Từ người nhập cư thành CEO công ty giao đồ ăn 32 tỷ USD

Xu là con trai của một gia đình nhập cư. Gia đình Xu di chuyển từ Nam Kinh, Trung Quốc đến Mỹ vào năm 1989, khi anh chỉ mới 5 tuổi.

Theo lời của Xu, gia đình của anh định cư tại Champaign, một thành phố nhỏ tại Illinois, sau khi chuyển đến một đất nước xa lạ chỉ với “vài trăm USD trong túi”. Tại đây, bố mẹ Xu làm việc tại một nhà hàng địa phương, mặc dù mẹ của anh đã từng là bác sĩ (Mỹ không công nhận chứng chỉ y tế của bà) và bố anh cũng là sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật hàng không và toán ứng dụng tại Đại học Illinois.

Để hòa nhập tốt hơn với các bạn học người Mỹ, anh thậm chí còn đổi tên từ Xu Xun thành Tony Xu. Tên của anh được lấy cảm hứng từ  nhân vật chính trong chương trình truyền hình Mỹ yêu thích của mình: Tony của “Who’s the boss”, do nam diễn viên Tony Danza thủ vai. “Tôi đi bộ cùng bố đến văn phòng nhập cư và đổi tên hợp pháp”, Xu nói với NPR vào năm 2018.

Trong khoảng thời gian bố Xu làm việc để lấy bằng cấp, gia đình anh có chi phí sinh hoạt eo hẹp đến mức phải phụ thuộc vào các chương trình hỗ trợ của liên bang, thậm chí việc “đến McDonald's cũng là một sự xa xỉ”, Xu viết vào năm 2017. Xu cho biết mẹ anh đã phải làm ba công việc cùng một lúc để kiếm đủ tiền lấy bằng y khoa tại Mỹ và mở phòng khám y tế của riêng mình. (Bà mất 12 năm để mở phòng khám và vận hành nó trong khoảng hai thập kỷ, Xu nói vào năm 2019).

Xu thậm chí bắt đầu làm việc ngay từ khi còn nhỏ, kiếm tiền từ việc rửa bát trong nhà hàng mẹ anh làm việc và bắt đầu việc kinh doanh cắt cỏ của riêng mình vào năm lên 9. Tại đây, anh và bạn bè sẽ kiếm tiền từ việc cắt cỏ theo nhiều thiết kế khác nhau cho hàng xóm.

“Chúng tôi cắt cỏ và tính phí nhiều hơn cho các thiết kế, như bãi cỏ caro”, anh nói vào năm 2015. “Tôi học được rằng bạn có khả năng làm nhiều hơn những gì bạn nghĩ bạn có thể làm. Tôi thậm chí còn không với tới tay cầm của máy cắt cỏ!”

Trong một cuộc phỏng vấn với Jim Cramer của CNBC vào ngày 9/12, ngay sau khi cổ phiếu DoorDash bắt đầu giao dịch, Xu nhấn mạnh việc nhập cư của mình thông qua lưu ý rằng bố mẹ anh “đến đất nước này để tạo cho tôi một cuộc sống tốt đẹp hơn”. Anh đặc biệt chỉ ra những năm tháng mẹ anh làm nhiều công việc để lấy chứng chỉ y khoa Mỹ và mở công ty kinh doanh riêng, nói rằng “chúng tôi thành lập công ty này” cho các nhà khởi nghiệp như mẹ anh.

“Mẹ tôi đến đất nước này, làm ba công việc mỗi ngày trong 12 năm, một trong số đó là tại nhà hàng Trung Quốc. Và tôi cũng được chứng kiến một phần của điều đó khi rửa bát cùng bà”, Xu nói với CNBC. “[Ngày IPO] chắc chắn là một ngày trọng đại đối với tất cả chúng tôi tại DoorDash và đó cũng là một ngày trọng đại cho các doanh nghiệp mà chúng tôi phục vụ”.

Xu cho biết bố mẹ của anh luôn “ưu tiên giáo dục”, vậy nên họ đã tiết kiệm đủ tiền để anh lấy bằng kỹ sư công nghiệp từ Đại học California, Berkeley và bằng MBA của Đại học Stanford.

Khi Xu theo học cao học tại Stanford, anh và ba người bạn học tại trường kinh doanh, các nhà đồng sáng lập Stanley Tang, Andy Fang và Evan Moore – bắt đầu khởi nghiệp. Cả bốn sinh viên đều đã có thời gian làm việc tại Thung lũng Silicon, trong đó Xu thực tập tại Square và làm việc trong lĩnh vực phát triển kinh doanh tại RedLaser (một ứng dụng thương mại điện tử do eBay mua lại).

Vào năm 2012, bốn sinh viên gặp nhau qua một dự án của lớp học và quyết định làm việc cùng nhau để phát triển một ứng dụng cho các doanh nghiệp nhỏ. Cùng năm đó, họ cho ra mắt dịch vụ trực tuyến PaloAltoDelivery.com sau khi nói chuyện với các chủ sở hữu nhà hàng địa phương ở Stanford. Đây là những người phàn nàn vì họ không có đủ băng thông để thực hiện tất cả các đơn đặt hàng của mình, đồng nghĩa họ đang bỏ qua lợi nhuận đến từ các đơn hàng không thể thực hiện.

Xu và các bạn học viết mã code xây dựng nên nguyên mẫu trang web chỉ trong một ngày và ngay lập tức nhận được đơn hàng vận chuyển đồ ăn trên điện thoại sau khi đăng tải thực đơn PDF của 8 nhà hàng địa phương ỏ Palo Alto, Xu nói với NPR. Xu và ba nhà đồng sáng lập đã tự mình thực hiện vài trăm chuyến giao hàng đầu tiên, phục vụ hấu hết các đơn hàng vào ban đêm trong khi vẫn tham gia các lớp học vào ban ngày.

“Chúng tôi nói với vài người bạn về nó. Chúng tôi email vài nhóm trong khuôn viên trường. Chúng tôi email một số máy chủ danh sách ký túc xá và đó là cách chúng tôi nhận được những đơn đặt hàng đầu tiên chạy qua hệ thống”, Xu nói với The Los Angeles Times vào năm 2018. “Chúng tôi là người vận chuyển. Chúng tôi thay phiên nhau điều động và thay phiên nhau giao hàng”.

Vào năm 2013, công ty tham gia chương trình tăng tốc khởi nghiệp Y Combinator, nhận về 120.000 USD vốn đầu tư. Cùng năm, Xu và các nhà đồng sáng lập đổi tên doanh nghiệp thành DoorDash và bắt đầu thuê thêm các thành viên khác và tài xế giao hàng, còn gọi là “Dashers”.

Chỉ một năm sau đó, DoorDash nhận về gần 20 triệu USD vốn đầu tư mạo hiểm và giao hàng cho hơn 1.000 nhà hàng ở Bay Area và Los Angeles trước khi mở rộng khắp đất nước tới Boston. Ngày nay, công ty đã huy động được hơn 2,5 tỷ USD từ các nhà đầu tư như SoftBank, Sequoira Capital và quỹ đầu tư quốc gia Singapore GIC.

Công ty cho biết, với tư cách CEO, Xu hiện điều hành ứng dụng giao đồ ăn phổ biến nhất nước Mỹ, vì DoorDash có hơn 1 triệu nhân viên giao hàng (Dashers) và 18 triệu khách hàng. DoorDash báo cáo doanh thu 1,9 tỷ USD trong năm 2002 tính đến cuối tháng 9 (mặc dù công ty lỗ ròng 149 triệu USD trong giai đoạn này do chưa có lãi), thu từ phí giao hàng của khách hàng và hoa hồng từ nhà hàng.

Theo hồ sơ của SEC, Xu nhận mức lương cơ bản 300.000 USD vào năm 2019 và hiện đang trên đà trở thành tỷ phú nhờ thương vụ IPO của công ty.

Và dù các dịch vụ giao hàng trực tuyến như DoorDash nhận nhiều chỉ trích vì thu các doanh nghiệp nhỏ phí hoa hồng và dịch vụ cao (DoorDash từng bị chỉ trích vì chính sách tiền boa, sau đó đã thay đổi và tạm thời giảm hoặc loại bỏ phí hoa hồng cho nhiều chủ cửa hàng nhỏ trong bối cảnh đại dịch Covid-19), Xu cho biết mục tiêu ban đầu khi thành lập công ty của anh là giúp đỡ các doanh nhân nhỏ, như mẹ anh.

“DoorDash tồn tại đến ngày hôm nay để cho phép những người như mẹ tôi, những người đến đây với ước mơ, tự mình thực hiện nó”, Xu viết trong thư đính kèm bản cáo bạch IPO của công ty nộp cho SEC.