Trung Quốc sẽ vượt mặt Hoa Kỳ trong cuộc đua xây dựng thành phố thông minh ở Đông Nam Á?

Một năm trước, Phó Tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ các quốc gia ASEAN để biến các thành phố Đông Nam Á thành các trung tâm công nghệ cao.

Chương trình này, được gọi là Mạng lưới thành phố thông minh ASEAN, bao gồm 26 thành phố - trong đó có Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM -  cùng nhau giải quyết các vấn đề chung liên quan đến đô thị hóa và gia tăng dân số. Kế hoạch là bắt tay vào chuyển đổi số và ứng dụng các công nghệ tiên tiến vào mọi thứ từ xử lý ô nhiễm nguồn nước đến chống lại bệnh tật, cải thiện việc thu thuế và cắt giảm tội phạm. Động thái này sẽ thúc đẩy đầu tư của Mỹ vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của khu vực, ông Pence cũng hứa sẽ đầu tư 10 triệu USD vào khu vực trong giai đoạn ban đầu.

Không thua kém Hoa Kỳ, Trung Quốc cũng muốn mở rộng tầm ảnh hưởng kinh tế trong khu vực - trước hết là trên đường sắt, cảng và đường cao tốc thông qua Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, sau đó là các tháp di động, cáp quang và thiết bị giám sát thành phố được xây dựng bởi các công ty công nghệ. Trung Quốc đang nỗ lực để duy trì vị thế trong cuộc cách mạng kỹ thuật số ở ASEAN - khu vực có nền kinh tế trị giá gần 3 nghìn tỷ USD.

Trung Quốc đã tuyên bố vào tháng trước rằng họ đã thiết lập quan hệ đối tác khu vực để hỗ trợ Mạng lưới thành phố thông minh, nhằm mục đích gặt hái những cơ hội từ cuộc cách mạng kỹ thuật số. 

Trong một cuộc khảo sát với các chuyên gia ở khu vực ASEAN được tiến hành bởi Viện Nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore vào đầu năm nay, 45% chuyên gia cho biết họ cảm thấy Trung Quốc có ảnh hưởng chính trị và chiến lược lớn nhất so với bất kỳ quốc gia nào trong khu vực, chỉ 30% cho rằng quốc gia ảnh hưởng lớn nhất là Hoa Kỳ. Đáng chú ý hơn, 73% cho biết Trung Quốc có ảnh hưởng kinh tế sâu rộng hơn, con số này chỉ dừng lại ở 8% đối với Mỹ.

Đối với Hoa Kỳ, việc tham gia vào các dự án số hóa các thành phố Đông Nam Á không chỉ là vấn đề đầu tư, nó còn liên quan đến việc xây dựng quan hệ đối tác với các thành phố lớn để tham gia vào các dự án như giao thông và an ninh nước và khuyến khích quan hệ đối tác kinh doanh. Một số công ty Mỹ đã hoạt động trong các dự án đô thị trong khu vực, bao gồm IBM và General Electric, bên các công ty Trung Quốc như Huawei và Alibaba Cloud.

"Nhưng Mỹ dường như không đạt được nhiều tiến bộ mới" - Amalina Anuar, nhà phân tích nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu đa phương của Đại học Công nghệ Nanyang nói - "Ngược lại, Trung Quốc đã tích cực hơn trong việc xây dựng mối quan hệ đối tác với các thành phố, đặc biệt là thông qua Huawei và công nghệ 5G của họ.

Huawei đã hoàn thành trên 10 dự án cáp quang biển trong khu vực và ký thỏa thuận hợp tác để cung cấp các sản phẩm giám sát thành phố an toàn của thành phố tại ít nhất năm quốc gia, theo CSIS. Philippines, Thái Lan và Malaysia đang mở cửa để triển khai công nghệ Huawei.

Tuy nhiên cũng có ngoại lệ, Tập đoàn Viettel của Việt Nam, đã từ chối sử dụng cơ sở hạ tầng của Huawei và tự triển khai công nghệ 5G của riêng mình. Các nhà mạng khác của Việt Nam dường như cũng tránh xa Huawei. MobiFone đang sử dụng thiết bị của Samsung Electronics Co. trong khi VinaPhone, đã hợp tác với Nokia để triển khai mạng 5G.

"Nhưng 5G không phải là lĩnh vực duy nhất mà Mỹ bị tụt lại phía sau", Harding nói. "Có sự gia tăng đầu tư của Trung Quốc vào các công ty khởi nghiệp công nghệ trên toàn khu vực, trong khi vốn tư nhân của Hoa Kỳ sẽ không đi vào những công ty này".

Đầu tư của Trung Quốc vào Đông Nam Á đã vượt qua Hoa Kỳ lần đầu tiên vào năm ngoái, mặc dù vẫn thua xa Nhật Bản và Liên minh châu Âu

Brendan Thomas-Noone, một nhà nghiên cứu với chương trình quốc phòng và chính sách đối ngoại tại Trung tâm Nghiên cứu Hoa Kỳ tại Sydney, cho biết có thể các công ty Hoa Kỳ sẽ khó cạnh tranh với Trung Quốc ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, Chan Jia Hao, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết vẫn còn cơ hội cho Hoa Kỳ tham gia vào các mảng chưa bị Trung Quốc thống trị, như chính sách dữ liệu mở, trung tâm dữ liệu và lưới điện thông minh.