Trái phiếu bán ra công chúng có thể buộc phải xếp hạng tín nhiệm

Ưu tiên phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính Bộ Tài chính với Tạp chí FinanceAsia, định hướng phát triển thị trường trái phiếu của Việt Nam là trở thành một thị trường lớn hơn, chất lượng và ổn định hơn. Để theo đuổi mục tiêu này, ngoài củng cố thị trường trái phiếu Chính phủ, việc ưu tiên trong năm 2019 được đề cập đầu tiên là phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hoàng Dương cho biết quy mô huy động vốn qua thị trường trái phiếu doanh nghiệp đến cuối năm 2018 theo số liệu sơ bộ ước đạt 8,57% GDP. Con số trên vượt qua mục tiêu năm 2020 là 7% GDP. Con số mục tiêu cho năm 2030 là 20% GDP.

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính Bộ Tài chính

Nguồn vốn cho vay từ hệ thống ngân hàng đang gặp những hạn chế khi tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn tiếp tục giảm theo lộ trình từ mức 45% năm 2018 xuống 40%. Giới hạn tăng trưởng tín dụng dự kiến tiếp tục ở mức dưới 15%. Trái phiếu là một trong các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp giúp giảm gánh nặng cho hệ thống ngân hàng.

Nghị định 163/2018 về phát hành riêng lẻ được ban hành và chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 2 vừa qua đã đánh dấu sự thay đổi đáng kể về chính sách đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Theo ông Dương, một trong ba thay đổi quan trọng nhất từ Nghị định này là việc các doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu được nới lỏng điều kiện, như loại bỏ yêu cầu doanh nghiệp phải có lãi năm liền trước khi phát hành trong nước hay có lãi 3 năm gần nhất nếu phát hành trái phiếu quốc tế. Quy định mới có thể mở rộng phạm vi đối tượng phát hành.

Có thể bắt buộc xếp hạng tín nhiệm trái phiếu khi phát hành ra công chúng

Bên cạnh đó, nghị định mới còn quy định trái phiếu riêng lẻ không được bán lại cho nhiều hơn 100 nhà đầu tư không chuyên nghiệp trong vòng 1 năm từ ngày chào bán. Một trung tâm thông tin sẽ được thành lập để tăng tính minh bạch thị trường. Thông tin từ ông Dương cho biết, trung tâm này sẽ được đặt tại HNX, thực hiện công bố các thông tin sau khi đợt phát hành riêng lẻ được thực hiện.

Sau Nghị định 163, Luật Chứng khoán sửa đổi dự kiến cũng sẽ có tác động đối thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng tập trung vào mục tiêu tăng tính minh bạch và phân tách rõ ràng giữa hai hình thức phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng.

Hai thay đổi quan trọng nhất trong dự thảo hiện tại được ông Dương chỉ ra là việc yêu cầu xếp hạng tín nhiệm đối với các doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu ra công chúng và phân rõ ngưỡng yêu cầu để các nhà đầu tư có thể tham gia mua trong đợt phát hành riêng lẻ.

Đối với hoạt động xếp hạng tín nhiệm, khung pháp lý tại Việt Nam thực tế đã được ban hành từ năm 2014 ở Nghị định 88. Cơ quan quản lý cũng đã cấp 1 giấy phép nhưng doanh nghiệp này đến nay chưa cung cấp dịch vụ nào ra thị trường. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế cũng đặt ra câu hỏi tại sao họ cần xuất hiện ở Việt Nam bởi thị trường hiện tại hoàn toàn chưa có nhu cầu với các dịch vụ do các tổ chức này cung cấp.

“Chúng tôi đang thiết lập nhu cầu đối với dịch vụ xếp hạng tín nhiệm và sẽ tiếp tục làm việc với các tổ chức xếp hạng quốc tế để họ suy nghĩ lại. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm chỉ cần thành lập pháp nhân tại Việt Nam, không có hạn chế đối với việc thành lập văn phòng đại diện”, ông Dương cho hay.

Ông cũng thừa nhận việc thiếu xếp hạng tín nhiệm đang kìm chân sự phát triển của thị trường và cho rằng cần nhanh chóng thực hiện điều này để các nhà đầu tư có thể phân biệt được mức độ tín nhiệm của các doanh nghiệp.

Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi xác định rõ ràng ngưỡng nào mà một nhà đầu tư đủ điều kiện tham gia mua trong đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ. Nghị định 163 hiện vẫn cho phép nhà đầu tư không chuyên nghiệp được mua trái phiếu riêng lẻ dù đã thắt chặt điều kiện hơn trước và sẽ sửa đổi theo khi Luật chứng khoán sửa đổi được Quốc hội thông qua như dự thảo.

Trong khi đó, đối với phát hành trái phiếu ra công chúng, tất cả các nhà đầu tư đều có thể tham gia. Nhưng bù lại kênh phát hành này sẽ yêu cầu tổ chức phát hành công bố thông tin khắt khe hơn.

Có thể thử nghiệm phát hành trái phiếu xanh ngay cuối năm

Một trong những vấn đề còn rất mới ở Việt Nam là trái phiếu xanh nhưng được dự báo sẽ là chủ đề mới của toàn cầu thập kỷ này. Đây là loại trái phiếu phát hành để đầu tư cho các dự án liên quan đến hoạt động bảo vệ môi trường theo quy định tại Luật bảo vệ môi trường (dự án xanh).

Ông Dương cho biết các bộ ngành đang phân tích và xác định điều kiện cụ thể đối với dự án xanh. Phía cơ quan quản lý đang khuyến khích các công ty phát hành trái phiếu xanh, nhưng hiện không có bất kỳ ưu đãi cụ thể nào. Theo chia sẻ của ông, rất có thể sẽ thí điểm một đợt phát hành trái phiếu xanh vào cuối năm nay.