Trái ngang: Là nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới nhưng tỷ lệ người cao tuổi không đâu sánh bằng, Nhật Bản đau đầu tìm lời giải cho bài toán hóc búa

Dữ liệu của chính phủ công bố trước sự kiện cho thấy dân số Nhật Bản từ 65 tuổi trở lên đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại là 36,25 triệu người.

Trong khi dân số chung đang giảm, tỷ lệ người 65 tuổi trở lên tăng lên 29,3% tổng dân số. Theo Cục Thống kê của Bộ Nội vụ và Truyền thông, Nhật Bản là nước có là tỷ lệ người cao tuổi cao nhất thế giới.

Nhà kinh tế trưởng Robert Feldman tại Morgan Stanley MUFG Securities cho biết dữ liệu này làm dấy thêm lo ngại về sự thay đổi nhân khẩu học và tình trạng thiếu hụt lao động ở Nhật Bản.

Một cuộc khảo sát từ Teikoku Databank vào tháng trước cho thấy 51% các công ty trên khắp các lĩnh vực tại Nhật Bản thiếu hụt nhân viên toàn thời gian. Nhà kinh tế học Feldman cho biết tình hình đặc biệt nghiêm trọng trong các ngành như dịch vụ thực phẩm.

Trong khi đó, dữ liệu của Cục Thống kê cho thấy vào năm 2023, số lượng lao động Nhật Bản từ 65 tuổi trở lên tăng năm thứ 20 liên tiếp, đạt mức kỷ lục 9,14 triệu người.

Feldman cảnh báo rằng khi những người lao động lớn tuổi này bắt đầu nghỉ hưu, Nhật Bản sẽ thiếu lao động trẻ để thay thế.

Không có giải pháp chung cho tất cả vấn đề

Theo Viện Nghiên cứu Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia, dựa trên xu hướng gần đây, tỷ lệ người cao tuổi của Nhật Bản dự kiến sẽ tiếp tục tăng, đạt 34,8% vào năm 2040. Trong khi đó, Feldman lưu ý tổng lực lượng lao động có thể giảm từ khoảng 69,3 triệu vào năm 2023 xuống còn khoảng 49,1 triệu vào năm 2050.

Chính phủ Nhật Bản đã nhận ra những tác hại về kinh tế và xã hội có thể xảy ra từ xu hướng già hoá dân số. Họ đã thực hiện một số biện pháp để giải quyết tình hình, chẳng hạn như hỗ trợ thêm kinh phí cho việc nuôi dạy trẻ em và hỗ trợ thêm các cơ sở chăm sóc trẻ em trong nước. Các địa phương thậm chí còn hỗ trợ các ứng dụng hẹn hò để giúp người dân Nhật Bản kết hôn và sinh con.

Tuy nhiên, việc tăng tỷ lệ sinh sẽ không giải quyết được ngay lập tức tình trạng thiếu hụt lao động trong ngắn hạn. Vì vậy, Nhật Bản đã liên tục mở cửa cho nhiều người di cư hơn trong những năm gần đây. Năm 2024, nước này đã đón kỷ lục 2 triệu lao động nước ngoài và dự kiến sẽ có thêm 800.000 người trong 5 năm tới.

Theo Feldman, để thay thế tình trạng mất nhân khẩu học dự kiến trong vài thập kỷ tới, đất nước này sẽ phải tăng thêm lao động nước ngoài với tốc độ nhanh hơn nhiều, lên tới hàng chục triệu người.

Ông nói thêm rằng nước này sẽ cần nhiều vốn hơn để đầu tư vào năng suất của người lao động và triển khai các công nghệ mới như AI và tự động hóa.

"AI có thể là một phần của giải pháp, nhưng còn nhiều việc khác mà chúng phải làm", Feldman nói. Ngoài vấn đề nhập cư, Nhật Bản còn cần thực hiện các thay đổi về mặt xã hội và cấu trúc như tăng tỷ lệ tham gia lực lượng lao động nữ.

Theo CNBC