Đề phòng lạm phát có thể trở lại trong năm 2016

Đáng chú ý, các chuyên gia của VEPR đề nghị một chính sách tín dụng thắt chặt hơn và kỷ luật ngân sách chặt chẽ hơn, vì các nguồn thu ngân sách từ xuất nhập khẩu đang trong xu thế ngày càng giảm. Lạm phát được dự báo cũng có thể trở lại trong năm nay.

Nhìn lại năm 2015, các chuyên gia VEPR cho rằng, điểm sáng đáng chú ý nhất của kinh tế Việt Nam là tín hiệu tích cực từ tốc độ tăng trưởng kinh tế 6,68%, riêng quý IV đạt 7,01%, cao nhất kể từ năm 2011. Khu vực sản xuất công nghiệp và xây dựng là thành tố quan trọng nhất đóng góp cho sự cải thiện về tốc độ tăng trưởng với tăng trưởng 9,64%, cao hơn nhiều so với 2 năm liền kề trước đó.

Một tín hiệu đáng ghi nhận khác là tình hình sử dụng lao động trong các doanh nghiệp (DN) công nghiệp năm nay cũng được cải thiện đáng kể, đặc biệt trong khối DN ngoài nhà nước. Lượng lao động ngành công nghiệp tăng 6,4%, cao hơn mức 4,3 và 5,8% của 2 năm trước đó.

Tiếp tục xu hướng trong năm 2014, năm nay có mức tăng giá tiêu dùng thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Lạm phát bình quân của cả năm chỉ ở mức 0,63%. Tuy nhiên, sau khi loại trừ các mặt hàng lương thực - thực phẩm, năng lượng và các mặt hàng do nhà nước quản lý khỏi rổ hàng hoá, lạm phát lõi của Việt Nam tăng 2,05%.

Nhóm chuyên gia của VEPR cho rằng, lạm phát lõi là tương đối phù hợp và cần được duy trì để giữ kỳ vọng lạm phát ở mức thấp, từ đó giúp cho mặt bằng lãi suất ổn định, tạo thuận lợi cho quá trình hồi phục kinh tế. Dù vậy, lạm phát có thể đứng trước những biến động mạnh hơn trong năm 2016, do giá năng lượng và nhiều loại hàng hoá đã ở mức thấp kỷ lục, có khả năng sẽ đi ngang hoặc tăng nhẹ. Thứ hai, hiện tượng thời tiết El Nino đang tác động bất lợi đến nguồn cung gạo, có thể khiến giá cao hơn trong năm nay.

Mặt khác, khả năng tăng giá các nhóm hàng do Nhà nước quản lý như điện, dịch vụ y tế và giáo dục trong năm 2016 là lớn. Tốc độ tăng cung tiền vượt xa GDP danh nghĩa đang tích lũy những rủi ro gây bất ổn về giá. VEPR dự đoán lạm phát 2016 sẽ ở mức 4-5%.

Về ngân sách, tuy tổng thu ngân sách năm 2015 ước đạt 927,5 nghìn tỷ đồng, vượt 1,8% so với dự toán, nhưng nhiều nguồn thu đạt thấp. Đáng kể nhất là dầu thô chỉ đạt 62,4 nghìn tỷ đồng, bằng 67,1% dự toán; thu từ DN có vốn đầu tư nước ngoài đạt 128 nghìn tỷ đồng, bằng 89,8% dự toán; thu từ DN Nhà nước đạt 204,2 nghìn tỷ đồng, đạt 92,5% dự toán…

Với việc Việt Nam tham giá các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như TPP, Cộng đồng kinh tế ASEAN…, nguồn thu từ hoạt động xuất nhập khẩu sẽ giảm dần theo lộ trình cam kết.

VEPR khuyến nghị cần quay trở lại ưu tiên cao nhất trong các mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô khi tăng trưởng đã hồi phục. Cần giữ kỷ luật tài khoá để giảm chi ngân sách, đặc biệt cần có những giải pháp chính sách mạnh mẽ để cắt giảm chi tiêu thường xuyên. Các khoản chi đầu tư từ nguồn vốn ODA ngoài dự toán cần được kiểm soát chặt chẽ.

Thứ hai, cần đẩy nhanh tiến độ thị trường hoá giá các loại hàng hoá, dịch vụ công như y tế, giáo dục và các mặt hàng thiết yếu như điện, nước… chấm dứt sử dụng các biện pháp kiểm soát giá mang tính hành chính, dẫn tới méo mó thị trường, gia tăng thâm hụt ngân sách cũng như giảm hiệu quả điều hành của các công cụ vĩ mô truyền thống là chính sách tiền tệ và tài khoá.