Giá dầu giảm: Lợi hay hại?

Giá dầu thô West Texas Intermediate (WTI) của Mỹ cập nhật đến ngày 21-8 đã chạm mức 40,25 USD/thùng, giảm 0,78 USD/thùng so với giá chốt phiên giao dịch ngày 20-8 và giảm thêm 57% so với cùng thời điểm năm trước.

Có thể xuống 20 USD/thùng

Đầu năm 2015, khi giá dầu ở ngưỡng khoảng 60 USD/thùng, tổ công tác liên bộ Tài chính, Công Thương, Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) đã đưa ra 3 kịch bản ứng phó với giá dầu: dưới 60 USD/thùng, dưới 50 USD/thùng và dưới 40 USD/thùng. Trong đó, giá dầu dưới 40 USD/thùng được coi là kịch bản xấu nhất.

Nhiều dự báo tại thời điểm đó vẫn lạc quan cho rằng giá dầu chạm ngưỡng 50-60 USD/thùng hoặc thấp hơn một chút có thể đã chạm đáy và sẽ dần hồi phục. Tuy vậy, bước sang giữa năm 2015, nguồn cung dầu toàn cầu dư thừa đã khiến các công ty và các quốc gia khai thác dầu mỏ dấy lên mối lo ngại đặc biệt về một kịch bản giá dầu lao dốc không phanh. Mặt khác, nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc suy yếu cùng một vài vấn đề của nền kinh tế này đã khiến giá dầu giảm mạnh.

Thống kê mới nhất của Cơ quan Năng lượng Mỹ, Cơ quan Năng lượng quốc tế cho thấy toàn cầu đang thừa từ 500.000 đến 3 triệu thùng dầu/ngày, tình trạng này có thể kéo dài thêm nhiều tháng nữa. Với những số liệu mới công bố, các chuyên gia năng lượng thế giới dự báo giá dầu sẽ còn giảm sâu và không loại trừ chạm ngưỡng 32,40 USD/thùng - con số được thiết lập trong thời khủng hoảng tài chính năm 2008.

Thậm chí, ngay từ đầu năm 2015, nhiều dự báo cho rằng sản lượng năng lượng toàn cầu khó có thể giảm trước quý III năm nay, đẩy giá dầu tại Mỹ xuống đến mức 20 USD/thùng trước khi hồi phục. Hầu hết các chuyên gia trong nước nhận định với mặt hàng này, điều gì cũng có thể xảy ra bởi nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố địa chính trị, kinh tế - xã hội… Do vậy, mọi con số đưa ra đều chỉ là dự báo.

Người dân được hưởng lợi

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Bùi Quang Vinh từng khẳng định giá dầu cứ giảm 1 USD/thùng thì Việt Nam mất gần 1.000 tỉ đồng. Nếu chạm ngưỡng 40 USD/thùng, Việt Nam sẽ giảm thu gần 70.000 tỉ đồng. Nếu tính đến tác động từ tăng trưởng kinh tế, thu thuế,… thì phần hụt thu sẽ còn 11.500 tỉ đồng nếu giá dầu ở mức 40 USD/thùng.

Dưới khía cạnh GDP, nếu giá dầu ở mức 40 USD thì tăng trưởng kinh tế giảm 1 điểm % so với dự kiến. Như vậy, ở tình huống xấu nhất thì tăng trưởng kinh tế của năm 2015 sẽ chỉ đạt 5,2% thay vì mức 6,2% như chỉ tiêu Chính phủ đề ra.

Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính, TS Nguyễn Đức Độ, phân tích: Giá dầu giảm kéo theo giá xăng, dầu bán lẻ trong nước giảm, tạo cơ hội cho sản xuất khi chi phí được tiết giảm hơn trước. Chính tác động lan tỏa đến sản xuất sẽ khiến GDP tăng đáng kể. Song, phần hụt thu ngân sách sẽ là mối lo bởi thu ít sẽ dẫn đến nợ công tăng, thâm hụt ngân sách lớn và tổng cầu giảm. “Khó có thể so sánh mức độ lợi, hại đối với nền kinh tế khi giá dầu giảm mà cần nhìn tổng thể ở cả 2 mặt như trên” - ông Độ nói.

Theo chuyên gia kinh tế Bùi Trinh, giá dầu giảm nếu lan tỏa được đến giá sản xuất thì giá xăng dầu chỉ cần giảm 20% sẽ dẫn tới chỉ số giá sản xuất giảm ngay trong chu kỳ đầu tiên khoảng 0,8%, kéo theo giá thành ở chu kỳ mới giảm thêm 0,3%-0,5%. Và ngay ở thời điểm giá dầu còn ở mức 60 USD/thùng thì ông Trinh tính toán GDP sẽ tăng khoảng 2%-2,13%. Như vậy, nếu giá dầu ở mức 50 hay 40 USD/thùng thì cũng không ảnh hưởng gì đến tăng trưởng của nền kinh tế.

“Tuy nhiên, cần lưu ý là số liệu tính toán trên chỉ áp dụng trong tình huống giá dầu giảm lan tỏa được đến giá sản xuất. Còn nếu tính cả sự ứng phó của nhà nước đến diễn biến giá dầu thông qua tăng thuế cũng như việc trì trệ giảm cước vận tải thì tác động đến nền kinh tế sẽ khác đi” - chuyên gia kinh tế Bùi Trinh nói.