"Kích cầu ngắn hạn chỉ làm đẹp báo cáo"
Kích cầu hay kích cung - vẫn là nỗi băn khoăn lớn của các nhà hoạch định chính sách.
Trong tham luận gửi tới Diễn đàn kinh tế mùa thu 2014, 2 chuyên gia kinh tế là ông Bùi Trinh và ông Nguyễn Trí Dũng đánh giá, xét về đầu tư thông qua hiệu quả đầu tư và mức độ lan tỏa đến sản xuất và thu nhập cho thấy về thứ tự mức độ lan tỏa, trong 3 khu vực, đầu tư trực tiếp nước ngoài có lan tỏa tới thu nhập kém nhất.
Từ quan điểm kích cầu
Trong các yếu tố của tổng cầu cuối cùng, đầu tư của khu vực FDI cũng là yếu tố lan tỏa tới thu nhập kém nhất. Điều này cho thấy khu vực đầu tư nước ngoài là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng đầu tư kém hiệu quả trong thời gian qua.
Bên cạnh đó, nếu xét riêng đầu tư của khu vực Nhà nước, đầu tư khu vực này giảm cả về lan tỏa tới sản xuất và thu nhập. Điều này cho thấy đầu tư của khu vực Nhà nước không tới được sản xuất, mà cũng không tạo ra giá trị gia tăng.
Vậy lượng vốn này đã đi đâu?
Theo tính toán của tác giả, trong giai đoạn 2006 - 2011, có một số điểm bất cập là cả đầu tư tư nhân và FDI lan tỏa tới sản xuất tăng nhưng lan tỏa tới thu nhập có sự khác biệt (tư nhân tăng lên trong khi FDI lại giảm mạnh).
Trên thực tế, FDI và đầu tư khu vực Nhà nước vẫn tiếp tục nhận được nhiều ưu đãi hơn so với đầu tư của khu vực tư nhân. Định hướng ưu tiên đầu tư của Việt Nam, do vậy, vẫn chưa đúng hướng - các chuyên gia nhận định.
Tham luận đưa ra khuyến nghị nếu tiếp tục chính sách kích cầu, chỉ nên kích thích vào khu vực tư nhân. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng đồng thời lưu ý, hệ số sinh lời của khối doanh nghiệp tư nhân đang ngày càng giảm. Ngoài ra, nhóm doanh nghiệp này không có động cơ đầu tư mở rộng sản xuất. Đặc điểm này gây nên bất lợi/không hiệu quả về mặt chi phí.
Tất nhiên, đấy chỉ là giả thuyết. Nhóm nghiên cứu đánh giá và nhận xét thẳng thắn: "Mọi can thiệp vào các nhân tố của cầu không làm tăng thu nhập từ sản xuất mà chỉ tăng thâm hụt thương mại và rủi ro về lạm phát".
Trọng cung hay trọng cầu?
Thời gian qua một số cơ quan đề xuất chính sách kích cầu đã tổ chức các đoàn khảo sát tới Nhật Bản để học tập kinh nghiệm nước bạn trong việc áp dụng Abenomics. Học thuyết này được Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đưa ra chủ trương dựa trên "ba mũi điểm" là kích thích tài chính, nới lỏng tiền tệ và cải cách cơ cấu.
Đối với Việt Nam, đã có giai đoạn các chính sách trọng cung mang lại nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong thời kỳ 2000 - 2006.
Chính phủ cũng như Quốc hội cần nhất quán quan điểm rằng ở thời điểm hiện nay chúng ta cần hy sinh những mục tiêu ngắn hạn (tăng trưởng…) để dũng cảm từ bỏ những chính sách quản lý tổng cầu và kiên trì đẩy mạnh các biện pháp tái cơ cấu nền kinh tế - về cơ bản chính là chính sách trọng cung. Tham luận cho rằng cần có những chính sách kích thích để hàng triệu người năng động và có ý tưởng muốn đầu tư vào sản xuất thay vì chỉ đầu cơ đất đai hay tư vấn ăn bám vào các doanh nghiệp xây lắp,...
"Đó mới là kế lâu bền để đẩy mức sản lượng tiềm năng của chúng ta lên mức cao hơn và đạt được sự tăng trưởng bền vững, lâu dài hơn mà không chỉ kích cầu ngắn hạn để năm nay hoặc năm tới có được mức tăng trưởng như ý để làm đẹp báo cáo" - nhóm chuyên gia kết luận.
Từ quan điểm kích cầu
Trong các yếu tố của tổng cầu cuối cùng, đầu tư của khu vực FDI cũng là yếu tố lan tỏa tới thu nhập kém nhất. Điều này cho thấy khu vực đầu tư nước ngoài là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng đầu tư kém hiệu quả trong thời gian qua.
Bên cạnh đó, nếu xét riêng đầu tư của khu vực Nhà nước, đầu tư khu vực này giảm cả về lan tỏa tới sản xuất và thu nhập. Điều này cho thấy đầu tư của khu vực Nhà nước không tới được sản xuất, mà cũng không tạo ra giá trị gia tăng.
Vậy lượng vốn này đã đi đâu?
Theo tính toán của tác giả, trong giai đoạn 2006 - 2011, có một số điểm bất cập là cả đầu tư tư nhân và FDI lan tỏa tới sản xuất tăng nhưng lan tỏa tới thu nhập có sự khác biệt (tư nhân tăng lên trong khi FDI lại giảm mạnh).
Trên thực tế, FDI và đầu tư khu vực Nhà nước vẫn tiếp tục nhận được nhiều ưu đãi hơn so với đầu tư của khu vực tư nhân. Định hướng ưu tiên đầu tư của Việt Nam, do vậy, vẫn chưa đúng hướng - các chuyên gia nhận định.
Tham luận đưa ra khuyến nghị nếu tiếp tục chính sách kích cầu, chỉ nên kích thích vào khu vực tư nhân. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng đồng thời lưu ý, hệ số sinh lời của khối doanh nghiệp tư nhân đang ngày càng giảm. Ngoài ra, nhóm doanh nghiệp này không có động cơ đầu tư mở rộng sản xuất. Đặc điểm này gây nên bất lợi/không hiệu quả về mặt chi phí.
Tất nhiên, đấy chỉ là giả thuyết. Nhóm nghiên cứu đánh giá và nhận xét thẳng thắn: "Mọi can thiệp vào các nhân tố của cầu không làm tăng thu nhập từ sản xuất mà chỉ tăng thâm hụt thương mại và rủi ro về lạm phát".
Trọng cung hay trọng cầu?
Thời gian qua một số cơ quan đề xuất chính sách kích cầu đã tổ chức các đoàn khảo sát tới Nhật Bản để học tập kinh nghiệm nước bạn trong việc áp dụng Abenomics. Học thuyết này được Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đưa ra chủ trương dựa trên "ba mũi điểm" là kích thích tài chính, nới lỏng tiền tệ và cải cách cơ cấu.
Đối với Việt Nam, đã có giai đoạn các chính sách trọng cung mang lại nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong thời kỳ 2000 - 2006.
Chính phủ cũng như Quốc hội cần nhất quán quan điểm rằng ở thời điểm hiện nay chúng ta cần hy sinh những mục tiêu ngắn hạn (tăng trưởng…) để dũng cảm từ bỏ những chính sách quản lý tổng cầu và kiên trì đẩy mạnh các biện pháp tái cơ cấu nền kinh tế - về cơ bản chính là chính sách trọng cung. Tham luận cho rằng cần có những chính sách kích thích để hàng triệu người năng động và có ý tưởng muốn đầu tư vào sản xuất thay vì chỉ đầu cơ đất đai hay tư vấn ăn bám vào các doanh nghiệp xây lắp,...
"Đó mới là kế lâu bền để đẩy mức sản lượng tiềm năng của chúng ta lên mức cao hơn và đạt được sự tăng trưởng bền vững, lâu dài hơn mà không chỉ kích cầu ngắn hạn để năm nay hoặc năm tới có được mức tăng trưởng như ý để làm đẹp báo cáo" - nhóm chuyên gia kết luận.
Hoàng Lan
