Trí tuệ nhân tạo sẽ "cướp" việc làm của ai?

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới diễn ra đầu năm 2024, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng khoảng 40% việc làm trên toàn thế giới có thể bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI).

Lao động phổ thông ít bị ảnh hưởng

Bác sĩ Scott Gottlieb, thành viên của Viện Hàn lâm y khoa quốc gia của Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ, mới công bố kết quả kiểm tra kiên thức y khoa của 5 "thí sinh" là những AI chatbot hàng đầu trên thế giới hiện nay gồm: ChatGPT 4o (Công ty Open AI), Claude 3.5 (Sonet), Gemini nâng cao (Google), Grox (X) và Hugging Chat (Llama).

Theo đó, 5 thí sinh AI phải trả lời 50 câu hỏi dành cho những "ứng viên bác sĩ tương lai" đã hoàn thành 4 năm đào tạo y khoa và bắt đầu thực tập nội trú tại bệnh viện. Với tiêu chí phải đạt từ 60% điểm trở lên, kết quả cả 5 thí sinh AI đều đậu kết quả kỳ thi khó khăn này.

Điểm cao nhất là ChatGPT 4o là 98%, thấp nhất là Hugging Chat (66%), kết quả bình quân của 5 thí sinh AI là 75%. "Thí sinh" thủ khoa đạt kết quả 98%/100 điểm yêu cầu. "Thí sinh" này không chỉ biết giải thích tại sao mình chọn đáp án này mà còn lý giải tại sao không chọn các đáp án còn lại.

Công ty tư vấn công nghệ Assess Partnership nhận định rằng tình trạng sa thải hàng loạt vì ứng dụng công nghệ AI sẽ tạm dừng trong năm nay. Dù vậy, người lao động không thể thở phào nhẹ nhõm vì vẫn còn nhiều áp lực.

Trước mắt, lập trình viên, chuyên viên phân tích tài chính, người cung cấp dịch vụ khách hàng và thiết kế đồ họa sẽ là những ngành nghề bị ảnh hưởng lớn nhất do sự trỗi dậy của AI.

Đáng chú ý, các nghề nghiệp mang tính chất lao động phổ thông và kỹ thuật thô sơ như làm vườn, thợ sửa chữa, thợ nề, lao động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sẽ ít bị ảnh hưởng hơn bởi AI.

Như vậy, tác động của AI đối với các đối tượng lao động là không đồng đều. Dĩ nhiên, những người lao động nào biết nắm bắt và có kế hoạch thích ứng với công nghệ AI sẽ dễ thăng tiến hơn khi AI tạo sinh ngày càng trở nên phổ biến.

Cơ hội và thách thức đan xen

Báo cáo mới đây của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), thị trường lao động khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã có những tín hiệu phục hồi tích cực. ILO đánh giá tác động tiềm tàng của AI đến công việc và người lao động.

Ông Gilbert F. Houngbo, Tổng Giám đốc ILO nhận định AI sẽ cướp đi công việc của nhiều người Nhưng cũng chính AI cũng tạo ra nhiều cơ hội mới, việc làm mới.

Vì vậy, nhiệm vụ của các Chính phủ là phải đảm bảo những người lao động làm việc trong các lĩnh vực có thể biến mất được nâng cao được kỹ năng, đón nhận xu thế mới, loại hình công việc mới. Muốn như vậy cần vai trò của giáo dục kỹ năng, nghề nghiệp. Việc học là rất quan trọng và là việc cả đời.

Chính phủ có thể khuyến khích các chương trình đào tạo kỹ năng nghề nghiệp mới, tạo ra các chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng tham gia. Cộng đồng doanh nghiệp cũng cần phải chung tay với Chính phủ để thực hiện điều này.

Ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT, nhận định trong tương lai gần, thế hệ hiểu biết và sử dụng AI sẽ "cướp" việc của thế hệ già, kém công nghệ. AI không thay thế hoàn toàn con người, nhưng những người biết sử dụng AI sẽ thay thế những người còn lại.

Ông Tiến so sánh nếu như trước đây, nạn mù chữ là khó khăn của nhiều thế hệ lao động Việt Nam thì hiện nay, "mù công nghệ" sẽ đem đến những thách thức lớn cho nhân sự trong thời kỳ công nghệ 4.0. Để luôn có công việc tốt, người lao động cần cập nhật kiến thức và kỹ năng công nghệ.