Trung tâm hành chính Đà Nẵng ngàn tỷ: Đã nghèo còn chơi sang

Trung tâm hành chính thành phố Đà Nẵng được đầu tư hơn 2.000 tỷ, mới hoạt động được 2 năm nhưng lãnh đạo thành phố đang có ý định xây trung tâm mới để di dời. Việc này đặt ra nhiều băn khoăn và câu hỏi không chỉ với Đà Nẵng.

Đã có nhiều trung tâm hành chính tập trung ở các tỉnh thành ra đời, như ở Bà Rịa- Vũng Tàu, Bình Dương, Đà Nẵng, Lâm Đồng… Tỉnh Thanh Hoá mới khởi công Trung tâm hành chính giữa năm 2016. Nhiều tỉnh thành khác đang có dự án trong các khâu thiết kế, chờ phê duyệt, kêu gọi đầu tư như Khánh Hoà, Đồng Nai, Nghệ An, Hải Dương, TP Hồ Chí Minh… Các công trình này đều có vốn đầu tư hàng ngàn tỷ đồng.

Trung tâm hành chính của TP Đà Nẵng được xây với kinh phú hàng nghìn tỷ, có nguy cơ bị bỏ dù mới đưa vào hoạt động được 2 năm. Ảnh: Hà Thành

Những công trình công quyền nghìn tỷ liên tiếp ra đời khiến dư luận không khỏi băn khoăn lo ngại về nhiều vấn đề, trong đó có vốn, hiệu quả đầu tư, lãng phí, tham nhũng, cảnh quan, môi trường, các vấn đề xã hội… Đáng nói là trong những dự án đã và đang thực hiện, có nhiều công trình sử dụng vốn ngân sách. Công trình nào cũng hàng nghìn tỷ, không hề ít.

“Nghèo mà chơi sang” là cách nói dân gian về các sự việc như thế này. Trong khi đó, thực tế cơ sở hạ tầng, kiến trúc công trình của nhiều cơ quan ở các địa phương vẫn còn tốt, vẫn có khả năng sử dụng lâu dài.

Tuy nhiên, phần lớn lý do các địa phương đưa ra để thuyết phục dự án là công sở cũ xuống cấp, xập xệ, cần phải xây mới. Không phủ nhận trung tâm hành chính tập trung sẽ có nhiều tiện lợi hơn cho công tác, giao dịch; song việc muốn ghi một dấu ấn với những công trình lớn mang tính biểu tượng là tâm lý chung của nhiều lãnh đạo địa phương - đó là sự thực.

Ngày 11/8/2016, tại kỳ họp thứ 2 Hội đồng nhân dân TP Đà Nẵng, rất nhiều đại biểu, phóng viên (và sau đó là người dân Đà Nẵng và cả nước) đã “ngã ngửa” ra về chuyện TP Đà Nẵng đang có kế hoạch di dời bộ máy khỏi Trung tâm hành chính tập trung nghìn tỷ, mới được sử dụng chưa lâu.

Thành phố dự kiến sẽ xây dựng Trung tâm hành chính mới thay thế. Lý do được lãnh đạo thành phố đưa ra là: Toà nhà thiếu oxy, nóng, ảnh hưởng đến chất lượng làm việc. Bên cạnh đó tắc đường là một nguyên nhân khác cũng gây tác động đến hiệu quả hoạt động của công trình.

Trung tâm hành chính tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: Hà Thành

Xin nói thêm một chút về công trình nghìn tỷ này, được coi là biểu tượng của Đà Nẵng. Trung tâm hành chính TP Đà Nẵng là công trình cấp đặc biệt với tổng mức đầu tư sau khi điều chỉnh là 2.131 tỷ đồng. Tòa nhà khởi công ngày 15 tháng 11 năm 2008, hoàn thành phần ngầm ngày 13 tháng 2 năm 2012 và đưa vào hoạt động ngày 8 tháng 9 năm 2014. Với độ cao 166,8m, gồm 37 tầng trong đó có 2 tầng hầm cùng tổng diện tích sàn 65.234 m2, Trung tâm hành chính Đà Nẵng là tòa nhà cao nhất miền Trung hiện nay.

Đây là một công trình rất hiện đại, thiết kế thi - công bài bản, sử dụng vật liệu, thiết bị và công nghệ cao, đắt tiền; được kỳ vọng là biểu tượng phát triển của thành phố Đà Nẵng. Thế nhưng toà nhà lại… thiếu oxy???

Một kiến trúc sư có kinh nghiệm thiết kế nhà cao tầng cho biết: Việc thiếu ôxy có thể là thực, nếu tính toán thông gió sai. Với những toà nhà cao tầng, bọc kính tấm lớn (như công trình này) thì việc khai thác thông gió tự nhiên là rất khó, mà chủ yếu dựa vào hệ thống thông gió cưỡng bức với những thiết bị cơ điện.

Theo đó, hệ thống sẽ bơm khí tươi vào và hút khí “bẩn” ra. Hệ thống này hoạt động độc lập với hệ thống điều hoà không khí (thay đổi nhiệt độ). Tuy nhiên, đây chỉ là vấn đề thuần tuý về kỹ thuật, rất dễ giải quyết. Có thể dùng máy móc kiểm định xem chất lượng không khí, và nếu không khí không đạt yêu cầu, thiếu oxy thì có thể thay thế, cải tạo hệ thống thông gió. Việc này hoàn toàn có thể kiểm soát được. Cũng theo kiến trúc sư này, thì việc lấy lý do toà nhà thiếu ôxy mà “hắt hủi” nó là thiếu thuyết phục.

Trung tâm hành chính tỉnh Bình Dương. Ảnh: Hà Thành

Một lý do khác ở trên đã nhắc tới, là việc tắc đường. Đây là vấn đề quy hoạch. Những người làm chuyên môn và cả những người dân thường không khỏi thắc mắc, là tại sao một toà nhà lớn như vậy, có ý nghĩa như vậy, được đầu tư nhiều tiền như vậy lại được đặt không đúng chỗ? Mà phải nói thêm rằng có một cơ quan quản lý quy hoạch tham gia thiết kế (Viện Quy hoạch- Xây dựng Đà Nẵng).

Công trình Trung tâm hành chính Đà Nẵng được thiết kế xây dựng đúng mục đích sử dụng, không phải là công trình hoán đổi công năng. Vậy tại sao TP Đà Nẵng lại muốn chuyển các cơ quan đi nơi khác. Liệu vấn đề có phải chỉ là thiếu ôxy và tắc đường không, hay còn lý do nào khác? Bỏ ra hơn 2.000 tỷ đầu tư để dùng trong hai năm, rồi bỏ; lãng phí như vậy tính bằng gì?

Từ câu chuyện của Đà Nẵng, có thể thấy rõ rằng, với những công trình này, không chỉ là vấn đề thiết kế kỹ thuật, mà vấn đề đầu tư và quy hoạch là cực kỳ quan trọng. Bỏ hàng nghìn tỷ ra, dù là vốn ngân sách hay không, nhưng hiệu quả thấp hay không sử dụng được là một sự thất bại cay đắng.

Còn bao nhiêu những Trung tâm hành chính tập trung đã và đang triển khai? Bao nhiêu công trình nữa sẽ triển khai? Liệu các công trình đó có bị thiếu ôxy, bị nóng hay tắc đường hay không, là điều mà rất nhiều người quan tâm. Nó không chỉ là chuyện của công trình xây dựng, mà nó còn thể hiện cách thức quản lý, văn hoá ứng xử ở tầm quốc gia.

Người dân cần những cơ quan công quyền làm việc hiệu quả, minh bạch, thân thiện chứ không cần những toà nhà hào nhoáng, nghìn tỷ. Đó là điều chắc chắn! Và điều nữa cũng chắc chắn là không ai chấp nhận việc đầu tư công trình nghìn tỷ, dùng hai năm rồi bỏ.