá thấp nhất có thể và bán ở mức càng cao càng tốt) hoặc làm kỹ thuật tài chính (vay để đầu tư và buộc các công ty phải trả rất nhiều cổ tức để họ có tiền trả nợ). Một số quỹ PE cũng tập trung vào cải thiện hoạt động nhưng chúng tôi muốn tạo ra một mô hình mới cho thị trường mới nổi như Việt Nam nhằm mang lại rất nhiều giá trị.

Phóng viên: Ông nghĩ cơ hội và thách thức đối với đầu tư PE năm 2017 là gì?

Chris Freund: Thứ nhất, thành tích của ngành quỹ PE Việt Nam tốt hơn nhiều người tưởng. Mọi người không nhận thức được đất nước có khá nhiều thương vụ đầu tư PE thành công. Với những giao dịch lớn từ 100 triệu USD trở lên, thị trường khá cạnh tranh vì có rất nhiều các quỹ khu vực cũng đang cố gắng đầu tư vào Việt Nam. Nhưng đối với giao dịch nhỏ hơn thì chưa. Tôi nghĩ đó là một cơ hội hấp dẫn cho các quỹ tập trung vào doanh nghiệp Việt Nam như Mekong Capital.

Những giao dịch dưới 100 triệu USD là cơ hội hấp dẫn cho ngành quỹ PE Việt Nam

Môi trường vĩ mô không thực sự quan trọng trong quan điểm của tôi. Mọi chuyện đều xoay quanh đội ngũ quản lý, văn hóa doanh nghiệp và chính các công ty. Họ có sẵn sàng đặt ra mục tiêu lớn và làm những gì cần thiết để theo đuổi không? Tất cả đều nằm trong tầm kiểm soát của của chúng tôi hoặc của các công ty danh mục đầu tư.