Tổng thống Donald Trump "một tuổi" đã làm được những gì cho nước Mỹ?

Nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump đã hơn một tuổi, và tới nay, có lẽ nhiều người vẫn chưa thể tin điều này. Trong "Fire and Fury", cuốn sách kể những câu chuyện lượm lặt về Nhà Trắng của Michael Wolff, nhà lãnh đạo của thế giới tự do được khắc hoạ như một vị hoàng đế tập sự tự đại trong mắt của chính những nhân viên của ông. Họ cho rằng ông không phù hợp với vị trí tổng thống.

Một trong những cuộc tranh cãi nổi bật tại Mỹ chính là sự sáng suốt của tổng thống. Ông Trump thường chứng minh "bản năng siêu ổn định" của mình trên Twitter, đặc biệt là khi cảnh báo Triều Tiên, ông lại ba hoa về kích thước ấn tượng của chiếc nút kiểm soát hạt nhân mà mình nắm trong tay.

Dõi theo Trump là một việc làm thú vị. Liệu có ai lại không háo hức chờ mong tweet tiếp theo của Tổng thống Mỹ? Với những gánh nặng trên vai tổng thống và những điểm đặc biệt chưa từng có ở bất kỳ Tổng thống nào của ông, việc nhiều người tập trung vào tính cách của Trump là hợp lý và cần thiết. Tuy nhiên, trong năm đầu tiên tại nhiệm của Trump, hành động này là không đủ và gây phân tâm.

Trước hết, vì sao hành động này lại không đủ? Nền kinh tế Mỹ là một nền kinh tế phát triển với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 3,2%. Kể từ sau khi Barack Obama kết thúc nhiệm kỳ, tình trạng thất nghiệp tiếp tục giảm và thị trường cổ phiếu tiếp tục tăng. Trump vô cùng may mắn. Nền kinh tế thế giới hiện đang trên đà phát triển đồng bộ kể từ năm 2010. Tuy nhiên, ông cũng đã tự tạo nên vận may cho mình nhờ thành công thuyết phục các doanh nghiệp Mỹ rằng ông đứng về phía họ.

Trái với chiến dịch tranh cử hiếu chiến, rõ ràng Trump vẫn chưa gây ra bất cứ nguy hại nào. Khi còn đang tranh cử, Trump từng tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế quan 45% với mọi mặt hàng Trung Quốc và đàm phán lại hoặc huỷ bỏ Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ với Canada và Mexico. Có thể ông sẽ sớm đề xuất những vấn đề này, nhưng quy mô thực tế sẽ không như những gì ông từng tuyên bố trong chiến dịch.

Bên cạnh đó, Trump còn nhận xét NATO là lỗi thời, và đề xuất trục xuất 11 triệu người nhập cư trái phép. Tuy nhiên, đến nay, liên minh phương Tây NATO vẫn vững mạnh và mức độ trục xuất trong vòng 12 tháng tính tới tháng 9/2017 cũng không khác nhiều so với những năm trước.

Năm vừa qua, thành tựu lập pháp của Trump khá khiêm tốn, không tốt nhưng cũng không quá tệ. Cải cách thuế do ông đề xuất, gồm giảm lãi suất và đơn giản hoá một số quy định, cũng theo hướng luỹ thoái và không được hỗ trợ tài chính. Với nhiều người, đề xuất rút khỏi hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và quyết định không tham gia TPP của ông là ngu ngốc; nhưng những điều này lại không vượt ra khỏi tư tưởng của Đảng Cộng Hoà.

Dù vậy, chủ nghĩa cơ hội và thiếu nguyên tắc của Trump có thể là biểu hiện cho thấy ông cởi mở hơn với các thoả thuận so với những người tiền nhiệm. Ông đã kết hợp một kế hoạch khắc nghiệt nhằm trục xuất người Salvadore có quyền sống và làm việc tạm thời tại Mỹ với một đề xuất cải cách nhập cư rộng. Ông cũng đã tới Davos làm việc với những người theo chủ nghĩa toàn cầu hoá.

Một bất lợi khác từ xu hướng ám ảnh tính cách Trump là nó khiến nhiều người không chú ý tới những thay đổi sâu sắc trong hệ thống chính phủ Mỹ. Bộ máy chính quyền đang thiếu nhân sự và phải phụ thuộc vào những người trong ngành để soạn thảo chính sách, do đó không tránh được trường hợp họ đề xuất cải cách thuế nhằm chuyển nghĩa vụ thanh toán chi phí từ những người giàu có sang xã hội. Và bởi các Nghị sĩ Đảng Công Hoà không tham gia nhiều trong hai năm cuối nhiệm kỳ của cựu tổng thống Obama, nên hiện nay, Trump đang chuyển dần hệ thống tư pháp về phía cánh hữu. Đồng thời, làn sóng phẫn nộ không ngừng nghỉ cũng đem lại rắc rối cho Washington: tác động của những điều tiêu cực và sự thiếu kết nối với những cử tri bình thường.

Đã có nhiều bài báo đặt dấu hỏi về khả năng ông Trump sẽ sớm phải rời Nhà Trắng. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, đây vẫn chỉ là tưởng tượng. Cuộc điều tra về sự can thiệp của Nga trong cuộc bầu cử 2016 mông lung hơn bao giờ hết. Và Trump không phải là tổng thống đầu tiên phải đối mặt với câu hỏi ai mới phù hợp kiểm soát vũ khí hạt nhân. Trước đây Richard Nixon với chứng nghiện rượu và Kennedy cùng sự lệ thuộc vào thuốc giảm đau và chống mệt mỏi khi Khủng hoảng Tên lửa Cuba xảy ra cũng từng đứng trước nghi vấn này. Lật đổ Trump vì cảm giác trạng thái tinh thần của ông dường như không ổn định không khác nào một cuộc đảo chính.

Trong năm đầu tiên tại nhiệm, Trump chưa phải là một tổng thống xuất sắc. Tuy nhiên, người Mỹ cần cần đánh giá đúng đắn những gì Trump và chính quyền của ông làm được.