Vì đâu ngành ô tô Australia không cạnh tranh nổi với Thái Lan, Trung Quốc và sụp đổ?

Vào ngày Chủ Nhật vừa rồi, hàng nghìn người tụ tập trong sự kiện diễu hành xe ô tô tại trung tâm của ngành sản xuất xe ô tô. Không ít người coi đó là niềm vui trong chốc lát, nhưng cũng rất nhiều người hiểu rằng đây là những dấu ấn cuối cùng của ngành sản xuất xe ô tô đang “chết yểu” tại nước này.

Ngày thứ Sáu tuần này, General Motors đóng cửa nhà máy có tên Holden tại ngoại ô của thành phố Elizabeth tại miền Nam Australia. Hơn một thế kỷ tồn tại qua nhiều thăng trầm tại đất nước này, “cái chết” của ngành sản xuất ô tô Australia hẳn không ai mong muốn.

Khi nhà máy của General Motors đóng cửa, hàng trăm công nhân tại đây sẽ thất nghiệp. Trước đó không lâu, Toyota Motor đã đóng cửa nhà máy tại bang Victoria kế bên. Năm ngoái, Ford Motor cũng đã chấm dứt mọi hoạt động sản xuất tại Australia.

Tất cả những vụ đóng cửa nhà máy trên đặt dấu chấm hết cho một ngành sản xuất quan trọng tại Australia. Đồng thời nó cũng gây ra một cú sốc không nhỏ, đặc biệt là tại khu vực Nam Australia nơi mà dù thời gian gần đây kinh tế đã hồi phục nhưng vẫn không ngăn được rất nhiều người bỏ khu vực này ra đi.

“Rõ ràng ngành công nghiệp ô tô có vai trò vô cùng quan trọng, và một khi ngành bị xóa sổ, tác động tiêu cực đến kinh tế, đầu tư và việc làm của người địa phương không hề nhỏ”, giáo sư kinh tế kiêm giám đốc trung tâm nghiên cứu Australian Industrial Transformation Institute thuộc đại học Flinders tại Adelaide, Úc, ông John Spoehr, nhận xét.

Trong buổi diễu hành của ngành ô tô trong tuần qua, khoảng 25 nghìn người trong đó bao gồm rất nhiều công nhân từng làm việc trong ngành ô tô. Họ cùng nhau ngắm nhìn 1.200 mẫu xe trên đường phố. Chiếc xe đi cuối cùng được sản xuất trên dây chuyền sản xuất ở thời điểm năm mươi năm tính từ khi nhà máy bắt đầu sản xuất ra chiếc xe ô tô đầu tiên.

Khu vực Nam Australia với hơn 60% tổng diện tích là sa mạc không được hưởng từ sự phát triển của ngành khai mỏ vốn mang lại sự giàu có cho nhiều bang khác. Thay vào đó, khu vực này chịu nhiều tác động tiêu cực từ việc đồng đôla Úc tăng giá và mức lương lao động tăng cao. Tỷ lệ thất nghiệp trên toàn Australia trong năm nay giảm từ 7% xuống 5,8% tuy nhiên tại Nam Australia, gần 7 nghìn người đã bỏ bang ra đi trong năm ngoái.

Cũng đối diện với không ít khó khăn khi các nhà máy ô tô đóng cửa nhưng tình hình tại bang Victoria có phần ổn hơn. Kinh tế tại bang vẫn tiếp tục phát triển, tỷ lệ di cư vào bang tăng vọt trong 5 năm gần đây. Chỉ riêng năm 2016 có thêm 18 nghìn người đến sống tại bang để kiếm việc và nhà giá rẻ. Giá nhà tại Victoria rẻ hơn so với New South Wales.

Giáo sư Spoehr nhận xét: “Kinh tế của Victoria đa dạng hơn, các ngành dịch vụ phát triển mạnh, đặc biệt ngành dịch vụ tài chính phát triển nhanh, tăng trưởng dân số cao. Cơ hội cho người lao động ngành sản xuất tại Victoria cũng nhiều hơn so với các bang khác.”

Australia chịu tác động tiêu cực không nhỏ từ sự sụp đổ của ngành ô tô. Tuy nhiên nếu tính toàn bộ nền kinh tế, kinh tế Australia vẫn có nhiều điểm sáng. Tính từ khi nhà máy ô tô đầu tiên đóng cửa tại Australia hơn bốn năm trước đây, Australia vẫn có hơn 800 nghìn việc làm mới. Và trong mười hai tháng qua, ngành y tế, xây dựng và giáo dục tạo ra thêm được rất nhiều việc làm, chính vì vậy người lao động có thể có cơ hội chuyển đổi ngành nghề.

Australia bắt đầu xây dựng ngành ô tô từ năm 1901 khi ông Harley Tarrant xây dựng nhà máy ô tô đầu tiên tại Melbourne. Đồng đô la Australia tăng giá, ô tô Australia khó bán. Ngoài ra, ngành ô tô cũng gặp khó khi phải cạnh tranh với sản phẩm được sản xuất từ những nước có ngành ô tô phát triển và chi phí lao động cực rẻ như Trung Quốc hay Thái Lan.

Sự thất bại của ngành ô tô Australia đến như một lẽ tất yếu. Fold, Holden và Toyota trong năm 2013 và 2014 tuyên bố đóng cửa nhà máy. Ở thời điểm đó khoảng 11 nghìn người Australia đang làm việc trong ngành ô tô.

Và chính phủ Australia tất nhiên cũng không “ngồi yên”. Chính phủ đã thông báo dành 70 tỷ USD để phát triển ngành đóng tàu, chủ yếu tập trung tại bang Nam Australia và dự kiến sẽ tuyển dụng hàng nghìn lao động. Điểm đáng tiếc duy nhất là phải đến năm 2020 kế hoạch này mới được khởi động, người lao động sẽ cần phải chờ đợi thêm một thời gian nữa.