Trung Quốc cấm xuất khẩu ‘bảo bối’ của nông sản: Châu Á ráo riết tìm nguồn cung thay thế, Việt Nam nắm sản lượng hàng triệu tấn mỗi năm

Trung Quốc là nước xuất khẩu phốt phát lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp urê chính, nhưng kể từ năm 2021, nước này đã áp dụng các biện pháp bao gồm cấp hạn ngạch xuất khẩu và yêu cầu kiểm tra kéo dài đối với thành phần phân bón để hạ giá trong nước.

Trong năm 2022, xuất khẩu urê của quốc gia này đã giảm 24% xuống 2,8 triệu tấn, mức xuất khẩu trong năm 2023 cũng cao hơn mức trung bình của các năm trước.

Josh Linville, Giám đốc phân bón tại công ty môi giới StoneX Group cho biết, sự can thiệp ngày càng tăng của chính phủ Trung Quốc vào xuất khẩu khiến nguồn cung từ quốc gia này trở nên bấp bênh hơn vào năm 2024.

Theo dữ liệu của LSEG, giá di-ammonium phosphate (DAP), một chuẩn mực toàn cầu cho ngành này, đã tăng 26% kể từ giữa tháng 7 lên 617,30 USD/tấn.

Một quan chức cấp cao của một công ty phân bón có trụ sở tại New Delhi cho biết: “Những hạn chế do Trung Quốc áp đặt đang đẩy giá urê và di-amoni photphat tăng cao, nhưng chúng tôi dự đoán mức tăng sẽ không đáng kể”.

Ráo riết tìm nguồn cung thay thế

Ấn Độ là một trong những nước mua phân bón hàng đầu thế giới. Theo dữ liệu do Bộ Thương mại Ấn Độ tổng hợp, nhập khẩu urê từ Trung Quốc trong nửa đầu năm tài chính 2023/24 (bắt đầu từ tháng 4) đã giảm 58% so với cùng kỳ xuống còn 335.963 tấn.

Trước các hạn chế từ Trung Quốc, sản phẩm sẵn có từ các nhà cung cấp thay thế bao gồm Nga, Oman và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đang bù đắp cho lượng xuất khẩu thấp hơn từ Trung Quốc, quan chức này cho biết thêm.

Teo Tee Seng, Giám đốc điều hành nhà cung cấp phân bón và hóa chất nông nghiệp Behn Meyer Agricare ở Kuala Lumpur cho biết, người mua Malaysia cũng đang rời xa Trung Quốc và mua phốt phát từ Việt Nam và Ai Cập.

Các thương nhân và nhà phân tích cho biết doanh số bán DAP và mono-ammonium phosphate (MAP) của Trung Quốc đã chậm lại trong những tháng gần đây trong bối cảnh sản xuất trong nước giảm.

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy trong tháng 10, xuất khẩu DAP giảm 12,5% so với một năm trước đó trong khi xuất khẩu MAP giảm 10%.

Nhà nhập khẩu Malaysia Ng Wei Houng cho biết: “Nhà cung cấp thông thường của chúng tôi hiện đã giảm kích thước đóng gói xuống còn 8 kg, trước đây là 25 kg”.

Hàn Quốc, nước đã phàn nàn với Trung Quốc về sự chậm trễ trong xuất khẩu urê, cũng đang tìm kiếm giải pháp thay thế. Quốc gia này sử dụng urê vừa làm phân bón vừa làm phụ gia nhiên liệu diesel.

Một quan chức của một nhà phân phối urê lớn của Hàn Quốc cho biết: “Chúng tôi đang đa dạng hóa để nhận hàng nhập khẩu từ các nước như Việt Nam, Indonesia và Ả Rập Saudi và sẽ tiếp tục xu hướng này trong tương lai”.

Chính phủ cho biết trong tháng này rằng Seoul đã mở rộng dự trữ urê để chống lại sự biến động gia tăng, đảm bảo nguồn cung bổ sung từ Việt Nam.

Các nhà phân tích cho biết xuất khẩu urê từ Trung Quốc trong năm tới dự kiến sẽ tăng dần từ năm 2023 lên khoảng 4 triệu tấn, nhưng xuất khẩu sẽ vẫn thắt chặt trong nửa đầu năm nay.

Gavin Ju, nhà phân tích phân bón chính của CRU Group, cho biết Trung Quốc đã yêu cầu 15 công ty kinh doanh phân bón lớn hạn chế tổng xuất khẩu vào năm 2024 ở mức 944.000 tấn và dự kiến sẽ cấp hạn ngạch cho các nhà sản xuất khác.

Đối với sản lượng phân bón của Việt Nam, năm 2022, tổng sản lượng phân bón sản xuất trong nước đã đạt khoảng 7,5 triệu tấn với khối lượng phân bón hữu cơ sản xuất đạt 2,91 triệu tấn, tăng 13,9% so với năm 2021. Đối với phân bón vô cơ, các nhà máy sản xuất phân bón đã sản xuất được hầu hết các loại phân bón chủ lực như: phân lân (supe lân, lân nung chảy), phân urea, phân NPK. Xuất khẩu phân bón năm 2022 đã đạt tới mức 1,7 triệu tấn, lần đầu tiên vượt qua mốc 1 tỷ USD.

Theo Reuters